ÖĞRENME KURAMLARI

Klasik Koşullanma·      Organizma pasiftir.·      Pekiştirme faaliyeti davranıştan önce sağlanır.·      Duyuşsal davranışlar ve refleks davranışlara göre kişide koşullanma meydana gelir.·      Koşullanma birbiriyle bağlantı kurarak oluşur.·      Yeni davranışlar geliştirilmeden, mevcut davranış ile yeni uyarıcılar eşleştirilir.·      Bir tepki, o türe ait tüm canlılarda aynı şekilde gözlenir.·      Öğretmenler, klasik koşullanma ile öğrencilerin derslerine ve okula olumlu tutumlar geliştirmelerini sağlayabilir.·      Klasik koşullanmadaki davranışları yok etme teknikleriyle okula yeni başlayan çocuklardaki kaygı ve korkular (ayrılık kaygısı vs.) yok edilebilir.·      Koşullanma olması için bitişiklik ilkesi gereklidir.

Bağlaşımcı KuramBağlaşımcılık Kuramı, Thorndike tarafından ortaya atılmıştır. Thorndike'ye göre öğrenme bir problem çözme sürecidir. Deneme – yanılma yoluyla problemleri çözmeye çalışır.Uyarıcı ve tepki arasındaki sinirsel bağdan faydalanır.Bir canlı davranışın sonucunda haz alıyorsa, o davranışı devam ettirir.Ceza yoktur. Ödül ve haz vardır.

Edimsel KoşullanmaEdimsel koşullanma, davranış ile sonuç arasında bağlantı kurabilmektir. Pekiştirilen, taktir edilen davranışlar kuvvetlenir.Cezalandırılan, onaylanmayan davranışlar zayıflar.Organizmanın, bir eylemde bulunmasına ihtiyaç yoktur.

Bitişiklik KuramıBitişiklik kuramını Watson ve Guthrie ortaya çıkarmıştır. Tekinin öğrenilmesi için ödüle ihtiyaç yoktur. Eylemden hemen sonra tepki verilmesi gerekir. Mesela çarpım tablosunun ezberlenmesi buna örnektir.

Sistematik DavranışHull, öğrenmeyi matematiksel olarak açıklar. Mantıksal çıkarımlar yapar.Bu kuramı, davranış hakkında nitel bir sonuca varmak için ortaya koymuştur.Kuramı, bazı öneri, sonuç ve matematiksel ifadelere dayandırmıştır. Amacı, davranış konusunda bilinmeyenleri evrensel kurallar ile açıklamaktır.Bu sayede, fizik bilimindeki gibi kanunlarla davranışı anlamaktır. 

Yaşam Alanı KuramıBu kuram, sosyal psikolojinin kurucusu kabul edilen Kurt Lewin tarafından ortaya atılmış bir psikolojik yaklaşımdır. Lewin, fizikteki alan teorisinden yola çıkıp, insanların zor durumlarda yaptıkları psikolojik etkinliklerin, insanların psikolojik alanında ya da yaşamda meydana geldiğini düşür. Alan kuramı içinde psikolojik alan, bazı kişi veya grupların davranışları üzerinde etki gücüne sahiptir ve belirli zamanda sadece bu kişi ve gruplar için geçerlidir. Yaşam alanı, bireylerin bazı durumlardaki davranışlarına etkisi olan olgu veya gerçeklerin hepsini içerir. Bireylerin psikolojik çevresiyle esnasında ihtiyaç duyulan gereksinimlerden meydana gelir. Yaşam alanı, ne kadar kişinin hayatındaki bütün durumları kapsadığı belirtilse de Lewin bu durumu kabul etmemektedir. Lewin’e göre, yaşam alanında meydana gelen durumlarında bir sınırının olduğunu ve ortaya konulan davranışla ilgili durumları kapsamaktadır. 

Dizisel KuramBilgileri belli bir sıraya göre öğrenmek demektir. Bilginin, sunulduğu ardışık sıra ile hafızaya alınmasıdır. Destekleyici ipuçları yardımıyla hatırlama gerçekleşir.

Hümanistlik KuramHümanist kuram insanın varlığına değer veren ve bireyin tek başına yaşamını istediği şekilde yönetebileceğini vurgular. Kuram, insnaların olumlu güdülerimizin var olduğunu ve hep daha üst düzeye doğru ilerlediğimizin üstünde durur. Bu görüşte, bireylerin geçmişte neler yapıp düşündüklerinden çok, şu anki yaşamını nasıl değerlendirdikleri vurgulanır. 

Yapılandırmacı KuramÖğrenme aktiviteleri ve öğretim birlikte önemli konular çerçevesinde toplanır.Önceden öğrenilmiş konular, bu kuramda çok önemlidir.Önceden öğrenilenlerin yeterlilik düzeyine bakılmalıdır.Bu modelin olumsuz bir yanı da belirsizlik ve karmaşıklığın yer almasıdır.Öğrenmeler bizi yeni keşiflere götürmektedir.

Beyin Temelli KuramBeyin temelli öğrenmeyi nöro bilimin öğrenme ile ilişkisi söyleyebiliriz. Bu kuram, bilginin ezberlenmesini istemek yerine bilginin nasıl anlamlı ve kalıcı şekilde öğrenebileceğinin üzerinde çalışır. Aynı zamanda kuram, öğrenme sürecinde aktif rol alan; çevresel, duygusal, psikolojik faktörlerin öğrenme süreçlerini belirginleştirir. Ve olumlu ve olumsuz etkilerin ön ayak olmasıyla, öğrenme ortamlarının nasıl daha verimli hale getirilebileceği konusunda eğitimciler için yol gösterici bir rol de üstlenir. 

Bilgiyi İşleme Kuramları Piaget'e göre bilişsel yapılanmada şu süreçler yer alır: şema, özümleme, uyum ve dengelenme. Şema kavramını ilk kez Piaget kullanılmıştır. Piaget'e göre, şemalar her karşılaşılan yeni durum, eski bilgilerle açıklanmaya çalışılır.Vygotsky'ye göre çocuğun bilgiyi özümsemesi için yetişkinin yapması gereken, öncelikle çocuğun yardım almadan, bağımsız olarak kendi kendine elde edebileceği gelişim düzeyini belirlemektir. Sonraki adımda ise, bir rehber eşliğinde gösterebileceği potansiyel gelişim düzeyini tespit etmektir. Ayrıca kültürel bir değer olan dilin, çocukların bilişsel gelişimi üzerinde etkin bir yeri olduğunu söylemektedir.Bilgiyi işleme kuramı, öğrenmenin nasıl meydana geldiğini açıklamaya çalışır.Bu kuramda en önemli şey bellektir.Bilgiyi işleme kuramı dört soruya yanıt arar (Senemoğlu,1997; 270):Yeni bilgiye nasıl ulaşılır?Yeni bilgi alındıktan sonra nasıl işlemlerden geçer?Uzun süreli hafızada bilgi depolaması nasıl yapılır?Depolanan bilgi bellekten nasıl geri çağırılır? Birey sürekli çevreden gelen uyarıcılardan etkilenir.

Gesalt Kuramları Bu kurama göre bütün denen şey, parçaların bir araya gelmesinden farklıdır ve birey, bütünü parçalarına ayırarak değil, bir bütün içinde fark eder.Bu kurama göre yaşantılar bütün ve karmaşık olaylardan ibarettir.  İnsan zihni her zaman tam algı’ya yönelmektedir.

Aniden gerçekleşen bir öğrenme türüdür.Davranış, akıl süzgecinden geçirilir ve performansa dönüşür.Hatasız bir performans oluşur.Geçmiş yaşantılar bağlıdır.Örneğin bir maymun bir muza erişmeye çalışır. Denemesine rağmen erişemez. Sonra kenara çekilir ve aniden aklına bir fikir gelir ve gider muzu almayı başarır.

Yaratıcı ÖğrenmeHazırlık, kuluçka, aydınlanma ve doğrulama aşamalarından oluşur.Hazırlık sürecinde deneme- yanılma yapılır.Kuluçka süreci, kenara çekilip düşünme sürecidir.Aydınlanma sürecinde, "Buldum" diye yerinden fırlar.Doğrulamada ise, performans ile uygulanır.

Keşif Yoluyla ÖğrenmeBilgi bir ürün değil, sürecin kendisidir.Bu süreçte öğrenci bilgiyi buluş yoluyla almalıdır.Her öğrenci bir kaşif gibi bilgiyi keşfeder.Öğrencinin kendi etkinlikleri ve gözlemleri ile sonuca varması desteklenmelidir.Bruner tüm çocuklarda öğrenme isteği olduğunu söyler.Öğrencilerdeki öğrenme isteğinin ortaya çıkmasını en iyi yolu, konuya karşı merak uyandırılarak sağlanmalıdır.Buluş yoluyla öğrenme sırasında, öğretmenin zaman kaybını engellemek için öğrenciye rehberlik edip onu desteklemelidir. 

İşaret- GesaltBu kuram, Tolman’ın öğrenme kuramındaki davranışçılık ile Gestalt’ı birleştiren bir kuramdır. Psikolojideki içi bakış yöntemini reddedip, nesnel bir bilim olmasını savunmuştur.Tolman, düşünce ile davranış arasındaki ilişkiyi açıklamaya çalışmıştır. Davranışçıların da savunduğu küçük davranış birimlerini hareketlerle değil, bütüncü davranışlarla çalışmak gerektiğini savunmuştur. Davranışçıların, davranışı küçük parçalara bölerken bütünü göz ardı ettiklerini ifade etmişlerdir.Öğrenmeyi şartlanmayla değil, zihinsel süreçlerle gerçekleştirebiliriz.Öğrenmede gözlemin yeri büyük önem kazanmaktadır.

Sosyal Öğrenme KuramıAlbert Bandura tarafından ortaya atılmış kuramdır. Bandura teorisinde, psikolojik etmenleri ön plana alarak, tüm davranışların koşullandırma ve bilişsel teoriler yoluyla öğrenildiğini söyler. Bu kurama göre kişi kendi çevresinde statü olarak yakın ve üstün gördüğü kişilerin olumlu davranışlarını model alıp, cezalandırılan davranışlardan kaçınmaya çalışır.