ESPAINIA XIX.MENDEAN
1788
Karlos IV.ak tronua eskuratu
Boterea Manuel Godoyren
eskuetan utzi
Karlosen erregealdian Antzinako
Erregimeneko krisia hasi
1793
LuisXVI. a hil zuten
Frantsesek Euskadi
eta Nafarroa inbaditu
1795
Godoyk Basileako
bakea sinatu
1807
Godoyk Napoleonekin aliatu,
Fontainebleauko ituna sinatuta
Frantsesek Espainian sartu
eta portugal inbaditu
1808
Okupazioak Aranjuezko matxinada eragin, Godoyren politikaren aurkakoa, tronuaren ondorengo Fernando VII.ak akuilatuta
Karlos VI.ak Godoy kargutik kendu, eta bere seme Fernandoren alde abdikatu
Maiatzaren 2an altxamendua frantsesen aurka
INDEPENDENTZIA GERRA
(Francisco de Goya,1808)
TALDE IDEOLOGIKOEN SORRERA
Jose I.a Bonaparteren Espainiako erregealdia
hasi.
Baionako Estatutua ezarri.
Sistema politiko kontserbadorea
Hainbat erreforma:
- Presoentzako eskubideak ezarri
- Tortura ezeztatu
- Nobleziaren pribilegioak kendu.
FRANTSESTUAK
Monarkia berria onartu eta erreformak babestu
ABERTZALEAK
Armen bitartez inposatutako atzerriko monarkiari uko egin. Erregimenarekin amaitu eta konstituzio bat egin nahi
1810
Abertzaleek defentsa-junta
probintzialak eratu
Junta Zentralak Cadizko Gorteak deitu, gizonen sufragio unibertsal bidez
1813
Valençayko Ituna
ValenÇayco gaztelua
(Frantzia)
1814
Fernando VII.aren erregealdia.
Konstituzioa ezeztatu
Absolutisten eta liberalen
arteko gatazkak
1820
Rafael Riegoren pronuntziamendua.
Fernando
VII.ak Cádizko Konstituzioaren zina egin.
Fernando VII.a
(López Portaña, 1814-1815)
1823
Altxamendu absolutistak
Aliantza Santuak armada frantsesa bidali
"San Luisen Ehun Mila Semeak"
Espainia inbaditu eta
absolutismoa berrezarri
1824
Ayacuchoko gerra.
Espainiaren kolonia-inperioa Cuba,
Puerto Rico eta Filipinetara mugatu.
1833
Fernando VII.aren alaba Elisabet jaio.
Lege salikoa ezeztatu.
Karlos ondorengoa, aldaketa ez onartu.
Maria Kristinak gobernuaren
ardura hartu
1833-1835
Erregimen liberala ezarri
Maria Kristina liberalekin aliatu
MODERATUAK
Hasieran boterea
PROGRESISTAK
Herri protestengatik
boterea lortu
1837
Konstituzioaren aldarrikapena
1840
Maria Kristina dimititu
Erregordetza Espartero Jeneralak
Hau modu autoritarioan gobernatu.
Progresistek eta moderatuek gustuko ez
María Cristina de Borbón-Dos Sicilias (1830),
Vicente López Portaña
Hamarkada Moderatua
1844-1854
1843
2 taldeek Espartero Jenerala
dimititzera behartu
13 urterekin Isabel II.a
erregina izendatu
(Franz Xaver Winterhalter, 1852)
1845
Konstituzio berria onartu
Boto-eskubidea aberatsenei
Prentsa-askatasuna mugatu
1854
Vicálvaroko Pronuntzionamendua
(Ezezaguna)
Progresistek boterea lortu
(Espartero liderra)
Desamortizazio-prozesua
abiarazi
Trenbideen Legea onartu
Hurrengo urteetan
trenbideak eraiki
Krisi ekonomiko larria
Erreginak progresistak
boteretik kendu.
Biurteko Aurrerakoia
1854-1856
1855
Espainiako lehenengo greba generala
(anonimoa)
1855-1866
Liberalak eta moderatuak
gobernuan txandakatu
Progresistak boteretik
kendu
Ekonomia-hazkunde handia
1868
"La Gloriosa" iraultza
Erregina erbesteratu.
Behin behineko gobernua eratu.
1868ko KONSTITUZIOA:
- Subiranotasun nazionala
- Botereen banaketa
- Gizonen sufragio unibertsala
(La Flaca aldizkarian argitaratua
1874)
Monarkia Demokratikoa
1871-1873
Amadeo Savoiakoaren eskuetan
Hainbat matxinada militar pairatu
1873.an Amadeok abdikatu
Lehen Errepublika
1873-1874
Ezegonkortasun politiko handia
UNIONISTAK
Estatu zentralistaren alde
FEDERALISTAK
Estatu deszentraliztuaren alde
Karlistaldi berri bat hasi
Kubarekin gerran
Hainbat udalerri matxinatu
Kantoi edo errepublika
independiente
KRISIAK ERAGIN
1874an BORBOIKOEN
MONARKIA BERREZARRI
KARLOS IV.aren ERREGEALDIA
1788
Karlos IV.ak tronua eskuratu
Berehala boterea utzi,
Manuel Godoyren eskuetan.
Antzinako Erregimeneko
krisi politikoa hasi, Frantziako
Iraultzaren eraaginpean.
Carlos IV, Francisco
de Goya (1789).
Manuel Godoy, Francisco
de Goya (1801)
1793
Luis XVI.a hil
Frantziaren aurkako gerra aldarrikatu
Gerraren baitan, Frantsesek Euskadi
eta Nafarroa inbaditu
1795
Godoyk Basileako Bakea
sinatu behar
Basileako Bakea
1807
Godoyk Fontainebleauko Ituna sinatuta, Napoleonekin aliatu zen
Frantsesek espainian sartu
eta Portugal inbaditu
1808
Penintsulako puntu estrategikoen okupazioak argi utzi zuen Espaina ere inbaditzeko asmoa zutela
Aranjuezeko Matxinada
(Zakarias Velazquez, 1814)
Karlos IV.ak Godoy kargutik kendu,
eta bere seme Fernandoren alde
abdikatu
"Retrato de Fernando VII",
López Portaña (1814-1815)
INDEPENDENTZIA GERRA
1808
Frantsesen inbasioak
Madrilgo herriaren altxa eragin
Beste herrialdetara hedatu
Independentzia Gerra hasi
HIRIETAN
Frantsesen aurkako
erresistentziaren
+
altxamenduaren
bitartez
LANDA-EREMUETAN
Gerrillen
+
arerioaren aurkako
erasoen bitartez
LEHEN FASEA
Frantsesek aurrera
egitea eragotzi
Zeren ondorioz?
Gironan, Zaragozan,
Valentzian eta Cádizen
jarritako erresistentziak
Bailengo garaipena
(1808)
"La Rendición de Bailén",
José Casado del Alisal
1810
Junta zentralak Cadizko Gorteak deitu zituen, gizonen sufragio univertsal bidez hautatuak
Gorteetako diputatuen artean absolutistak eta liberalak zeuden.
Absolutistek: errege-subiranotasuna eta Antzinako Erregimena defendatzen zuten.
Imprimatze askatasuna ezarri zen
"Juramento de las Cortes de Cádiz en
la Iglesia mayor parroquial de San Fernando",
José Casado del Alisal
Liberalak: subiranotasun nazionalaren eta Antzinako Erregimenaren ezabatzearen aldekoak
1812
1812ko konztituzioa
Espainako historiako lehena.
Banako eskubideak aitortu, hala nola legearen aurreko berdintasuna, subiranotasun nazionala eta botereen banaketa ezarri
Absolutismoa sistema politiko
liberalarekin ordeztu
"La promulgación de la Constitución de 1812", Salvador Viniegra
Napoleonek, Errusiak
izandako arazoak aprobetxatu
Portugalen lehorreratutako
armada britainiarren laguntzarekin
Frantsesak garaitu Arapilesen,
Gazteizen eta San Martzialen
1813
Valençayko Ituna
Napoleonek Fernando VII.a
aitortu Espainiako eta Indietako errege.
Gremioen eta inkisizioaren ezeztapena
Valençayko Ituna
FERNANDO VII.AREN ERREGEALDIA
AMERIKA ESPAINOLAREN INDEPENDENTZIA
(I)(1810-1814)
Kreoleek independentzia sustatu,
zerga eta bereizkeriarekin pozik ez zeudelako
Independientzia gerraren aldi berean gertatu zen.
Kreoleen junta iraultzaileak eratu.
Simón Bolívarren eta José de San Martínen gidaritzapean jarrera independentistak adierazi.
Zapalduak izan Fernando VII
Espainiara bueltatzean.
"Retrato de Simón Bolívar",
José Gil de Castro (1825)
"Retrato en óleo de
José de San Martín",
egile zehatza ezezaguna
SEIURTEKO ABSOLUTISTA
(1814-1820)
Fernando VII.ak 1812ko
Konstituzioa ezeztatu
Cádizko Gortearen lana
baliogabetu eta liberalak jazarri
Liberal batzuk erbesteratu edo boterea
lortzen saiatu pronuntziamendu edo
Estatu-kolpe militarren bitartez.
"Retrato de Fernando VII
con uniforme de capitán general",
López Portaña (1814-1815)
HIRURTEKO LIBERALA
(1820-1823)
Rafael Riego Komandanteak Cabezas de San Juanen egindako pronuntziamenduak arranasta handia izan
Beldurtuta, Fernando VII.ak:
-Cadizko Konstituzioaren zina
-Liberalek Cadizko Gorteen lana
berrezartzea onartu
Fernando VII.ak Aliantza Santuko potentzia absolutisten laguntza lortu.
1823an Aliantzak armada frantsesa bidali.
ESPAINIA INBADITU
ETA
ABSOLUTISMOA BERREZARRI
Rafael Riego Komandantea
Amerika Espainolaren Independentzia
(II)(1822)
Pichincha
Espainiaren gainbera
Pichinchako Bataila
ZORIGAIZTOKO HAMARKADA
(1823-1833)
Liberalen errepresioarekin hasi
Egoera guztiz aldatu 1823an.
Fernandoren alaba Elisabet jaio.
Fernandok lege salikoa ezeztatu, emakumeei tronua oinordetzea ahalbidetzeko.
Absolutisten babesa jaso zuen.
"Isabel II niña",
Carlos Luis de Ribera
Amerika Espainolaren Independentzia
(III)(1824)
Ayacucho
Espainaren gainbera
Espainiaren kolonia-inperioa Cuba,
Puerto Rico, eta Filipinetara murriztu
"Óleo de la batalla de Ayacucho",
Martín Tovar y Tovar
ISABEL II.AREN ERREINALDIA
1833
Fernando VII.aren alaba Elisabet jaio.
Lege salikoa ezeztatu.
Karlos ondorengoa, aldaketa ez onartu.
Maria Kristinak gobernuaren
ardura hartu
"María Cristina de Borbón-Dos Sicilias",
Vicente López Portaña (1830)
1833-1835
Erregimen liberala ezarri
Maria Kristina liberalekin aliatu
MODERATUAK
Hasieran boterea
PROGRESISTAK
Herri protestengatik
boterea lortu
Lehen Karlistaldia
(1833-1839)
Absolutistek Karlos defendatu
Gerra Elisabeten garaipenarekin eta Bergarako Besarkada deitutako hitzarmenarekin amaitu zen
1. karlistaldia
(Ferrer Dalmau)
Liberalek Elisabet defendatu
1837
Konstituzioaren aldarrikapena
Hamarkada Moderatua
(1844-1854)
1843
2 taldeek Espartero Jenerala
dimititzera behartu
"Isabel II con su hija Isabel,
princesa de Asturias"
Franz Xaver Winterhalter (1855)
Erreginaldi honetan,
erregimen liberala sendotu
Hala ere, ezegonkortasun politiko handia nagusitu bi alderdi liberalen arteko eztabaidagatik:
Goi-burgesiak eta erdiko klaseko sektore batzuek osatutako alderdi moderatua
Hirietako erdiko klaseak osatutako alderdi aurrerakoia
1845
Konstituzio berria onartu
Boto-eskubidea aberatsenei
Prentsa-askatasuna mugatu
1854
Vicálvaroko Pronuntzionamendua
(Ezezaguna)
Progresistek boterea lortu
(Espartero liderra)
Desamortizazio-prozesua
abiarazi
Trenbideen Legea onartu
Hurrengo urteetan
trenbideak eraiki
Krisi ekonomiko larria
Erreginak progresistak
boteretik kendu.
Biurteko Aurrerakoia
(1854-1856)
1855
Espainiako lehenengo greba generala
(anonimoa)
1855-1866
Liberalak eta moderatuak
gobernuan txandakatu
Progresistak boteretik
kendu
Ekonomia-hazkunde handia
SEIURTEKO IRAULTZAILEA
1868
"La Gloriosa" iraultza
(Isabel II.a tronutik kentzeko pronuntziamendua)
Iraultzak behin betiko arrakasta lortu
Erregina erbesteratu.
Behin behineko gobernua eratu.
"La Gloriosa" Iraultza,
"La Flaca" aldizkarian argitaratua
"Retrato de Serrano",
Antonio Gisbert
1868ko KONSTITUZIOA:
- Subiranotasun nazionala
- Botereen banaketa
- Gizonen sufragio unibertsala
Monarkia Demokratikoa
1871-1873
Amadeo Savoiakoaren eskuetan
Hainbat matxinada militar pairatu
1873.an Amadeok abdikatu
Lehen Errepublika
1873-1874
Ezegonkortasun politiko handia
UNIONISTAK
Estatu zentralistaren alde
FEDERALISTAK
Estatu deszentraliztuaren alde
Karlistaldi berri bat hasi
(Egile ezezaguna)
Kubarekin gerran
Hainbat udalerri matxinatu
Kantoi edo errepublika
independiente
KRISIAK ERAGIN
1874an BORBOIKOEN
MONARKIA BERREZARRI