Gizarte eta Hezkuntzako Esku-hartzea Pertsona Helduekin, Adinekoekin eta Mendekoekin. EGILEA: MAIALEN AGIRRE ANTXIA
GIZA ESKUBIDEAK
Ruiz Vieytez, Eduardo J. (2011). Juntos pero no revueltos. Lekua: Maia Ediciones. ISBN Identifikatzailea: 9788492724314
207.or. 1. paragrafoan: "Desde el prisma de la lectura multicultural de los derechos humanos, hay tantos modos normales de ejercer los mismos derechos como condiciones culturales o identitarias haya. Es necesario adaptar o acomodar razonablemente el ejercicio de los derechos, para que todos puedan ejercerlos en verdadera igualdad. Hay un derecho a la igualdad frente a la discriminación, pero también existe un derecho a la diferenciación (al trato diferenciado) frente a la uniformización."
AICP eredua beharrezkoa da, banan-banakotua
Convención sobre los derechos de las personas con discapacidad
9. ARTIKULUA: hiriak irisgarriak izatea
IRIGARRITASUNA ZUMAIAN
GIZA ESKUBIDEAK
ZER LORTU DUT IKASGAI HONEKIN?
1. Pertsona heldu, adineko eta mendekoekin esku-hartzen duten erakunde, organizazio eta heziketa-sarea ulertzea eta gizarte-hezitzailearen eginkizun profesionalak bertan kokatzea.
2. Gizarte hezitzaileen lan-esparruetan pertsona heldu, adineko eta mendekoekin erabiltzen diren diagnosi, balorazio eta esku-hartze ereduak aztertzea.
AICP eredua
3. Gizarte hezkuntza beharrak identifikatzea eta premiak detektatzea eta lehenestea, irizpide etikoei eta laneko deontologia-irizpideei jarraituz eta genero-dimentsioa aintzat hartuz.
4. Esku-hartze estrategiak erabiltzea aurrez aipatutako arloetan, jarrera gogoetatsu eta kritikoarekin.
5. Titulazioaren zeharkako konpetentziak erabili (ahozko eta idatzizko adierazpena eta ulermena, talde-lana zerikusia, portaera etikoa).
LOTURAK
Konturatu naiz ikasgaian eman ditugun eduki guztiak AICP-rekin lotura handia dutela eta hortan egin ditut loturak, ez delako egokia norbaitekin esku-hartze bat egitea bere behar espezifikoei erantzun gabe eta berari eta bere aldamenekoari berdina eskainiz. Eta etorkizuneko gizarte hezitzaile bezala, arreta indibiduala eman behar dugularen ideiarekin geratzen naiz. Eta ez adinekoekin eta mendekoekin soilik, baizik eta ondo legoke niretzat berritzailea den metodologia hau esparru guztietara zabaltzea.
BEGIRADA
Ez diogu beti gure alde arrazionalari heldu behar, nahiz eta askotan egiten dugun. Sentimenduetaz ere baliatu behar gara. Batzuetan Txuri izateari utzi behar diogu eta Gorri izaten hasi, dena hain beste kontrolpean eduki gabe eta esteriotipoen barruan sartu gabe.
Estereotipoena zergatik diot? Bada, zaharra izateagatik ez zara inozoa eta baduzu gauzak egiteko gaitasuna. Gorri; adibidez, informatika ikastaro batera doa.
"Una de las mayores paradojas que caracterizan a la sociedad contemporánea estriba en que la gran conquista de la longevidad también trae consigo la abdicación del poder de los ancianos, antes depositarios titulares de la autoridad moral y, ahora, prácticamente desechos sociales, trastos viejos y mera carga estatal." (Gil, 2003)
Badaude zahar-egoitza asko asistentzialismoan erortzen direnak uste dutelako zahar baten beharrak garbiketa eta jana bakarrik direla, baina psikologikoki eta sozialki aktibo egotea ere ezinbestekoa da. Baina nola esan zahar-egoitza bateko zuzendari karratu bati metodologia aktiboak hobe direla?
"Asumir este enfoque significa construir un nuevo paradigma en las políticas sociales destinadas a grupos con vulnerabilidad. Es decir, pasar de un sistema asistencialista al ejercicio de políticas de derechos humanos. Este paso, al parecer, es el que tanto cuesta." (Klever, 2016)
1996 AÑO EUROPEO DE LA FORMACIÓN Y EDUCACIÓN PERMANENTE
HEZKUNTZA EMOZIONALA ZAHARTZAROAN
AICP eredua erabili behar da, denak ezberdinak garelako eta batzuen beharrak besteek dituztenekiko ezberdinak direlako. Nire amonak, adibidez, arreta fisikoa behar du batez ere. Bere kabuz dutxatzeko ez delako gai, baina sozialki oso aktiboa da. Gorrik, ostera, behar dituenak sozializatzeko zerbitzuak dira, fisikoki bera moldatzen delako. Hortaz, bakoitzari behar duena eskaini behar diogu.
NONDIK BEGIRATU? "El cuento de la ventana del hospital"
BEGIRADA POSITIBOA
BIZITOKIAK
Gizartea zahartzen ari da, Estatistikako Institutu Nazionalaren aburuz, 40 urtetan 64 urtetik gorako pertsonen populazioa bikoiztu egingo da eta 2050erako 70 eta 75 urte bitarteko pertsonak populazioaren kolektibo jendetsuena izango dira. Egun sortzen den bizitoki batek 30 urte inguru irauten ditu erreforma handi bat eskatzen duen arte; beraz, egin sortzen diren bizitokiak 2050eko zaharrek erabiliko dituzte orain sortzen diren bezalaxe
NAHI BEZALA BIZITZEA
ESKUBIDEA
Ondorioz, zaharrentzat egokitutako bizitoki berriak sortu behar dira eta dauden bizitokiak egokitu, hau da, irisgarriak egin. Horrela, zaharrei euren bizitokian bizitzeko aukera errazteko, ahalik eta denbora gehien eta ahalik eta autonomia gehienarekin: "viviendas para toda la vida" delako idea da hori
Bizitoki irisgarriak egiteko, adaptazio funtzional pertsonalizatuak existitzen dira
"Adaptación de vivienda para personas con discapacidad"
BIZITOKIAREN BARNEKO ALDEENTZAKO IRTENBIDEAK
MUGIMENDUAK
ATEAK
80cm-ko zabalera ate printzipalak
70cm-ko zabalera gainontzekoak
HELDULEKUAK
KORRIDORE ETA BIRAKETA TOKIETAN ESPAZIO ZABALA EGOTEA
LURZORUAK
Labainkorrak ez direnak eta finkoak
GIRO EGOKI ETA EROSOA
SEGURTASUNA
SUKALDEA
Altzariak erabiltzailearen altuerara egokituta
KOMUNAK
ENTXUFE ETA ETENGAILUAK
AICP ereduarekin lotura handia
Kohousing
El acompañamiento como método de intervención en los procesos de inclusión.
AUZOLANA
GIZARTE HEZITZAILEA
Klasean egindako inkesta honi esker, konturatu naiz batzuetan ez dudala jokatzen enpatikoki eta behar den bezala, nire estiloa batez ere, "konsueloa ematekoa" da. Baina AICP ereduarekin lan egiteko, ezinbestekoa da pertsona entzutea, bere nahiak kontuan hartzea eta berak esaten duena parafraseatzea, errepikatzea, ulertzen dudala eta bere tokian jartzen naizela uler dezan eta bere barneak aska ditzan.
BOKAZIOA
Hezitzaile eta erabiltzaile arteko harremanean amodioa egon behar da irakaskuntza-ikaskuntza prozesu hori baliagarria eta ona izan dadin. Nik emozioei emango nieke garrantzi handia. Pertsona orok eduki behar du bere buruarekiko eta esteekiko errespetua eta maitasuna. Humberto Maturanak (1995) bere "Formación humana y capacitación" liburuan dioen bezala, pentsatzen dut emozioez baliatuz ikasten dena, ez dela ahazten, hori benetako ikaskuntza delako.
"Biología del amor"
ENPATIA
ENTZUTE AKTIBOA
HARREMANA
Subjektu bakoitzari behar duen horretan bidelagun izan, bakoitzari berean, denok ez ditugulako behar berdinak: AICP eredua. Klasean eman genuen hezitzaile izateko estilo ezberdinekin, hau zuzenki lotuta egongo litzateke estilo enpatikoarekin (egokiena). Enpatia edukiz, erabiltzailearen tokian jar zaitezke eta bere egoera ulertu, hortik lan gin ahal izateko.
Zenbaitetan gizarte hezitzaileok kasu jakin baten balorazioa egin beharko dugu, DILAN-ean Leire eta Markelen kasuekin egin dugun bezala BALORA tresnaren bitartez. BALORA EAEko adin txikikoen babesgabetasun egoera jakiteko balio badu, badaude veste motatako balorazio tresna batzuk aniztasun funtzionala duten pertsonen egoera baloratzeko.
"Escala INICO-FEAPS: Evaluación Integral de la Calidad de Vida de personas con Discapacidad Intelectual o del Desarrollo."
KODE DEONTOLOGIKOA. Nola jokatu behar dugu gure lanbidean?
GIZARTE HEZITZAILEA
Haurtzaroa eta nerabezaroa
Etxegabeko pertsonak
Adikzioak
Giza eskubideak
Tratu txarrak
Mendekotasuna
AICP
YA NO QUEDA CAFÉ PARA TODOS, HA LLEGADO EL MODELO AICP
ZAINTZA
Zaintza indibiduoari egokitua izan behar da une oro: AICP eredua
"Cuidar no es cuidar como yo quiero que me cuiden, sino como él/ella quiere serlo, y hay que respetar su proyecto vital" (Dr. Torralba, 2019)
PERTSONA NAGUSI DEPENDENTEAK ZAINTZEAREN ONDOROAK
POSITIBOAK
Bere pentsio eta ondasunez (etxea...) gozatzea
Maitasuna, autoestimua, satisfakzio pertsonala, gurasoekiko zorra kentzea
Kooperazio intergenerazionala, helduaz ikastea: "bizitzako irakasle"
NEGATIBOAK
Nekea, burnout, gaizki lo egitea, buruko minak, zorabioak, gorputz eta muskulu minak, digestio aldaketak
Famili-ekonomiako gastuen igoera, karga soziala, pentsio baxuen ondoriozko inseguritatea, lana/ikasketak eta zaintza ezin lotzea eta zaintzaz at arrakasta lortzeko aukerak murriztea, efikazia eta efizientziaren galera, maila edo estatus sozialaren galera eta instituzioen laguntzaren falta
Bakardade sentzazioa, Cenicientaren konplejua, sumisioa, umore txarra edukitzea, urduritasuna, tristura, autoestimua jaistea, inseguritatea
Generazioen arteko ohituren talka, denbora libre gutxiago izatea baita espazio fisiko, mental eta sozialaren murrizketa
Genero ikuspegi batetik aipatu beharra dago zaintzaren lana, gehien bat, emakumezkoengan erortzen dela eta Ibarretxe bateko ehunka emakume daudela. (Egunkariko Laztana testuan agertzen den bezala). Ni, adibidez, "Atención Socio Sanitaria"-ko ikastaroa egitera joan nintzenean, han ikusi nituen ikasle gehienak, %98a, emakumezkoak ziren, eta batez ere, latinoamerikarrak.
Klasean behin Gorettik honakoa bota zuen: duela zenbat da ez duzuela adineko baten edo menpeko baten eskuak ukitzen? Eta horrek pentsatzera eraman ninduen zein garrantzitsua den ukimena eta zein gutxi lantzen dugun. Ukimenak erlaxatzea dakar, nik ere nabaritzen dut. Oso estresatuta nagoenean, norbaiten laztanak edo besarkadak asko baretzen nau eta.
DEPRESIOA MURRIZTU
Zuk depresioa edukiz gero, medikuak pilulak emango dizkizu, baina askotan hori baino eraginkorra eta hobe da besarkada bat jasotzea!!!
Aurrekoan erizaina den lagun batek honakoa kontatu zidan eta nik zuekin patekatu nahi dut: ospitalean hiltzen ari zen emakume bat zegoen, eta hura nahiko astoratuta zebilen, ezinegonean. Orduan, medikuak behin eta berriro morfina ematen zion, gero eta dosi gehiago. Eta erizainak morfinak ezer egiten ez zuela ikustean, andrarekin ohean sartu zen eta hura besarkatu zuen. Bat-batean, emakumea erlaxatu egin zen eta minutu batzuetara lasai hil zen...
Ez gaude ohituta ukitzera eta Psikiatriko batean, estareko, hori aldatzeko unea iritsi da. Utz ditzagun pazienteak lokartzeko pilulak alde batera eta has gaitezen jarduera ezberdinak egiten!
Barrea ere oso eraginkorra izan daiteke kasu horietan, hor ditugu Clown ikastaroak eta risoterapia tailerrak eskura.
RISOTERAPIA
ESTRESA MURRIZTU
AUTOESTIMUA IGO
"CUIDADORES" DOKUMENTALA-ren tailerra
AFAGI elkartea: "Asociación de Familiares y Amigos de Personas con Alzheimer y otras demencias de Gipuzkoa"
Alzheimerreko kasu batzuk eta euren familien testimonioak
"RESPIRO" programen garrantzia: familia edo zaintzailea ere zaindu behar delako
"Si me queréis matar, llevarme a una residencia"- Alzheimerra duen erabiltzaile batek esana.
Instituzioei beldurra edo hara joatea abandonutzat jotzea
Familiako kideek euren bizitza proiektua egiten jarrai dezakete eta mendekotasuna daukan pertsonari hobeto lagun diezaiekete, euren hitzetan. Bestela, beti ari direlako mendekotasuna duen pertsonari errua botatzen (nahiz eta zeharka izan), euren bizitza pertsonala egitea galarazten diolako.
Ez gara urruti joan behar, dokumentala Donostian egina baita