af B taldea 12 år siden
1428
TELEBISTAREN ERAGINA
Anak-anak menonton televisi dengan berbagai alasan, seperti untuk hiburan, belajar, atau merasa ditemani. Dalam hal ini, televisi dapat menyediakan imajinasi dan pelarian dari masalah sehari-hari.
af B taldea 12 år siden
1428
Mere som dette
-Ondo erabiliz gero. Ulertzen ez dituzten gauzak edo gaizki ulertuak azaltzen bazaizkie.
-Euskera lantzeko eta lasaitzeko.
-Programa batzuk didaktikoak eta hezitzaileak dira. Baina aurkitu behar dira.
-Ondo dago ematen zaion erabileraren arabera.
-Programa askotan biolentzia agertzen delako. Kritikoak izan behar gara, eta programa hezitzaileak aukeratu.
-Oso negatiboa, ez diot umeari telebista ikusten uzten.
4 urteko gelan astean bi saio izaten dituzte bideo gelan. Astelehena eta osteguna, hain zuzen ere. Saio bakoitzak ordubete irauten du, ordutegiaren arabera. Baina errealitatean gutxiagokoak izaten dira (txamarrak kendu, eseri, zer moduz, goazen bideo gelara, aukeratu bideoa...) "Hartz txiki", "Autobus majikoa", "Lagundu, arrain bat naiz", "Hirukiak"... bezalakoak jartzen dizkiete. Haurrei aspergarriak egiten zaizkie.
0-1 urtekoek ez dute telebista ikusten.
Astean behin bideo ikusteko eguna dute. 30 minutuko saioak izaten dira.
- Baby einstein bideoak ikusten dituzte eta emaitza oso onak izan ditu umeengan.
Gainera, guraso askok bideo hauek jartzen dizkiete umeei eskolan ikusitakoa, etxean indartzeko.
1-2 urte: Astean behin egoten dira bideogelan,astearteetan, hain zuzen ere. Lehenengo itzal eta proiektore bidezko ipuinak ikusi eta entzuten dituzte, eta ondoren, bideo zati bat ikusten dute ( Hiru txerritxoak, pirritx, porrotx eta marimotots...). Gehienez, 30min. egoten dira bideoak ikusten.
4 urte:
Eskolan zaindu egiten da erakusten dena. Etxean, aldiz, benetan gustatzen zaiena da ikusten dutena. Tamalez, gustokoen dituzten programa hauek ez dira hezitzaileak kategorizatzen. Adibiderik adierazgarriena; Bob esponja.
0-2 urte:
Eskolan: bai, Pirritx eta porrotx pailazoen bideoak ikusten dituzte.
Etxean: Denetarik, batzuk hezitzaileak; hartz txiki, hirukiak... eta beste batzuk aldiz ez; Bob esponja eta Disney channel katean agertzen diren hainbat marrazki bizidun.
Bai, TB hezitzailea zaintzen dute. Bi astetan bideo berdina ikusten dute eta 3. astean beste bideo bat jartzen diete baina beti baby einsten bildumakoa.
4 urte: Gelaren espazioa txokotan antolatuta dago. Aktiboki erabiltzen diren txokoak 4 dira (badaude bi gehiago osagarriak direnak). Beraz, ikasle taldea 4 taldetan banatu egiten da. Talde bakoitzak izen propioa du: Bob esponja, Dora esploratzailea, Hello Kitty eta Rayo Mcqueen.
0-1 urte:
Ez daude TB-rekin eta publizitatearekin erlazionaturiko inongo materialik. Gaur egun puri-purian dauden marrazkiak edo pertsonairik ez ziren nabarmentzen.
1-2 urte:
-Marrazkien bidezko apaingarriak: Bob esponja, Pocoyo, Dora la exploradora.
- Panpinak: Hello Kity-rena bakarra.
-Pilotak: Ben 10, Sinchan, Calliu, Mickey Mouse, Piolin, Bob Esponja...
4 urte:
Ez daukate araudi bat idatzita, baina guk ikusitakoaren arabera, arau hauek jarraitu direla esan dezakegu:
- Beti irakaslearekin ikusi.
-Irakasleak jarritakoa ikusi. Irakasleak aukeratzen du bideoa.
- Jarrita eta isilik egon (gehienetan lortzen ez den arren).
- Programazio hezitzailea izatea.
0-2 urte:
Ez daukate araudi bat idatzita, baina guk ikusitakoaren arabera, arau hauek jarraitu direla esan dezakegu:
- Beti irakasleekin ikusi.
-Irakasleek jarritakoa ikusi.
- Jarrita eta isilik egon, eta dantzak agertzen direnean dantzatu dezakete.
-Irakasleak ezartzen du zenbat denbora ikusi.
-Programazio hezitzailea izatea.
4 urte:
Arropak: Rayo Macqueen-en kamiseta, Minnie Mouse-ren kamiseta, Superman-en bufa.
Apaingarriak: Peppa Pig-en diadema, Hello Kitty-ren pina
0-2 urte:
Arropa: Hello Kity, Pocoyo, Tarta de fresa, Minnie, Winny the Poo, Bob Esponja, Toy Story, Cars.
Familiek egindako ipuinean, Bob Esponjaren pegatinak, hala nola, Cars-eko "Rayo Macuin" eta Disney-ko pertsonaiak erabiltzen zituzten. Baita, "Barrio Sesamo" delakoaren pertsonaien pegatinak.
4 urte: Orokorrean ez dute telebistaren inguruko elkarrizketarik, hala ere, " Los vengadores" filmaren inguruan gaia atera denean ia denak komentatu dute ikusita daukatela eta gustoko.
1-2 urte: Nahiz eta oraindik gutxi hitz egiten duten, harritzekoa da nola esaten duten gustatzen zaizkien pertsonaien izenak. Liburuetan edo beraien edalontzietan, kamisetetan etab. ikusten dutenean ozenki, emozionatuta eta nahiko "argi" esaten dute. ( Mickey, Dora, Cars...)
4 urte: Arreta eskasa eta oso astoratuta bideogelan. " Autobus Magikoa", " Lagundu, arrain bat naiz", " Hartz txiki", " Hirukiak", " Pingu"... Ordubeteko saioak izaten dira.
0-1 urte: "Baby einstein" ikusten dutenean oso adi zeuden guztiak. Bideo hezitzaile zein lasaigarria ere bazen. Adibidez, bazkaltzeko orduan oso aproposa da jartzea gustorago jaten baitzuten. 30 minutuko bideoak dira.
1- 2 urte: Oso adi egoten ziren eta lasai. " Pupu eta Lore", " Hiru txerritxoak"... 20- 30 minutu inguruko saioak dira.
4 urteko gelan: Agresibitatea batez ere mutilek borrokan jolastea gustoko dutelako. Honek jatorria izanik " los vengadores" filmetik. Pelikula honek, gela honen ikasleengan eragin handia eta negatiboa izan baitu.
4 urte:
Telebista bakarra: % 20
Bi telebista: % 80
0-2 urte:
Telebista bakarra: %45
Bi telebista: %10
Hiru telebista: %45
4 urte:
- Peppa Pig
- Dora esploratzailea
- Caillou
- Bob esponja
0-1 urte bitartekoei: Pailazoak abestiengatik.
1-2 urte: Umeen gurasoak esan zidatenez, hauek izan ziren programa gogokoenak:
- Caillou
- La casa de Mickey Mouse
- Peppa Pig
- Jake y los piratas
- Manny Manitas
- Bob Esponja
- Dora la exploradora
- Pocoyo
- Gombby
4 urte: Bataz beste 2 ordu eguneko.
0-1 urte bitartekoak ezer, salbuespenak batzuetan pailazoak ikusi erlajatzeko.
1-2 urte bitartekoak, gutxi batzuk, telebista piztuta egon ezkero, begiratzen dute baina jolasten dauden bitartean.
EGUNEAN IKUSTEN DUTEN TELEBISTA ORDUAK
- 0,5 ordu/eguneko % 30
- 1 ordu/eguneko % 20
- 1,5 ordu/eguneko % 20
- 2 ordu/eguneko % 30
Telebistaren eragina
Sedentarismoak sortutako obesitatea, jarrerako edo
ikusmeneko arazoak, etab.
Bizi garen gizartean jendeak ez du telebistak ematen dituen mezuak interpretatzeko gaitasun ona, horregatik umeei ezin diete informazio egokia bakarrik hartzen lagundu.
1. Haurrak telebista ikusterakoan balore kaltegarriak, biolentzia, arraza, sexu esterotipoak bermatzen dituzte.
2. Gainera droga eta alkoholarren kontsumoa gauza normal eta onuragarri bezela ikusten dute.
3. Errealitate eta fikzioaren artean ez bereizte.
- Imitazio eraginak, hau da, telebistan agertzen dena imitatu edo kopiatu.
- Desinhibitze eraginak, hau da, kitzikatzea edo zirikatzea da, TBko indarkeriaren aurrean etengabe egoteagatik.
- Murrizketa eragina, hau da, TBko indarkeria aterabidea da grina oldarkorrentzat.
-Indarkeriarekiko tolerantzia handiagoa.
Telebista asko ikusten duten haurrak, oso kontsumistak bihurtuko dira.
- Haurrak gizartetik bakartzen dira ikus-entzunezkoen
kontsumoari emandako orduak gehituta gizarte
harremanetarako denbora gutxiago dutelako.
- Beste batzuetan, harremanak izateko zailtasunak aurretikoak dira, eta telebistaren kontsumoa babes bihurtzen da harremanetarako edo beste zerbaitetarako zailtasunen aurrean.
Haurrak telebista ikusteko ordutegia markatuta eta gurasoekin adostuta ez badu gertatuko da.
- Zilliman y Bryanten teoriaren arabera, haurrek telebista ikusterakoan, pantailan ikusten dutenarekin identifikatzen dira. Adibidez: emozio positiboak heroiekin eta negatiboak herritarrei lotuta.
- Errealitate desberdinak alderatzeko aukera.
- Errealitateari buruz ikuspegi berriak izateko aukera.
- Balore positiboak (hala nola tolerantzia, errespetua, berdintasuna...) trasmititzeko ona izan daiteke.
- Programen eta publizitatearen edukiak aztertzen laguntzeko. Haien asmoez eta estrategiez hitz egiteko.
- Seme-alabek bereizi dezaten errealitatea eta fantasia.
- Itxaropen ez errealak garatu dezaten ekiditzeko.
- Ezezaguna dena ulertzen errazteko.
- Pantailan azaltzen denari buruz gaitasun kritikoa lantzeko.
- Hazten doazen neurrian TBa modu egokian eta irizpide argiz kontsumi dezaten lortzeko.
Ikerketa honen helburua telebistan ematen den biolentziaren analisia egitea da. Horretarako edukien analisien teknika erabili izan dute haur populazioan ospe handia duen saio hau aztertzeko: Los Simpsons.
Zorian aukeratutako lau kapitulukin egin dute lan. Bertan erasotzaile jokaera duenaren eta erasoak jasaten dituenaren ezaugarri pertsonalak eta egoera determinatzen saiatu dira. Erasotzailea eta biktima deituko ditugunak. Pertsonaien biolentzia ez ezik seriearen beraren biolentzia ere aztertu zuten.
Ondorioztatu da pertsonai agresiboak dituen ezaugarriak erakargarrienak direla. Biolentzia fisikoa nabarmentzen dela baina biolentzia hori dibertigarria eta justifikagarria delarik.
Biolentziaren errepresentazioa Walt Disney Pictures filmeen trailerretan:
Walt Disney Pictures-ek ekoiztutako animazio filmen 23 trailer aztertu eta ikertu dira. Ikerketa hauetan, eduki analisiaren metodologiari, narrazioaren morfologiari eta analitikaren tresnari arreta jarriz ondorioztatu da errepresentazio modu honek eragin kaltegarriak izan ditzakeela umeengan, besteak beste, biolentzia ikastea edo sentsibilizazio eza sortzea.
Bob Esponjak 4 urteko umeen arreta kaltetzen du:
EEBB-tako hainbat psikologok diote Bob Esponja ikusten duten 4 urteko umeengan arreta eta kontzentrazio falta nabaritu dela burutu duten ikerketan. Baita umeak oldarkorrak bihurtu direla. Ondorio honetara heltzeko umeak 9 minutuz Bob Esponja ikusten besterik ez dute behar izan. Irudien aldaketa azkarrari eta estilmulu desberdinen agerpenei leporatzen diote arazoa.
Ikerketa honek efektuak iraunkorrak ala iragankorrak diren ezin du bermatu. Dena den, ume talde bat aztertzeari ekin dio. Batzuk 9 minutuz Bob Esponja ikusten aritu ziren. Besteak, aldiz, Caillou.
Hiru test egin zitzaizkien umeen errendimendu kognitiboa ebaluatu ahal izateko. Esaterako, zenbaki segidak eman zitzaizkien eta alderantziz esateko eskatu zitzaien. Bob Esponja ikusten aritu zirenek besteen puntuazio erdia besterik ez zuten lortu.
Laugarren test bat ere egin zieten eskupeko bat atzeratzeko zuten gaitasuna neurtzeko. Adibidez, esan zieten kanpaina jotzen bazuten heldu bat etorriko zitzaiela eta 2 gozoki jan ahal izango zutela. Baina kanpaina jotzen ez bazuten eta itxaroten bazuten heldua etorri arte 10 gozoki jan ahal izango zituzten. Oraingoan ere, Bob Esponja ikusten aritu zirenak oldarkorragoak eta egonarriagoak azaldu ziren.
Espainian, orain aldian, Bob Esponja da saiorik ikusiena. Kantar Media datuen arabera, 282.000 ume ziren Bob Esponja ikusten aritu zirenak gabeko 20:30etan eta 131.000 22:45tan.
Gaur egun, Telecinco-ko Sálvame telebista saioa kexa gehien jasotzen dituen saioa da. Babestutako umeen ordutegia errespetatzen ez dutelako,besteak beste.
- “Telebistaren aurrean utzi dut haurra, horrela lasaitu egiten da eta nire gauzak egin ditzazket berataz arduratu gabe!”
- “Goizean, eskolara joan baino lehen haurrak egiten duen lehengo gauza telebista piztea da, haurrentzako programa bat dago eta asko gustatzen zaio...”
- Etxean telebistarik ez dudala aipatzen dudanean, “Telebistarik ez duzula etxean? Ez da posible! Zer egiten duzu orduan? Ai ene! Telebistarik gabe ni hilko nintzateke!”
- “Gauez, beti telebista pizten dugu etxean eta sofan botatzen gara atseden hartzera...” etab.
- Gainestimulazioa. Telebistatik jasotzen diren irudiek pentsamendu modu berri bat aktibatzen dute, pentsamendu bizkortua deritzona. Ondorioz, haurren atentzioa fokalizatzea gero eta zailagoa da eta estimulo asko behar dituzte inguruan, eta jarduera batetik bestera pasatzeko beharra areagotzen da.
- Telebistarekiko menpekotasuna handia denean, hau da, ordu asko ematen direnean pantailari begira, antsietatea, depresioa eta apatia moduko jarrerak sortu daitezke.
- Telebistako saio askotan agresibitatea eta oldarkeria agertzen dira oso modu sentsazionalistan. Nolabait, biolentzia eta leihakortasunaren kulturan murgiltzen ditu haurrak.
- Edozein pantailari (telebistakoa, ordenagailukoa, bideo jolasarena...), ordu bete baino gehio begiratuz gero, tartean atsedenik hartu gabe, ikusmenean gaitz ezberdinak sortu daitezke.
- Estereotipoak indartzen ditu. Telebistako pertsonaiek izateko, janzteko eta orrazteko modak markatzen dituzte. Bestalde, gorputz lirainaren apologia etengabea egiten du eta horrek kalte handia eragin dezake norberaren autoirudian.
- Haurrek emozioak adierazteko erak, balioak ezagutu.
- Harremanak izateko eta arazoak konpontzeko estiloak eta erak ikusi.
- Hainbat jokabide eredu eskaintzen ditu eta haurren bizitza aukerak areagotu.
- Pertsonaiak dituzten rol desberdinak ezagutu eta bere ingurukoenekin alderatu.
- Haurrek gaur egungo gurasoengandik eta hezitzaileengandik jasotzen ez duten sexuari buruzko informazioa jaso.
- Familia-eredu desberdinak ezagutu, ulertu eta errespetatzen ikasi.
- Komunikazio baliabideak aberastu. Bai hitzezkoak baita keinu edo mugimenduzkoak ere.
- Egozentrismoa eta sinkretismoa ahuldu. Irakaspenaren bitartez.
- Sozializatzen lagundu. Gizarte arauak ezagutu.
- Ezaugarri fisiko desberdinak dituzten pertsonak ezagutu eta errespetatu.
- Pertsonengan ematen diren ezgaitasun anitzak ezagutu eta errespetatu.
- Irudien bitartez natura ezagutu. Animaliak eta landareak.
- Egunerokotasunetik urrundu. Atseden hartu.
Haurrentzat gero eta saio gutxiago ematen dira, eta saio horien edukia gero eta gutxiago zaintzen dute. Gaur egun, sekulako konpetentzia dago telebista-kate publikoen eta pribatuen artean, ea zeinek ikusle gehiago erakarri; beraz, iragarkiak jartzen dituztenek audientzia handieneko saioetan inbertituko dute dirua, eta, horrela, etekin handienak audientzia handiko kateek lortuko dituzte.
Gaur egun, ideia horren arabera egiten da telebistako programazioa. Horrexegatik, hain zuzen, helduek ez dugu ahaztu behar, komunikabide eta entretenimendu eta hezkuntza tresna indartsua izateaz gain, publizitate enpresen arabera etekinak lortzeko negozioa (pribatua zein publikoa) dela telebista.
Behaketa-ikaskuntzaren Teoria:
- Erasoa jokabide mota bat da, beste jokabide asko bezala, ikasia.
- Haur batek besteei begira ikasten du, haiek eredu zaizkio.
- Haurrak dituen lehen ereduak bere ingurune hurbilenean daude, modelatze bizian.
- Baina haurrak TBn aurkitzen ditu ereduak, eta horiek eredu sinbolikoak dira.
-
Emozioetan edo alde afektiboan dauzkan eragin nagusiak sentiberatasuna galtzea eta kitzikatze edo zirikatzea dira.
- Sentiberatasuna galtzea: TBn behin eta berriro indarkeria irudiak ikusteak murriztu egiten ditu hartzaileen erantzun emozionalak eta ohitu egiten dira programa horietako indarkeriara. Ondorioz, indarkeria handiagoa eskatzen, aldi berean haurrak inmunizatuz doaz eguneroko bizitzan ikusten duten indarkeriatik.
- Estimulazioa edo eszitazioa: Estimulazio edo eszitazio handiko egoeretan, aukera handiagoa dago haurrak indarkeriaz jokatzeko. TBn agertzen den indarkeriak eszitazio mailak handitzen ditu.
Hiru alderdi nabarmentzen dira:
- Imitazioa: TB agertzen dena imitatu edo kopiatu egiten dute, hau da, haurrek ikasi egin dezakete indarkeria dela modurik egokiena arazoak konpontzeko, beraien pertsonai gogokoarena adibidez.
- Desinhibitzailea: Idarkeriazko jokabideak hartzeko kitzikatzea edo zirikatzea da, TBko indarkeriaren aurrean etengabe egoteagatik. Izan ere, imitazio efektuek barnean daramate nolabait efektu desinhibitzaileak edukitzearen ideia.
- Murrizketa: TBn indarkeria ikusi ostean, berehalako efektua hartzaileen jokabide oldarkorra apaltzea da, batik bat irudimen eta fantasiarik gehien dutenean.
-Denbora pasa: Umeek denobra-pasa TB ikustea gogoko dute; horregatik haurrek nahiago dituzte saio dibertigarriak.
-Ikasteko: Honek ez du esan nahi umeek TB ikasteko ikusten dutenik, gutxi batzuk baino ez.
Haurrem iritziz TB-k ideia berriak eman ditzake gauzak berriak egiten erakutsi, ondo eta gaizki zer dagoen esan, egoera jakinetan nola jokatu behar duen...
-Laguna izateko (TB-ren harreman parasoziala):
- Haurrak TB bakarrik ikusten duenean eta bakarrik sentitzen denean.
- Irudimena erabiliz pantailan agertzen diren pertsonaiekin partekatuz, lagunekin ezin dutena.
- TB laguntzaile izanik, ume-zaintzaile izan daiteke, haurrak lasai entretenituta luzaroan edukitzeko.
-Ihesbide gisa: TBk fantasi mundu bat eskaintzen du eta hala haurrrak ihes egin dezake eguneroko arazoetatik, adibidez: famili giro eskasak; haurrek TB erabiltzen dute egoera horretatik alde egiteko.
- Umeak TB ikustera ohitu 18. hilabetetik aurrera.
- 14-24 hilabete bitarteko umeak, gai dira TBko egin -esanak imitatzeko.
- Espainiko Pediatria Elkarteak emandako datuek, 2 eta 5 arteko haurrek TB gutxienez 25 ordu ikusten dutela astean, egunero 32 irudi bortxazko ikusiz, eta hala, 12.000 aipamen dira indarkeriaz, 14.000 sexuaz eta 2.000 inguru alkoholaz.
- Gurasoei zenbait aholhu ematen dizkiete hainbat egilek, etxetik bertatik kontrolatu ahal dadin:
-TBrik ez, bi urtetik beherako haurrentzat.
- 3-5 urte bitartean, ordu erditik ordu betera gehienez egunean, jolasari denborarik kendu gabe.
- LH aldian, 2 ordu baino gehiago egunean ez.
- Eguneko TB agenda bat egitea ( Gozien TB ez, arratsaldez, gustukoen dituzten programak ikusi eta gauez, TB pizka bat eta lotara).
- Ez utzi TB etengabe piztuta.
Definizio anitz dago eta orokorrean indar fisikoaren inposaketarekin erlazionatzen dute. Halere, indarkeria globalagoa eta konplexuagoa den kontzeptua da, horrela defini daitekeelarik:
"edozein ekintza, ez-egite eta haien ondorio den edozein baldintza zeinek pertsonei eskubideen berdintasuna eta askatasuna kentzen dizkien eta haien garapen handien eta aukeratzeko askatasuna oztopatzen dizkien”
Teoria hau defendatzen dutenek iradokitzen dute TBn indarkeria erretratuak ikusteak atsegina izan behar lukeela, bideak baititu gizaki orok barruan daukan amorrua ateratzeko.
Ia guztiok ikusi ditugu etengabe indarkeria erabiltzen duten protagonistak, eta hala ere, ez dugu indarkeria erabili besteekiko harremanetan.
Badago adostasun bat dioena subjektu batzuk sentiberagoak direla beste batzuk baino TBko indarkeriazko edukien aurrean.
Nolanahi ere, indarkeria edukiak dauzkan saioak dira arrakastatsuenak eta ikus-entzunlegoak gehien eskatzen dituenak; horregatik galdetu behar da ia baden harremanik TBko eduki indarkeriazkoen eta hartzaileen entretenimendu balioen artean; zergatik eta nola erakartzen dute ikus-entzulegoa horrenbeste saio horiek?
Indarkeria azaltzen duten teoriak:
• (Jatorrizko) Sen oldarkorraren (agresiboaren) teoria;
• Zapuzketa/agresioaren teoria.;
• Ikasketa sozialaren teoria;
• Skinner-en baldintzapen eraginkorraren teoria.
Dena den, inolako teoriarik ez du indarkeria bere osotasunean azaltzen eta erredukzionismo batean erortzen dira faktoreen arteko lotura linealak ezartzen saiatzen baitira teoria abstraktuak eta historiatik kanpokoak bilakatuz.
Indarkeria ez da unibertsala ez ekidinezina, ezta senezkoa ere. Egitez, badira indarkeria handia adierazten duten gizabanakoak eta taldeak eta, berriz, oso gutxi adierazten dutenak ere.
1. Kontrolatu umeek telebistaren aurrean ematen duten denbora.
2. Umeari programazioa aukeratzen erakutsi. Gero aukeratu ikusi nahi dena eta programen edukiari buruzko informazioa aurretik lortu.
3. Umearen garapenerako programa egokiak aukeratu.
4. Publizitatea, bere asmoa eta konbentzitzeko estrategiak analizatzen lagundu.
5. Seme-alabei distraitzeko aukerak eman, telebista aisialdiko baliabide bakarra bihurtzea ekidin.
6. Telebista itzali familiako otorduetan eta ikasteko denboran.
7. Ikusten diren programetako edukiak eztabaidatu eta interpretatu (elkarrekin ikustea).
8. Ez erabili telebista umeak geldirik edukitzeko tresna gisa, ez molestatzeko helburuarekin.
9. Etxean egiten diren ekintza guztien (telebista ikusi...) ordutegi bat egiten lagundo umeari. Denon artean adostua.
10. Ez ezazu telebista ohitura gisa piztu.
11. Eskaini denbora zure seme-alabekin adostutako programak ikusten eta elkarrizketa bultzatu.
12. Ez ezazu telebista ikusi adostutako ordutegitik kanpo.
13. Irakats iezaiezu zure seme-alabei telebista urrutiagotik ikusi behar dela.
-Norberaren ereduaren bidez hezi.
-Seme-alabei adierazi ikus-entzunezkoei eta
komunikazioko teknologiei dagokienez familian
aplikatzen diren arauen zentzua.
-Umeak hazi ahala, haiekin batera arau batzuk jarri, aldatu eta negoziatu.
- Haurrekin batera telebistako programak ikusi; pantailan ager daitekeen hainbat eduki ulertzen laguntzeko...
- Portaera positiboak azaldu behar dizkiegu, hala
nola adiskidetasuna eta gainerakoekiko interesa,
historiarekin harremanak zehaztu behar ditugu,
liburuak sustatu, etab.
- Seme-alabek telebistaren aurrean zenbat denbora egoten diren mugatzen.
- Ordutegiak mugatzen. Ez da komeni eskolara joan aurretik edo 22:00etatik aurrera telebista ikustea.
- Ez jarri haurren logelan telebistarik.
- Argi eta garbi jarriz zein telebista programa ikus
ditzaketen seme-alabek.
- Programazio gidaliburuak; telebistako edukien sailkapen sistema; ezarritako babes ordutegiak eta babes bereziko ordutegiak; haurren eskubideak programazioaren eta publizitatearen aurrean.
- Telebista edukiei eta haurtzaroari buruzko
autorregulazio kodea.
7/2010 Legeak, ikus-entzunezko zerbitzu mailegatzaileen betebeharra ezartzen du,zeintzuk legegilearen eta europar instituzioen aburuz, adingabekoek aparteko babesa merezi dute.
17/2006 Legeak ezartzen duenez, zerbitzu publikoen programazioak RTVEko korporazioaren eskuetan utzia, arreta eskaini beharko dio bereziki, premia eta eskari espezifikoa behar dutenei, haurtzaroa eta gaztaroa bezalako kolektibo sozialei esaterako.
Laburpena
Espainiar haurrek telebista eta bideojokoen gaineko ohiturei buruz jasotako duela gutxiko datuek, benetan adierazgarriak izan daitezkeen zenbateko batzuk agerian uzten ditu: Gauerdian 200.000 ume inguru telebista ikusten gelditzen dira; 7 eta 13 urteko bi milioi haur eta 14 eta 16 urteko %74a barne hartuta, bideojokoekin jolasten dute. Guzti honetan, gurasoen erantzukizuna garrantzitsua da, hala nola, telebistako programatzaileen eta bideojokoen industria. Hauek biak, kode autorregulatzaile batzuk dauzkate, non, umeen eskubideak defendatzen dituzten haurrentzat egokituak diren produktuetan, baita jokuetan zein telebista saioetan ere.
Hau dela eta, artikulu honetan gure estatuan telebista eta bideojokoei dagokionez agintzen duten kode autorregulatzaile ezberdinak aztertuko dira.
Telebista eragile sozializatzaile batean bihurtu da, hau da, telebistako programek gizabanakoen bizitzaren lehenengo urteetan baldintzatzen dute, batez ere, portaeran eta arauen eskuraketan.
Telebistak, guztia bezala, bere abantailak eta desabantailak ditu. Lehen Hezkuntzarekin erlazionatuz, aginte eta ezagutzen iturri nagusi da, honen bidez bizitza modelo ezberdinak, balioak eta arauak hedatzen baitira. Bestalde, telebistak lehiakortasuna, indibidualismoa eta indarkeria transmititzen ditu, eta aspektu hauek ez dira gazteentzako egokienak.
Telebistak ematen dituen balore eta mezu gehienak, eskolak ematen dituenekiko kontraesankorrak dira. Horregatik jende askok baieztatzen du, telebistak ez duela ezer erakusten.
Egindako ikerketa batek erakutsi du, erregularki kalitatezko programazio hezigarria ikusten duten umeek gehiago eta hobeto ikasten dutela ez dutenek ikusten baino.
Eskolari dagokionez, Carrascok aipatzen du, zentroen zeregina dela telebista ikusten erakustea, telebistan heztea eta telebistarekin heztea.
Telebistaren lehen emisio publikoak, BBC-k egin zituen 1927. urtean Ingalaterran, CBS-k eta NBC-k, aldiz, Estatu Batuetan 1930.urtean. Kasu bietan sistema mekanikoak erabili ziren eta programak ez zituzten ordutegi erregular batekin igortzen. Programazio bidezko lehen emisioak, Ingalaterran hasi ziren 1936. urtean eta Estatu Batuetan 1936an.
Espainian, Televisión Española (TVE) delakoa 1952.urtean sortu zen.
1970. hamarkadatik aurrera, telebistek hazkunde handi bat esperimentatu zuten koloretako telebistaren agerpenarekin. Honek aldaketak suertatuz espainiarren aisiaren kontsumoan.
1983an Espainiak telebista kate pribatuak igortzen hasi zen, esaterako, TELE 5, Antena 3 eta Canal +. 1986an telebista aparatu bakoitzeko 3,8 biztanle zeuden, gaur egun, ordea, zenbatekoa 3,1era jaitsi da.
Gaur egun mundu osoan, telebista denbora-pasa nazional hedatuena da; espainiar etxeen %91ak koloretako telebista baten jabe dira. Hauek, batez beste, 3,5 ordu inbertitzen dituzte telebistaren aurrean, auzitegia aparatu bakoitzeko hiru biztanle izanik.
-XIX.Mendean, fototelegrafiaren aurkikuntza egin zen (uhin elektromagnetikoen bidezko irudien transmisioa). Gertakari honetan pertsonai aipagarrienak honakoak izanik:
*Paul Nipkow
*John Logie Baird
*Ives eta Jenkins
*Vladimir Zworykin
- Telebistaren aurkikuntzan lehenengo pausoak 1873.urtean eman ziren, selenioaren propietate fotoelektrikoei esker.
-1884.urtea: Paul Nipkowk Alemaniarrak, Nipkow-en diskoa patentatu zuen. Honek bere izaera mekanikoagatik ez zuen arrakastarik izan.
-1923.urtea: Vladimir Zworykin Estatubatuarrak irudiak jasotzeko, iconoscopio deituriko lehenengo gailu egokia asmatu zuen .
-1926.urtea: aurrean aipatutako John Logie Baird-ek, irudiak iluntasunean jasotzeko, izpi infragorrien bidezko telebista sistema asmatu zuen.
Beraz, Tutuen agerpenarekin eta I. mundu gerraren osteko urteetan irrati transmisioaren eta zirkuitu elektronikoen aurrerapausoak heltzearekin, telebistaren sistemak errealitate bihurtu ziren.
Telebista hitza "Tele" (distantzia) hitz grekoaren eta "visio" (ikusmena) hitz latinaren arteko hibrido bat da. Telebista terminoa transmisio eta programazio alderdiei egiten die erreferentzia eta honen helburua, ikuslea entretenitzea eta informatzea da.
