SEI URTEKO DEMOKRATIKOA
Isabel II.aren erorketa
Iraultza Loriotsua
Mugimendu iraultzailea
-Progresiten ,demokraten eta unionisten aliantza -Prim ,Serrano eta Primo de Rivera eta beste militar batzuk
Erregina boteretik kendu nahi zuten
Alderdi demokratak ideia iraultzaileak sustatu
Langileen alde egin eta sufragio unibertsala ezartzeko eskatu
Boteretik susatu zen mugimendua izan zen (pertsona boteretsuak erreginarekin eta bere ingurukoekin akabatu nahi zuten)
Iraultza faltsutua
Demokratek babestutako herri-mugimenduak eta batzorde iraultzaileak berehala baztertu eta jazarri baitzieten.
Altxamnedu militarraren ostean azkar hedatu zen Cadiztik penintsula osora
Errege-familia Donostian zen uda igarotzen
Sevilla, Malaga, Kordoba, Alicante, Huelva, Santander, Coruña...
Erreginak ezin zion aure egin mugimendu iraultzaileari
Frantziara erbesteratu egin zen
Gobernuak junta iraultzaile baten esku utzi zuen boterea
Amadeo Saboiako Erregealdia
Erregealdi zaila
Ezin zen jakin nork hil zuen Prim
Amadeoak konstituzioa sinatu eta monarkia demokratikoa hasi zen
Armadako goi agintarieketa aristokraziak mespretxuzko jarrera hartu zuten
Ezegonkortasun politikoa eta soziala
Arazo nagusiena Amadeoren aldeko alderdietan gertatutako barne banaketa izan zen. Agerian jartzen zen pertsonalismoa eta aldebitasuna. 2 joera hartu ziren:
Kontserbadorea: konstituzionalistak eta unionisten babesa zuten.
Bi hauek ezineskoa egin zuten gobernantzea
Amadeo Zorrilla gobernadore bihurtu
Amnistia dekretu eta ogasunaren egoera hobetzeko jasarpen bat lortu zuen
Erreformistak: erradikalak ziren eta haiekin bat begin zuten zinbrioek.
Asaldura soziopolotiko handia sortu zen, I. Internazionalaren printzipioak hedatzearen ondorioz.
Sagastak:
Errepresio neurriak langile erakundeen aurka iraultzaren berldur zelako.
Unionistekin eta demokratikoenkin itunak egiten saiatu zen
Serrano gorbernuru zela:
Amorebietako Ituna sinatu(1872)
Indultua eman karlistei
Behin Behineko gobernua eta 1869ko konstituzioa
Irauttza kontrolatzen zuten helburu.
Herritarren eskakizuna batzuk onartu.
Kontsumoen zergak kentzea
Iraultzaren ondoren jaiotako esklaboen seme-alabak eskatzea.
Irakaskuntza- askatasuna eta bigarren hezkuntzaren erreforma.
Inprenta-askatasunaren dekretua
Gobernuak erreforma programa aurkeztu nazioari zuzendutako adierazpen baten bidez.
pezeta sortu
Muga zerga librekanbista ezarri.
1869 urtarrilaren 15ean Gorte konstituziogileak hautatzeko hauteskundeak
alde batera utzi ziren gerri zehearen klaseen eskakizuna.
1868ko abenduaren 5ean gerra egoera aldarrikatu
Askatasunaren Boluntarioak desarmatzeko agindu zuen eta argitalpen guztiak itxi zituen
1869ko konstituzioa
Subiranotasun nazionala herriari zeokion
Botere banaketa
Erregeordealdiko arazoak
Gerra koloniala Kuban
Karlisten eta alfontsinoen arkaritza aktiboa
interesak defendatzeko
Karlistek ez zuten botorik eman konstituzio berria onartzeko
partidak armatua eratu 8probintzia batzuetan)
Errepublikanoen etengabeko jazarpena
Tortosako Ituna sinatu
Altxamendu armatuak (katalunian, Aragoin eta Valentzian)
I esperientzia errepublikarra
1.- Erregimen berrearen ahultasuna
1874an Paviak estatu golpea jo . Estatu heredó Berria sortzean zailtasunak:
Haren jatorrri legitimoa eztabaidatzen zen
Joera politiko eta proieiktu desberdinak defendatzen ziren
Estanislao Figueras
Botere betearazleko lehenengo presidentea izan zen. Konstituzioari eutsi Zion
Hautezkundeak eratu ziren botere kostituzionagilea eratzeko
2.-Errepublika federala
Francesc Pi i MArgall gobernu buruzagia bihurtu:
Adostasuna Bilatzen saiatu zen eta arazo larriei aurre egin behar izan zien.
Greba orokorra izan zen Alcoyn.
Ez zien fenomeno kantonalistei aure egin, eta uko egitean Nicolas Salmeron izendatu zuten presidente.
Errepublika federal demokratikoa aldarrikatu zuten
Kantonalismoa:
2 arrazoi zirela eta sortu zen:
1.- Eskumako errepublika sortzerakoan aurre egiteko
2.- Errepublika federala ezartzeko
Gizarte mugimenduen helburua federalismoa ezartzea zen.
Banaketa sortu zen errepublikanoen artean:
1.-Kantoiak onartzearen aldekoak zirenak
2.- Errpresioaren aldekoak
Mugimendu kantonalista Cartagenan hasi zen.
Konstituzio federaren proiektua:
Pi Margallek proposatu buen errepublika federalaren kosntituzio bat egitea.
Emilio Castelarrek presaga landutako 1873ko konstituzio proiektua ez zen testu sistematikoa.
3.-Errepublika zentralista
Salmerònek boterea utzi zuen nahiago zuelako militarren eskakizunak bete baino.
Emilio Castelar( errepublika zentralistaren aldekoa zena) presidente izendatu zuten.
1.- Erreserbistaak mobilizatu zituen
2.- Konstituziaren proiektuari buruzko eztabaida atzeratu zuen
3.- Estatua eta Eliza bereiztea proposatu zuen
4.-Kuban esklabotza bukatzeko proposamena egin zuen.
5.- Paviak emango buen estatu kopearen berri zuenez, babestea erabaki zuen. Baina kanberak konfiantza galdu zion eta dimitutu behar ziian zuen.
Pavia kongresuan tiroka sartzean esperientzia errepublikanoa bukatu zen.
4.-Serranoren gobernualdia
Serrano presidentea zela helburua errepublika ezartzea zen.
Serranoren diktadura hasi zen , estatu kelp batekin hası eta beste batekin bukatu zena.
Konstituziorik gabeko sistema zen.
Ez zuten kosntituzioa onartutako bizitza publikoan normaltasuna nagusi izan arte.
Armadak lehetasunezko rola zuen
Alderdi liberaei deitu zieten, errepublikano federalengandik aldenduz.
Borboindarren itzulerarantz:
Behin behinekotasunaren ideia zune oinarri
Honek erraztu zuen Elisabet II.aren seme Alfontsoren itzulera prestatzea.
onartutako banakoen eskubide guztiak onartu
Arlderdi hauek nabarmen
Sufragio unibertsala ezarri
lorpen politikorik nabarmenena
Eskubide horri mugak jartzea ez zuen arrakasta izan
bi ganberako sistema ezarri
zentzitario kutstua