Biologia 3.puntuak
kordinazio sistemak
imformazioa jaso eta erantzunak prestatzen ditugu
bi sistemak ditugu: nerbio-sistema eta sistema endokrinoa
nerbio-sistema
-nerbio-ehunez osatuta
-erantzun laburrak eta lasterrak
-nerbio-bulkaden bidez eragiten du
-nerbioetan zehar zabaltzen dira erantzunak
sistema-endokrinoa
-guruin endokrinoz osatuta dago
-erantzun geldoak baina iraunkorrak
-mezulari kimikoen bidez (hormonak) eragiten du
-hormonak odolean zehar mugitzen dira
hona hemen koordinazioan esku hartzen duten osagaiak:
hartzailea
estimuluak hauteman eta nerbioguneetara igortzen dituzte
zentzumen-organoak
estimulua: gorputzaren erantzuna sorrarazteko gai den aldaketa oro da
nerbiogunea
informazioa jaso eta bera egiten du erantzuna eta bere prozezua
efektorea
erantzuna ematen du. Bi mota:
guruina
erantzunak ematen ditu substantziak garraiatzen
muskuluak edo giarrak
erantzuna sortzen ditu mugimenduarekin
Nerbio sistemak osagaiak
neurona eta glia-zelula osatuta dago
neuronak: seinale jaso eta igortzen dituzte
zelula mintza
izar baten forma
gorputz zelularra edo soma
bertan nukleoa eta organulu gehienak or daude
dentrina
ugariak, laburrak eta oso adarkatuak dira, nerbio-bulkada jasotzen dute
axoia
axoiaren bidez igortzen dio neurona batek beste bati nerbio-bulkada
neurotrasmisioak
sentimen-neuronak
informazioa nerbio-sistemetik zentraleraino eramaten ditu, entzefalorantz eta bizkarrezur-muinerantz
neurona-motorra
giharrak eta guruinek
elkartze-neuronak edo interneuronak
sentimen-neuronak motorrekin lotzen dituzte
glia-zelula
neuronei babestu, isolatu eta elikatzen ditu
nerbio sistema
kanpoko eta barneko estimuluak aztertu, eta gorputzaren funtzioetan laguntzen du
nerbio sistema sentrala
kanpoko eta barneko estimuluak aztertu
garezurrak eta bizkarrezurra dira organo horien kanpoko babesak
meninge izeneko hiru mintzek eta likido zefalorrakideoak ere babesten dituzte nerbio-zentruak.
entzefaloa
garuna
bi hemisferio dauka
gainazala tolestuta
kontziente
egiten da hartzaileek hartutako informazioa
borondatezko jarduerak
zuzentzen dituzten aginduak prestatzen ditu
pentzamendu, oroimen,hizkuntza, ikastuntza
gorputz mugimendu, lo, gose eta egarri
zerebeloa
borondatezko mugimenduak (oinez ibiltzea,…) koordinatzen ditu
gorputzaren orekaz arduratzen da
bizkarrezur-erraboila
bizkarrezur-muinari lotuta dago
oharkabeko funtzioak kontrolatzen ditu: bihotz-taupadak, birika-aireztapena,...
bizkarrezur-muina
ekintza erreflexuak kontrolatzen ditu, hala nola, zerbaitek ziztatzean eskua kentzea
nerbio-sistema periferikoa
hemen neuronen luzapenak elkartu egiten dira nerbio-zuntzak osatzeko
zuntzak, sortetan elkarturik, nerbioak osatzen dituzte
nerbioak nerbio-sistema zentralean jaio eta gorputz osoan zehar adarkatu eta banatzen dira
nerbio-sistema somatikoa
gorputzaren mugimendua hartzen du
eskeleto-guiarra kontroluak egiten du
nerbio-sistema autonomoa
ez dago garunean
oharkabean, inkontzienteki eta automatikoa betetzen ditu gorputzaren oinarrizko funtzioak
borondatezko jarduera kontzienteak eragina izan dezake funtzio horietan
bi azpisistema handitan banatzen da, antagonikoak eta osagarriak
simpatikoa
jarduera-egoeretarako prestatzen du gorputza
parasinpatikoa
atseden-egoeretarako prestatzen du