ππππππβ€ππ πΈβπΈβπΈπππΈ
ANATOMIA
Nerbio sistemaren aginduak burutzen ditu.
Gorputzaren barne-euskarri egiten du.
Mugimenduaz eta ibiltzeaz arduratzen du.
Eskeleto sistema eta gihar sistemak ditu.
ESKELETO-SISTEMA
Alde pasiboa da.
Hezurrez, giltzadura eta lotailuz osatuta dago.
Multzoak:
Buruko eskeleto sistema.
Enborreko eskeleto sistema.
Adarreko eskeleto sistema.
Funtzioak:
Gorputzaren pisua eusten du.
Giharren ainguratzen du.
Beste organo batzuk laguntzen ditu.
Mugimendua errazten du.
Gorputzari forma emanten du.
Hezur muinean odol zelulak erazten ditu.
Fosforoa eta kaltzioa gordetzen ditu.
GIHAR-SISTEMA
Alde aktiboa da.
Giharrez eta tendoiz osatuta dago.
Multzoak:
Nerbioen bidez lotuta dagoen gihar sistema.
Tendoien bidez eskeletora lotuta dagoen
gihar sistema.
Funtzioak:
Gorputzera mugimendua eragiten du.
Mimika ahabidetzen du.
Jarrerak eusten du.
HEZURRAK
Organo bizidunak elikatzen eta
hazten ditu.
Kaltzio, fosforo eta kolagenoz eratuta dago.
Kanpotik hezur-ehun trinkoa eta barrutik
hezur-ehun arola ditu.
Kanpotik periostio izeneko ehun konjuntiboz
edo mintz batez estalita ditu.
Formarekiko multzoak:
Motzak:
Forma kubiko edo biribilak
dute.
Hezur-ehun arola batez
ere dute.
Lauak:
Forma lau, xafla-forma
edo kurbatua dute.
Babez funtzioa osatzen
dute.
Hezur-ehun trinkoa batez
ere dute.
Luzeak:
Forma luze eta zilindrikoa
dute.
Euste eta mugimendu
funtzioa dute.
Kanpotik hezurβehun
trinko barnetik arolatzen
dute.
Atalak:
Diafisi atal luzanga.
Epifisia.
GILTZADURAK
Artikulazioak deitzen dira
bebai.
Elkarren ondoan dauden hezurrek
bata besteari lotzen duten
egiturak dira.
Mugikortasunarekiko
multzoak:
Finkoak:
Sutura izena dute ere.
Elkartutako hezurrak ez
dira mugitzen.
Erdi-mugikorrak:
Elkartutako hezurrak mugi-
mendu murriztua dute.
Hezur artean kartilagoa
eta lotailuak dute.
Mugikorrak:
Mugimendu handia lotutako
hezurren artean dute.
Likido sinobial poltsa daukate
hezurren marruskadura ez izateko.
Hezurrek ez dute elkar
ukitzen.
Hezur muturren artean
kartilagoa eta lotailuak
daude.
GIHARRAK
Gihar-zuntzez eratutako organoak dira.
Uzkurtzean eta erlaxatzean giharrak
luzatu eta laburtu egiten dira
mugimendua eragiten.
Hiru mota daude:
Gihar leuna:
Uzkurtze geldoa dute.
Barne organoen paretak
eratzen dute.
Oharkabean uzkurtzen dira.
Bihotz-giharra:
Gihar-zuntz ildaskatuz
eratzen dira.
Uzkurtze bizkorra dute.
Bihotz paretak eratzen
dute.
Oharkabean eratzen dira.
Eskeleto-giharra:
Lokomozio aparatuko giharrak
dira.
Borondatez uzkurtzen dira.
Hezurrei lotuta daude.
ehun konjuntibo mintz mehe
batez inguratuta daude.
Formaren arabera:
Fusiformeak:
Ardatz formakoak.
Luzeak.
Forma laua:
Xafla formakoa.
Enborrean batez ere.
Eraztun formakoak:
Forma borobiltsua dute.
Orbikularrak:
Begi eta aho inguruan.
Zirkulu-erdi forma.
ESKELETO GIHARRAK
Tolestatzaile edo hedatoreak.
Abduktore edo aduktoreak.
Pronatzaileak eta supinatzaileak.
Jasotzaileak eta berehatzaileak.
Esfinter eta dilatatzaileak.
FISIOLOGIA ETA MUGIMENDUA
Giharren, tendoien eta hezurren
artean palanka sistemak sortzen
dira mugimenduak eragiteko.
Giharra uzkurtzean luzera laburtu
eta loditu egiten da.
Eskeleto- gihar ugarik batera
aritzen dira baina kontrako
mugimenduak eragiteko,
antagonikoak dira.
Erlaxatzean jatorrizko luzerara
bueltatzen da.
LESIOAK
Lokadurak:
Hezurra bere ohiko tokitik ateratzea.
Distentsioak:
giharrak edo tendoiak gehiegi
luzatzearen eraginez sortutako
hantura.
Gihar-kontrakturak:
Giharra oharkabean eta epe
luzean uzkurtuta egotea da.
Zaintiturak:
Okerdura baten ondorioz
eta horrek sortutako hantura.
Hausturak:
Hezurra haustea da.