KOMUNIKAZIO KONTZEPTUAK
HIZKUNTZAREN ALDAKORTASUNA
HIZKUNTZA EZ DA MONOLITIKOA
Hizkuntza
Elkarri lotuta dauden zeinuen sistema da.
Dialektoa
Zer da?
Muga geografiko edo politiko batean erabiltzen den sistema lexiko, fonetiko eta morfosintaktikoa daukan aldaera.
Euskal Herrian
Beste hizkuntzetan
Munduko hizkuntzak
Adibidez: Txina
Adibidez: Italia
Positibo/Negatibo
Sozielektoa
Gizarte-talde baten aldaera linguistikoa.
Idiolektoa
Norberaren aldaera, hiztunaren hitz egiteko modua.
Estandarra
Zer da?
Tokian tokiko sozioelektoaren erregistro altuena.
Euskal Herrian
Euskara batua
Euskaltzaindiak proposatutako euskara eredu batua da. Euskalkien artean elkar ulertzearen arazoak gainditzeko eta hainbat alorretan hizkuntza arautu baten beharrari erantzuteko sortu zen.
Beste hizkuntzetan
Norbegian adibidez, 2 hizkuntza estandar daude eta gatazka sozial handia egon zen.
Positibo/negatibo
Gaitasun soziolingusitikoa
Hizkera komunitate jakin batean komunikatzeko, bertako partaideek ondo ezagutu behar ditu konbentzioak; elkarreraginerako komunikazio arau linguistikoak, kulturalak, sozialak. Gizabanakoek duten ezagutza orokor hori da gaiatsun soziolinguistikoa.
Hizkera-komunitatea
Gutxienez hizkuntza bat partekatzen duten hiztunen multzoa da. Talde batean egonda nortasuna garatzen da. Komunitate bakoitzean erabilera-arauak daude.
ALDAERA MOTAK
Alderdi linguistikoak
Zer dira?
Maiztasuna, sistema itxietan txertaturik egotea eta estratifikazio sozial eta estilo ezberdinetan aldi berean duen hedadura dira.
Aldagai morfologikoak
Aldagai sintaktikoak
Aldagai lexikoak
Aldagarritasuna diskurtsoan
Aldagai fonetiko-fonologikoak
Aldagai sozialak
Sexua/generoa
Adina
Haur-hizkera
Helduen eta zaharren hizkera
Klase soziala
Hizkuntza merkatua
Gizarte sarea
Bizimodua
Bestelakoak
Ikasketa maila
Kode landua
Kode murriztua
Lanbidea
Etnia
Jatorria
IDEOLOGIA
Zer da?
Garai, gizarte, talde, klase edo pertsona baten ideia-sistema
Ideologia linguistikoak
Hizkuntzei buruzko autemate eta balorazio multzoak dira.
Hiztunak balio moralak, soziala edo politikoa ematen die hizkuntzei
HIZKUNTZAREKIKO JARRERA
JARRERA MOTAK
JARRERA INTEGRATZAILEA
Gizarte-ikuspegia eta pertsonen arteko elkarrenganako eragina islatzen dituzte.
Hizkuntzarekiko atxikimenduarekin lotura zuzena du
Hizkuntza batzuek botere handiagokoak dira
ERAGINA DUTEN FAKTOREAK: demografia, babes instituzionala eta estatusa
Hizkuntzen boterea ikertzen duen teoria bizindar etnolinguistiko erlatiboa deitzen da.
JARRERA ISTRUMENTALA
Onura ekonomikoarekin edo gizarte-mailan promozio aukerak handitzearekin lotzen da
Adibidez, gaur egun, jarrera instrumentala erakusten dugu ingeleraren aurrean
HIZKUNTZA JARRERETAN ERAGITEN DUTEN ALDAGAIAK
GURASOEN ERAGINA
Gurasoen jarrerak seme-alaben jarreran eragina dauka. Rol aktiboa izango dute
ESKOLAREN ERAGINA
Irakasleen eragina garrantzitsua da ere, hizkuntza hitz egitea sustatzen dutelako
KOMUNIKABIDEEN ERAGINA
Telebistaren garrantzia nabarmentzekoa da, pertsuaditzeko duen gaitasunarengatik
BESTELAKOAK
Erakunde sozialak, erlijioa,...
Colin Bakerren arabera, hizkuntzan eragiten duten oinarrizko aldagaiak hurrengoak dira: GENEROA, ADINA, HIZKUNTZA-ESPERIENTZIA, ESKOLA MOTA eta KULTURA-TESTUINGURUA