GAIXOTASUNAK

zer dira?

zelulabakar batzuk giza ehunen bidez elikatzen direnak

non daude?

leku hezeetan: azazkaletan,ilean...

bektoreak

zuzeneko kontaktu fisikoa

kutsatutako objektuak

gainazala

transmizioak

pertsona gaixo batekin kontaktuan zaudenean

sexu transmisioa

objektu kutsatu bat ikutzen duzunean

gainazala kutsatuta dagoenean eta ikutzen duzunean

organismo oportunistak izan ahal dira ere

tratamendua

fungizida

onddoa hiltzen ditu

motak

atleta-oina eta kandidiasia

ugalketa

gure ehunetan

ondorioak

sukarra eta beste arazo batzuk

bektoreak

bihurtu gabeko ura

intektuak

elikagai kutsatuak

transmizioak

bihurtu gabeko ura edaten

gaixotasunak daramaten intsektuak guri ziztatzen (organismo bektoreak)

elikagai kutsatuak jaten

tratamendua

agente patojenoak deuzestatzeko substantzia kimiko espezifikoa

motak

plasmodiuma malaria sortzen du

bektoreak

zauriak

elikagai kutsatuak

airea kutsatua dagoenean

tranmizioak

zaurien bidez larruazalak eta mukosa ezin dutenez babestu bakterioak sartu daiteke

elikagai kutsatuak jaten

gure muki-mintzak konraktuan daudenean airearekin eta honek kutsatuta dagoenean

sexu-transmizioa

organismo oportunistak izan ahal dira ere

prebentzioa

zauriak garbitzen

tratamendua

antibiotikoak

bakterioaren ugalketa gelditu

bakterioa hil

motak

tetanosa

pneumonia

difteria

salmonellosia

zer dira?

Ez dira izaki-bizidunak, zeluluan injektutako ADN hari bana duten proteina-kapsulak dira. Geroago zelula hauek ugaltuko dira

bektoreak

airea

kutsatuko objektuak

zuzeneko kontaktu fisikoa

elikagai kutsatuak

transmizioak

aire kutsatua arnasten

kutsatuta dauden objektuak ikutzen

zuzeneko kontaktu fisikoa izaten pertsona gaixo batekin

elikagai kutsatuak jaten

sexu-transmizioa

tratamendua

normalean inmunitate-sistemarekin nahikoa da baiana ez bada...

antigorputz-seruma

birusa deuzestatzeko

bakterio-toxinak deuztatzeko

txertoa

prebentziorik eraginkorrena

kutsatuta egon baino lehen jarri digute

agente patogeno ez aktibo bat sartu gure organismoan honek antigorputzak sortzeko

motak

gripea

hotzeria

elgorria

errubeola

HIES

hepatitisa

zer dira?

gaixotasunen garapena sahiesteko gure gorputzak defentsa batzuk ditu

benetako hesi natural

gure organismoaren barrualdea kanpoko ingurunetik banatzen duen azal-jarraia

mikroorgasnimoen barneratzea fisikoki eragoztea

bakterizida batzuk jariatzen dituzte

izerdia

mukiak

listua

hauetan hastura bat egoten bada agente patogenoak askoz errazago barneratuko dira

gure organismoan barneratzen diren zelula arrotzei aurre egiteko defentsa sistema konplexu bat da

esagutzen eta eta suntsitzen sailatzen da

mikroorganismo arrotzak

minbizi-zelula

ehun arrotzak

globulu zuri batzuk parte hartzen dute inmunitate aktibitatean

neutrofiloek eta monozitoek

zelula arrotzak harrapatzen dituzte

linfozitoek

T

antigenoa esagutu

B eta T lifozitoen ekoizpena aktibatu

B

antigenoak indargabetu

zelula inbaditzaileak dasegiten dituzten antigorputzak izaneko proteina batzuk sortu

traumatismoa

zer dira?

kolpe batengatik edo mugimendu gogor batengatik

motak

zaintiratu

haustura

prebentzio neurriak

tratamenduak

tratamendu farmakologikoak

antiinflamatorio

ibuprofeno

analgesiko

paracetamol

tratamendu terapeutikoak

fisioterapeuta

Gaixotasun batengatik

urritasun metabolikoak

mantenugaien falta

substantzia toxikoak metatu

oxigeno falta

arterioesklerosia

globulu gorriei oxigeno garraiatzea galarazten dien substantzia bat dagoelako

gaixotasun ez infekziosoak

motak

hepatitis

prebentzio neurriak

ez daude prebentzio neurri konkreturik

dermatitis

prebentzio neurriak

Medizinak eta sustantzia toxikoak umeen irismen kanpo

Sustantzia toxikoak elikagaien ondoan ez gorde

Epez kanpoko medizinak edo sust.toxikoak bota

Gorde sust.toxikoak haien jatorrizko ontzietan

motak

progeria

prebentzio neurriak

ez daude prebentzio neurririk

tratamendua

ez dago tratamendurik

San Filippo

prebentzio neurriak:

ez daude prebentzio neurririk

tratamendua

terapia genikoa

zer dira?

metabolismoaren akatsak

adb:

hormonen ekoizpen urria

zelulak mantunagai batzuk asimilatzeko gaitsun faltak

digestio guruinak digestio urina sortzeko gaitasun faltak

motak:

diabetesa

tratamenduak

gliburida

glipzida

prebentzio neurriak

Jarduera fisikoa egin, kirolak praktikatu eta bizitza aktibo bat izan

Bizimodu jaraunspenezko, gehiegizko pisua eta obesitatea saihestu

Janari osasungarria jan, barazki eta fruitu asko kontsumitu

Diabetesa ez da kutsakorra baina hereditarioa izan ahal da genetikoki

hezueria

tratamenduak

azido urikorik ez

sodio bikarbonato

infusiak

prebentzio neurriak

Ezabatu gehiegizko pisua

Elikadura kontrolatu eta dieta osasungarri bat izan

Ura asko edan

Alkoholik ez edan

Hezueria ez da kutsakorra baina jaraunspenekoa izan ahal da genetikoa

zer dira?

informazio genetikoaren akatsa

motak:

daltonismoa

tratamendua

betaurreko batzuk daude

hemofilia

tratamendua

asko kontrolatu

transplantea

prebentzio neurriak

ez daude

zer dira?

zelulak pixkanaka hiltzen dira

motak

alzheimerra

arterioesklerosia

prebentzio neurriak:

Jarduera osasungarriak

Nitrogeno dioxidoarekiko esposizio handienak endekapenezko gaixotasunetan, bereziki Alzheimerran

Subtema

tratamenduak

gehienak ezin dira sendatu

sintomak sendatzeko daude

zer dira?

organismoak bere buruaren aurka joaten denean

zer dira?

zelulak neurriz kampo ugaltzen dira

ondorioak

tumorea

tumore batzuk txarrak dira bere inguruko zelulak hiltzen dituztelako

Minbizia

Minbizia

motak

bular-minbizia

leuzemia

tratamenduak

zirugia

radioterapia

inmunoterapia

hormonaterapia

kimioterapia

prebentzio neurriak

Heziketa fisikoa

Dieta osasungarria eramatea

Ur asko edatea

Pisua kontrolatzea

Ez erretzea

Alkohola ez hartzea

Lo egitea

Egoera psikologikoa

motak

anorexia

autismoa

tratamenduak

tratamendu terapeutikoak

Gaixotasunari eta buruko osasunari buruz profesionalari hitz egin

tratamendu farmakologikoak

Kasu askotan, tratamenduak konbinatuz funtzionatzen dute

prebentzio neurriak

Zenbait buruko gaixotasunak ez dute prebentzio neurririk. (Autismoa edo Down sindromea bezalakoa) Baina beste batzuk bai. ( Anorexia, Depresioa...)

adb

Prebentziorako tresnak ematea osasun fisikoa zaintzen dugun hein berean

Buruko osasunaren arloan dituen baliabideak ezagutaraztea

oso egonkorra

37 grauden inguruan egon behar da ondo egoteko

termometro klinikoa

besapeetan,ahoan edo ondestean

erraz lortu ahal den parametro fisiologikoa

gure organismoaren nutrizio mailaren normaltasuna adirazteko

erreferentziak

adina

sexua

altuera

gorpuzkera

atletikoa

ertaina

piknikoa

13-20 urteetan aldakorra da

barauril,oinutzik eta ahalik eta jantzi gutxienekin neurtu behar da

arteriako pareten dilatazioa eta uzkurdura eragiten duten bihotz-ziklo batean sortutako aldeketen emaitza

Bihotz-frekuentzia neurtzeko

arteria nagusien harnean dagoen odol presioa hartzen ditu gehienezko balioak

bihotz-ziklo baten zehar aldatzen da presioa eta bereizten dira

maximoa (sistolikoa)

minimoa (diastolikoa)

humeroko arterian esfigmomanometro bat jartzen da

biriki aireztapen batean trukatzen den airea

Espirometroa erabiltzen da

aldakorra da

ezaugarri anatomikoen arabera

ezaugarri fisiologikoen arabera

odol zelulen zehaztapen analitikoa

pertsonare prozesua fisiologikoaren informazio baliagarria emango du

odol plasmaren osagaien zehaztapen koantitiboa

prozesu meta desberdinen eraginkortasuna adierazten du

gernuaren analisi kimikoa

irazketa prozesuaren eragnkortasuna adierazten du