2.IKASGAIA:GIZA GORPUTZAREN ANTOLAKUNTZA

ANTOLAKUNTZA MAILA

Izaki bizidunok zelulaz osatuta gaude,teoria zelularrak

MAILA-ANTOLAKUNTZA

Maila-subatomikoa

Atomoak osatzen dituzten zatikiak dira.

Maila-atomikoa

Atomoek ozatzen dute,materiaren zatirik txikiena

Maila-molekularra

atomoak lortuz

Ez organikoak

Materia bzidunen eta bizigabean aurki ditzakegu

Organikoak

Bakarrik materia bizidunetan

Organuluak

Zelula-maila

maila biziduna,organuluz osatuta

eukariota

nukeloa bilduta

prokariota

nukleoa zakabanatuta

Ehun-maila

Funtzio bereko zelula ezpezializatuz

Organo-maila

Hainbat ehunez osatutako egitura

Sistema eta aparatu-maila

Hainbat organoz egitura

Organismo-maila

Izaki bizidunaren osotasunari

Beste maila batzul

Populazio,komunitatea,ekosistema,biosfera

ZELULA-ELKARTUAK EHUNAK

EHUN-EPITELIALA

a)Estaldura epitelioa

Muki-mintzak

ordeztea eta arnasbidea ondestea,adb ahobarrunbea eta faringea

Endotelioak

organo borol baten menbrana edo tejiidoa,barnea estaltzen

Epidermisa

Larruazaleko kampoko atala da,zelulak hilak

b)Guruin epitelioa

Guruin exokrinoak

bere produktuak kampoaldera edo barne jarraitu

Guruin endokrinoak

bere jariakinak zuzenki odolera isurtzen.

Guruin mistoak

exokrinen eta endokrinoen funtzioak.pankrea adb

EHUN-KONEKTIBOA

Ehun-konjuntiboa

Organo eta ehun batzuen artean dago,bata besteab letzeko.Tendoia adb

Gantz-ehuna

Adipozito zelula osoturik.Organo babestu,isolatzaile termiko eta gantz metalak

Kartilago-ehuna

Zelula kontozito substantzia erdisolido:kartilago,sudurrerako punta...

Hezur-ehuna

Eskeletoare nzatirik handiena,bere zelulakosreozito

Odola

Likido den ehun bakarra

GIHAR -EHUNA

Gihar-ehun leuna

organo azkoren barrunbean bere uzkurdura oharkabekoa da,hestea,odol-basoak adb

Gihar ehun ildaskatua

uzkurdura bizkorbeta borondatezkoa.Bizepsa,bikiak...

Bihitzeko gihar ehuna

bakarrik bihotzean dago.Mitokondria osatzen dute

NERBIO-EHUNA

Neuronak

Zentzumen neuronak:informazio entzun

Zentzumen motorrak: informazio hautematu eta erantzun bat eman

Gila-zelulak

neuronak elikatu eta babestu

ORGANO,SISTEMAK ETA APARATUA

SISTEMA

Gihar-sistema

Lokomozio aparatuaren atal aktibo

Eskeletu-sistema

Lokomozioren-aparatua alde pasiboa,lokomozio eta organoen babesa

Nerbio-sistema

Kanpo eta barne informazio hartu eta interpretatzea,eta erantzun egokiak prestatzea

Sistema-endokrinoa

Hormonak sortu

APARATUAK

Digestio-aparatua

Elikagaien descomposatu eta lortutako mantenugaiak odolera

Arnas-aparatua

Gas-trukea

Zirkulazio-aparatua

Mantenigaiak zeluleetara eraman mhondak zelulatik iraitz organoetara

Iraitz-aparatua

Zelulen sortutako hondakinak kampora bidali

Ugal-aparatua

Gametto edo ugal zelulak

Lokomozio-aparatua

Lokomozios eta gorputzeko organoen mugimendua arduratu

GIZA-ZELULEN EGIURA

ZELULAMINTZA EDO MINTZ PLASMATIKO

FUNTZIOA

Froma eman/inguratu

Babestu

Substantzia truke ahalbidetu

kampo barne

barne-kampo

EGITURA

Hiru geruza ditu

Bai fosfolipiodos

Proteinetatik substabtziak trukea egiten du

ZITOPLASMA

HICLOPLASTA

Ur eta materia organikoen dizoluzioa

Bertan organuluak murgilduta

ZITOESKELETOA

Proteina tibiak

Zelulak konsistentzia eman

ORGANULUAK

Erretikulo endoplasmatikoa

Pikurduna:Proteina sintetizak,garraiatu,gordetu

Leuna:Lipidoak sintetizatu,gorde,garraiatu

Z GOLGAREN APARATUA

Gluzidoak:sintetizatu,gorde eta garraiatu

Eretiko:pikordunetan edo aske egon

ERRIBOSOMOAK

Proteinak sintetizatu

LISOSOMOAK

Mantenugaiak digeritu

BAKUOLOAK

Erreserba edo hondakin substantziak gorde

ZENTOSOMOAK

Zelularren ugalketan lagundu

NUKLEOA

MINTZ-NUKEARRA

Mintz bikoitza

Poroak,substantzia,trukatzailea

NUKLEOPLASMA

Nukleoaren atal likidoa

KROMATINA

Zelula zuzentzen du

Material genetikoa dago

Adn zuntzez eratu

Gizakietan 46 kromozomo

NUKLEOLOA

Arn eratuta

Erdigozomen sorkuntza zuzendu

ZELULA-ANIZTASUNA

XVII. mendean, mikroskopio arrunt batekin kortxozko xaflatxo bat aztertzen zuela, Robert Hooke-k britaniarra gelasken antzeko barrunbez osatuta zegoela ikusi zuen.

Zelula izaki bizidunen unitate
anatomikoa, funtzionala eta genetikoa

Gizakion zelulak eukariotoak dira

Zelula-mintza

Nukleoa

Zitoplasma

Giza-gorputzean 60
bilioi zelula omen daude,

Zelula mota bakoitzaren ezaugarriak forma, tamaina eta
Funtzioaren araberakoak
dira.