Bigarren Errepublika garaiko nobelagintza
Primo de Riveraren diktaduran 1923-1930
lehortea sufritu euskal letretan
diktaduratik aurrera (1930) orduko euskaltzaileengan esperantzak piztu: olerkiak eta antzerki sailak poliki samar landu ziren.
narratibak ez zuen maila handirik lortu
euskara eta literatura suspertzeko: poesiari eman lehentasuna eta idazkera garbizalea nagusitu
1930tik 1937ra 3 nobela inprimatu, patu txarrekoak
Tomas Agirre ''Barrensoro''ren (1898-1992) UZTARO 1937an.
Ez zuen behar bezalako zabalkuntzarik izan.
Agustin Anabitartearen (1891-1981) USAURI 1930ean eta DONOSTIA 1933ean
Ez ziren liburu moduan agertu: EUSKERA aldizkarian atalka baizik.
Anabitarte
bere lanen elementu interesgarriak
ironia
kontatzeko era samur eta adierazkorra
hiriarekiko ikuspegi ez hain ezkorra
gerraosteko nobelagintzaren aitzindaritzat jo dute kritiko batzuek
Beste nobela batzuk, arretarik jaso ez zutenak
Poli 1958
Aprikako basamortuan 1964
Barrensoro
idazkera txukuna eta aberatsa
kontatzeko modu orojakilea
gizartearekiko ikuspegi moralista
Hegoaldeko prosalariak
Ebaristo Bustintza ''kirikiƱo'' 1866-1929
XX. mendeko lehen hamarkadetan autorerik irakurrienetakoa
DEITURIKO ANTOLOGIA ATERA ZIOTEN.Abarrak izeneko bilduma egin zuen 1918an eta hil ostean, Bigarrengo Abarrak (1930)
Pedro Migel Urruzuno (1844-1923) elgoibartarra
KirikiƱo-k baino euskara errazagoa eta istorio eta ez hain garbizalena taxutuak
Ipuiak izeneko liburua idatzi zuen 1930ean.
bere antologia batzuek ezagutu zuten argia AUSPOA liburu sortan.
Nikolas Ormaetxea ''Orixe''k Snata Cruz apaizaren biografia plazaratu zuen 1929an