TREBETASUN MOTORRAK
MUGIMENDU GAITASUNAK
GAITASUN FISIKOAK Mugimenduaren alde Kuantitatiboa
EZAUGARRIAK
Ekintza burutzea eskatzen dute soilik
Sistema metaboliko, kardiobaskular eta muskularrean oinarritzen dira
Sasoi fisikoa zehazten dute
Garapenerako bideratuta daude; estimulatzen direnean garatzen dira, eta lantzeari uztean galtzen dira
Mugimendua mantendu, neurtu eta handitzeaz arduratzen dira
MOTAK
INDARRA
Pisu bat edo erresistentzi bat gainditu edo honi aurre egitea baimentzen duen gaitasuna
GIHAR UZKURDURA MOTA
ISOMETRIKOA
Ez dago gihar zuntzen luzaketarik ez mozketarik
Ez du giltzaduren mugimendurik sortuko
ISOTONIKOA
Giharra uzkurtzen denean, zuntzen luzera aldatu egiten da
KONZENTRIKOA
Kanpoko erresistentzia gainditzearekin batera, giharraren luzera txikitu edo zuntza moztu egiten da
EXZENTRIKOA
Kanpoko erresistentzia uzkurdurak sortutako indarra baino handiago denez, giharrak, bere luzera handitzearekin batera, mugimendua geldiarazi egiten du
INDAR MOTAK
INDAR MAXIMOA
Sistema neuromuskularrak zama maximoko baldintzetan uzkurdura egiteko duen gaitasuna
ABIADURA INDARRA
Sistema neuromuskularrak duen gaitasuna zamak uzkurdura abiadura handienean gainditzeko
ERRESISTENTZIA INDARRA
Gihar esfortzu luzeak sortutako nekea jasateko gaitasuna
ERRESISTENTZIA
Jarduera bat askotan errepikatzeko edo denboran zehar mantentzeko, gihar baten edo gorputz osoaren ahalmena
MOTAK
(Energia lortzeko bidearen arabera)
ANAEROBIKOA
Lan gogor bat egiten dugunean lanaren intentsitateagatik giharretara ez da oxigeno nahikorik iristen eta honen eraginez azido laktikoa sortzen da.
Lan mota hau ezin da denbora luzez mantendu nekea berehala sortzen duelako
AEROBIKOA
Intentsitate txiki edo ertaineko lan bat denbora luzez mantentzea
Giharrei behar duten oxigenoa iristen zaie, eta denbora luzez mantendu daiteke
Energi iturri bezala gluzido eta lipidoak erabili ditzake
MALGUTASUNA
Gure gorputzeko atal ezberdinak modu zabal batez mugitzen baimentzen digun gaitasuna
MALGUTASUN AKTIBOA
Mugimendua eta luzaketa une berean lortzen dira. Gihar indarrek sortzen dute
Adibidez: Jaurtiketak, kulunkak, ...
MALGUTASUN PASIBOA
Kanpotik egindako indar batek sortutako luzaketa izango litzateke (beste gorputz atal bat, grabitate indarra, ...)
Luzaketak: giltzaduren anplitudea eta gihar tonua mantentzea
ABIADURA
Mugimendu bat edo desplazamendu bat ahalik eta denbora laburrenean egitea baimentzen digun gaitasuna da
ABIADURA MOTAK
ERREAKZIO ABIADURA
Estimulua agertzen denetik lehenengo uzkurdura behagarrira arte igarotzen den denbora izango litzateke
LEKUALDATZE ABIADURA
Distantzia zehatz bat denbora epe laburrenean betetzeko gaitasuna
GAITASUN MOTORRAK
Motrizitatearen alde Kualitatiboa
EZAUGARRIAK
Mugimenduaren eraginkortasuna ziurtatzen dute
Ekintza ondo burutzeko, hautematea funtsezkoa da
Nerbio - sistema zentralean oinarritzen dira
Ikasitako mugimendua ez da ahazten
Lantzeari uzten zaionean azkartasuna eta jariotasuna galdu dezakete, baina "aztarna motorra" geratzen da.
Mugimendu antolatu, kontrolatu eta erregulatzeaz arduratzen dira
Gorputza kontrolatzeko ahalmena zehazten dute
MOTAK
KOORDINAZIOA
EZAUGARRIAK
Koordinazioan gaitasun motor guztiak biltzen dira
Mugimendu baten abiadura hobetzea
Lateraltasuna menderatzea
Espazio denborako egituraketa finkatzea
Mugimendu bat burutzerakoan giharrek modu eraginkorrez elkarren artean adosteko eta osatzeko duten gaitasuna da
MOTAK
KOORDINAZIO DINAMIKO OROKORRA
Gorputzaren kontrola izatea da, gorputzak lekualdaketa bat egiten duen bitartean
EZAUGARRIAK
Erritmikoa: Jariotasunez
Ekonomikoa: Ahalik eta energia gutxien erabiliz
Mugimendu zehatzak
BALDINTZAK
Lekualdatzea egon behar da (ahalik eta azkarren)
Zailtasun maila minimo bat eduki behar du ariketak
LANTZEN DIREN GAITASUNAK
Oreka mantentzea edozein mugimendua egiterakoan
Mugimenduzko erreakzioa izatea estimulu baten aurrean
Mugimenduak elkartzea eta egokitzea
OINARRIZKO ABILEZIAK
Lekualdaketak, jauziak eta birak
ATALKAKO KOORDINAZIOA
Mugimendu bat egiterakoan, ikusmena, gorputz adar bat eta objektu bat konturan hartzen dira
OINARRIZKO ABILEZIAK
Jaurtiketak eta hartzeak
OREKA
EZAUGARRIAK
Posizio bat mantentzeko gaitasuna, nahiz eta kanpoko indarrak horren kontra egon
Oreka mantentzeko kontrol neurotonikoa ezinbestekoa da
Zentzumen organoek bidaltzen duten informazioa ezinbestekoa da mugimendua kontrolatu ahal izateko
MOTAK
ESTATIKOA
Gorputzaren kontrola eta denbora batez geldi mantentzea
Adibidez: zutik geldi egotea
DINAMIKOA
Nahi den gorputz jarrerari eustea, nahiz eta etengabeko leku aldaketak eta posizio aldaketak eman
Adibidez: korrikan ibiltzean esku bat altzatzea
GORPUTZ - ESKEMA
EZAUGARRIAK
Norberak bere gorputzaren kontzientzia hartzea bai geldi bai mugimenduan gaudenean
Atal guztien elkarlanean, eta batez ere, inguruan ditugun gauzen arteko harremanetan oinarritzen da.
MOTAK
OROKORRA
Jarrera, erlaxatzea eta gihar tonua kontrolatzea
ATALKAKOA
Arnasketa eta lateraltasunaren kontrola
ORIENTABIDE DIDAKTIKOAK
Arakatzeko aukera ematea: geldi egotea (nola), mugimenduan egotea (nola)
Mugimendua nagusi
Binaka edo taldeko lana
Norberaren gorputzak duen pisua, oinarria, bolumena eta tentsioaz ohartzeko
Informazioa gehiago izateko: ikusmena, ukimena, entzumena, ...
Gihar tonua neurtzeko: mugimendu zehatzak, ...
Lagunaren pisuaz ohartzeko
Gorputz adierazpena: sormena eta irudimena
Arnasketa eta erlaxazioa
Lateralitatea
ESPAZIO - DENBORA EGITURAKETA
Gorputza espazio batean mugitzen da; erritmoa, abiadura eta iraupena kontuan izan behar dira mugimenduaren kontrola osoa izateko
LEKUA HAUTEMATEA
Norabidez ohartzea: Gorputza eta objektuak, gorputza eta beste pertsonak
Distantziaz ohartzea
Mugimenduan dagoen objektu baten kokapena: ibilbidea eta abiadura
Talde baten barruan bere burua kokatzea: taldeka modu askotan antolatzea, bat egitea, sakabanatzea, ...
Orientazioko ibilbideak
Taldeka hemenduik hara ibiltzea musikarekin bat
DENBORA HAUTEMATEA
Arlo kuantitatiboa: Iraupena
Arlo kualitatiboa: Ordena (segidak)
Erritmoa: denboran gertatzen diren fenomenoen antolaketa
ADIMEN MOTORRA
Motrizitatearen alde Kognitiboa
Mugimendua ezinbestekoa da egoera motorrak planteatzen duen arazoari erantzuteko
Pertzibitu, erabaki eta mugimendua burutzeko gaitasunean oinarritzen da
Ahalmen taktiko estrategikoa zehazten dute
Erabaki zuzenak hartzeaz arduratzen dira, jarrera motor egokia sortuz
ESPEZIFIKOAK
OINARRIZKOAK
Lekualdatzeak
Jauziak
Birak
Hartzeak
Jaurtitzeak