NUTRIZIOA (I): DIGESTIO ETA ARNAS APARATUAK
DIGESTIO HODIA
AHOA
Elikagaiak hodian sartzeko barrunbea.
LISTU GURUINAK: Listua jariatu eta elikagairekin nahastu. Bere konposizioan: Lisozima eta muzina aurki daiteke.
LISOZIMA: Substantzia bakterizida da.
MUZINA: Karbohidratoen deskonposaketa kimikoa hasi, disakarido bihurtuz.
HORTZAK: Elikagaiak mastekatzeko. Gizakiak bizitzan bi hortzeria: esne-horteria (20) eta betiko hortzeria (32).
AURREKO ETA ATZEKO HAGINAK: Elikagaia txikitu eta xehatu egiten dituzte ( 8 edo 12)
EBAKORTZAK: Elikagaia ebakitu (8)
LETAGINAK: Urratu egiten dute elikagaia (4)
MIHIA: Elikagaiak listuaz nahastu, faringerantz bultzatu, soinuak artikulatu eta dastamen elikagaiek, elikadura-boloa osatu.
HESTE MEHARRA
Duodenoa, jejunoa eta ileona ditu. Duodenoan digestio kimiko amaitu eta mantenugaien xurgapena gertatu.
DUODENOA: Pilorotik datorren kimoa jaso, digestio kimikoa amaitzeko.
GIBELA: Behazuna sortu, gantzak emultsionatzeko. Behazuna gibeletik behazun-xixkuraino, non gorderik egongo da erabili arte.
PANKREA: Urin pankreatikoa sortu, entzimek kimikoaren deskonposaketa kimikoa amaitu eta mantenugaiak sortu.
HESTE URINA: Duodenoak sorturikoa eta urin pankreatikoarekin batera lan egin.
Ekintza kimiko esker, kimo kilo izena bihurtzen da.
ILEONA: Azken zatia. Xurgapena bukatu eta balbula-ileozekal bidez heste lodiari loturik dago.
:background_color(FFFFFF):format(jpeg)/images/article/ileon/y0Mh4SDZjAzgcoY1SAkejA_8mUCLAROnsez6vDxOFijA_Ileum_02.png){kind=logo}
JEJUNOA: Mantenugaiak odolerantz xurgatu. Paretak oso telestuta daude, heste-biloak osatu.
HESTE-BILOAK: Biloen barruan odol hodiak, hauek digeritutako substantziak jaso eta gorputzeko zeluletara eraman.
:background_color(FFFFFF):format(jpeg)/images/article/yeyuno/zG2KHnzn4ziUpEhj0snMQ_88ADIGxLBkN5Uk62yWVQ_Jejunum_estimated_01.png){kind=logo}
HESTE LODIA
Xurgatu gabeko substantziak heste lodirantz pasatu, mugimendu peristaltikoen bidez.
HESTEITSUA: Ileonarekin komunikatuta eta apendize izeneko organoa atera.
KOLONA: 1,5 m-tako hodia. Hiru zati ditu: goranzko, zeharkako eta beheranzko kolona.
Ia ur guztia eta gatz mineralak xurgatu odoletik. Digestioaren hondarrak gero eta solidoagoa bihurtu, gorotzak osatu.
Bakteria sinbionteak bizi dira. Bere elikadurarako xurgatu gabeko zenbait hondar aprobetxatu, bitamina sortu eta nutrizioan heste-gasak sortu.
Ez dago digestiorik.
ONDESTEA
Diegestio hodiaren azken zatia. Bertan metatzen dira gorotzak, kanporatuak izan arte.
URDAILA
"J" itxurako poltsa bat da. Bere sarrerak kardia izena du eta irteera piloro. Bi ekintza garrantsitzuak:
EKINTZA KIMIKOA: Urdailaren paretek urin gastrikoa jariatu. Bi osagai mota:
AZIDO KLORHIDRIKOA: Substantzia bakterizida izateaz, eragiten dio elikadura-boloa kimikoki.
PEPSINA: Proteinak deskonposatzen hasi, zati txikian eta elikadura-boloa kimo izeneko likido bihurtu, urdailen esker.
EKINTZA MEKANIKOA: Elikadura-boloa 3-4 ordu eman irabiaketan, birrintzen jarraitzeko eta digestio mekanikoa urdailean amaitu.
FARINGEA
Ahoaren eta hestegorriaren artean. Epigloti izeneko balbula du eta bere funtzioa ezinbestekoa da.
Irensketa arnas- aparatuzko pasabidea ixtu, elikadura-boloa trakea ez sartzeko.
UZKIA
Digestio-aparatuaren amaierako irekidura. Gure borondateak erabaki noiz kanporatu gorotzak, uzki-esfinterra zabalduz.
HESTEGORRIA
Faringetik urdaileraino doan hodia. Mugimedu peristaltikoen bidez elikadura-boloa faringetik urdailerantz mugitu eta ez atzeratu.
