GIZA HARREMANA ETA KOORDINAZIOA: NERBIO-SISTEMA ETA SISTEMA ENDOKRINOA

A: Gaixotasun infekziosoak: Esaterako, poliomielitisa eta meningitisa. nerbio-sistema zentralari eragiten dioten gaixotasunak.

B: Garuneko arterien buxadura edo haustura: Neuronen heriotza eragiten du, odol-fluxurik ez dagoelako.

C: Kolpeak: bizkarrezur-muinean lesioak eragin ditzakete, bai eta paralisia
ere, beheko ataletan (paraplejia) edo atal guztietan (tetraplejia).

Subtopic

D: Gaixotasun neurodegeneratiboak: esaterako, Alzheimer-en gaitza edo Parkinson-en gaitza.

-Alzheimerra: garun-azaleko neuronak endekatzearen ondorioz gertatzen da.

Hasieran, galera arinak gertatzen dira
oroimenean, orientazioan eta arrazoimenean, eta pixkana-pixkana
areagotu egiten dira. Fase aurreratuetan hitz egiteko zailtasunak

gertatzen dira, jarraibideak betetzeko ezintasuna, eta aldaketak

portaeran eta nortasunean.

-Parkinsona: mugimendua eta jarrera kontrolatzeaz eta koordinatzeaz arduratzen diren garuneko guneen neuronak hiltzeari edo endekatzeari zor zaio. Sintomarik
sarrienak hauek dira: gihar zurrunak, ibiltzeko zailtasunak, esku, beso eta hanketako dardara, eta gorabeherak mugimenduen koordinazioan.

•Tiroideko gaixotasunak: tiroide-hormona gehiegi edo gutxiegi sortzearen ondorioz
gertatzen dira, eta hipertiroidismoa eta hipotiroidismoa esaten zaie, hurrenez hurren. Hiperfuntzioa edo ohi baino tiroxina gehiago sortzeak areagotu egiten ditu metabolismoa, urduritasuna, loezina, haserrekortasuna, hiperaktibotasuna eta pisu-galera. Hipofuntzioak -hau da, tiroxina gutxiegi sortzeak- gorputzeko funtziorik
garrantzitsuenak moteltzen ditu.

•Nanismoa eta hipofisi-gigantismoa: garapen-
aldian hazkuntza-hormona sortzeko arazoek
eragindako gaixotasunak dira.

•Diabetea: Intsulina eskasiak edo
intsulinarik ezak sortzen du, eta horren
ondorioz, gorputzak ezin du odoleko glukosa
xurgatu, ezta energia-iturri gisa erabili ere.
Halakoetan, odolak ohi baino azukre kantitate
handiagoa izaten du.

A. Antsietatea: emozio-egoera desatsegina da; eta horrekin batera, maiz, sintomak era askotakoak dira: urduritasuna,
kontzentratzeko zailtasuna, loaren gorabeherak eta abar.

Arreta falta eta hiperaktibotasuna

Depresioa: depresioa ez da
norberaren borondatez alda
daitekeen tristezia iragankorra.

Eskizofrenia: pertsonak argi
pentsatzeko, bere emozioak kontrolatzeko, erabakiak hartzeko edo besteekin harremanak izateko duen gaitasunari erasaten dio.

Asaldura obsesibo-konpultsiboa: Konpultsioak
portaera errepikakorrak edo errituzkoak dira, eta obsesioari emandako erantzun gisa osatzen dira.