Euskal Herriko tresnak

Tobera bi lagunen artean jotzen den musika tresna bat da, txalapartaren antzerakoa. Batzuetan, palanka joaldiarekin tartekatuz, bertsolariak koplak abesten ditu, toberak bere bertso zaharrak ditu. Festa-giroan jotzen da, ezteietan nagusiki.

Sunpriñua Euskal Herriko haize-instrumentu bat da. Hurritzaren edo gaztainondoen azalaz egindakoak. 2 zulo ditu, hiru soinu sor ditzake.

Panderoa perkusio instrumentu landatarra da, Euskal Herrian oso ezaguna da. Panderoa musika erlijioso eta profanoan erabiltzen da, ospakizunei eta jaietako ekitaldiei erritmoa eta melodia gehitzeko. Panderoa normalean beste instrumenturekin jotzen da, kantuarekin ere baita.

Dultzaina edo txaramita oboe familiakoa den haize-instrumentu bikoitza da.Instrumentu hau Espainiako musika tradizionalean erabiltzen da normalean. Leku ezberdinetan gaita ere deitzen zaio gaztelaniaz eta bere aldaerak beste hizkuntza batzuetan, ez hain hedatuta dauden tokiko izenez gain, autonomia erkidegoen atalean azaldu dutenez.

Dultzaina, bolingozo edo gaita izenaz ere ezaguna da, airezko musika tresna bat da. Zazpi zulo ditu, sei goialdean eta bat behealdean. Txirimiaren familiakotzat har daiteke, baina laburragoa da. Batzuetan metalezko uztai zabalak daramatza, instrumentua inguratuz. 

Musikagitarra musika tresna txiki eta nahiko sinplea da. Metalezko arku batez osatuta dago hego-ekialdeko Asian arku edo marko hau banbuzkoa izan ohi da, erdian altzairuzko mihia duena.

musica tresna hau, trikitixa botoi akordeoi diatonikoa da, jatorri italiarra duena. Mendetik Euskal Herrian erabiltzen den haize-insrtumentua da. Gehienetan pandero batekin batera jotzen da, hau da, panderoarekin batera. Horregatik, instrumentua baino gehiago, bikote honek sortzen duen musika mota da trikiti izen onomatopeikoak deitzen duena.

Txistua bezala, hiru zuloko flauta zuzena da. Hiru zuloak hodiaren behealdean ditu, bi aurrealdean eta bat atzealdean. Txistua baino laburragoa da eta doinu altuagoa ematen du, hiru tonu eta erdi gorago.

Ohola egiteko gehien erabili diren basoak haltza, gaztainondoa, lizarra eta herrialdeko beste batzuk izan dira. Tradizionalki txalaparta bakoitzak egurrezko bizpahiru ohol izan ohi zituen arren, azkenaldian ohikoa da dozena bat oholez osatutako txalapartak aurkitzea.

Txanbela dultzainaren antzeko Euskal Herriko musika tresna aerofono tradizional bat da, bereziki Zuberoan jo izan dena. Dultzaina baino motzagoa da, eta zortzi zulo ditu: dultzainarenak gehi belarriak izenekoak.

Ttun-ttuna edo danburia kolpaturiko hari-instrumentuen familiako musika-tresna bat da. Forma ezberdinetako leihoak dituen zurezko erresonantzia kaxa luzexka du. Goitik behera tenkaturik sei hari izaten ditu. Joleak esku batekin hiru zuloko flauta edo xirula jo ohi du, eta beste besoarekin ttun-ttuna bularraren kontra eutsita, makilarekin hariak kolpatzen ttun-ttuna jotzen du, erritmoa eta oinarri harmonikoa emanez.

Alboka haize-instrumentu bat da tradizionalki Europan ezaguna, eta gaur egun ia Euskal Herrira soilik murriztu den erabilera. 2 eta 3 urte bitarteko adar baten bi adar, zurezko gorputz bat eta material ezberdinez egin daitezkeen bi hodiz edo adar bakar bat edo “adar handi” eta egurrezko gorputz batez osatu daiteke. Eta ahoa pieza bakarrean eta bi hodiak (gipuzkoar bertsioa). Azkenik, bi kanabera fitak ditu, soinua sortzeaz arduratzen direnak.