LOKOMOZIO APARATUA:
ANATOMIA:
Nerbio sistemaren aginduak gauzatzeaz arduratzen da.
Gorputzaren barne-euskarri
Mugimenduaren eta mugitzearen adura
Eskeleto sistema eta gihar sistema
Eskeleto-sistema
Hezurrez, giltzadurra eta lotailuz osaturta dago.
Hezurrak:
Formarekiko sailkatu: MOTZAK LAUAK, LUZEAK.
Motzak:
-Forma kubiko edo biribilak.
-Hezur-ehun arola batez ere.
Adibidez: Ornoa, Eskumuturreko hezurra.
Lauak:
-Forma lau, xafla-forma edo kurbatua.
-Babes funtzioa batez ere.
-Hezur-ehun trinkoa batez ere
-Adibidez: Burezurreko hezurra omoplatoa.
Luzeak:
-Forma luze eta zilindrikoa.
-Euste eta mugimendu funtzioa.
-Kanpotik hezur –ehun trinko barnetik arola.
-Atalak:
Diafisi atal luzanga (barnean hezur- muin horia)
Epifisia: Muturretako aldeak(Barnean hezur-muin gorria)
-Adibidez: Izterrezur(femurra), erradioa
Organo bizidunak (elikatu, hazi)
Kaltzio, fosforo eta kolagenoz eratuta
Kanpotik hezur-ehun trinkoa eta barrutik hezur-ehun arola
Kanpotik Periostio izeneko ehun konjuntiboz edo mintz batez estalita
Giltzadurak:
Elkarren ondoan dauden hezurrek bata besteari lotzen duten egiturak.
Mugikortasunarekiko sailkatu: FINKOAK, ERDI MUGIKORRAK, MUGIKORRAK.
Finkoak:
-Elkartutako hezurrak ez dira mugitzen.
- Sutura izena ere.
-Adibidez: Burezurreko hezurrak
Erdi mugikorrak:
-Elkartutako hezurrak mugimendu murriztua dute.
-Hezur artean kartilagoa eta lotailuak.
-Adibidez: Bizkarezurreko ornoak
Mugikorrak:
-Mugimendu handia lotutako hezurren artean.
-Hezurrek ez dute elkar ukitzen.
-Hezur muturren artean kartilagoa eta lotailuak.
-Likido sinobial poltsa hezurren areko marruskadura ez izateko.
-Adibidez: Belauna, Ukondoa
Funtzioak:
Mugimendua erraztu
Gorputzari forma eman
Gorputzaren pisua eutsi
Barne organo babestu
Garuna
Biriki
Bihotza
Giharren ainguraketa
Ca eta P gorde
Hezur muinean odol zelulak eratu
Gihar -sistema
Giharrez eta tendoiz osatuta dago.
Giharrak:
-Gihar-zuntzez (zelula luzangez) eratutako organoak
-Giharrek uzkurtzeko eta erlaxatzeko ahalmena dute.
-Uzkurtzean eta erlaxatzean giharrak luzatu eta laburtu egiten dira mugimendua ahalbidetuz.
-Hiru gihar-zuntz mota: GIHAR LEUNA, BIHOTZ GIHARRA eta ESKELETO-GIHARRA
Gihar leuna:
-Uzkurtze geldoa dute.
-Oharkabean uzkurtzen dira.
-Gihar-zuntz leunez eratuta.
-Barne organoen paretak eratu:
Digestio-hodia
Odol-hodiak
Bihotz-giharra:
-Uzkurtze bizkorra.
-Oharkabean uzkurtzen da.
-Gihar-zuntz ildaskatuz eratuta.
-Miokardioa (bihotz paretak) eratu.
Eskeleto-giharra:
-Uzkurtze bizkorra.
-Borondatez uzkurtzen da.
-Gihar-zuntz ildaskatuz (estriado) eratuta ehun konjuntibo mintz mehe batez inguratuta.
-Hezurrei Tendoiz lotuta daude.
-Lokomozio aparatuko giharrak:
Bizepsa, Trapezioa…
*Giharren sailkapena formaren arabera:
Erantzun formakoa:
-Forma borobiltsua dute.
-Esfinter eta balbulak.
Adibidez: Uzki esfinterra
Forma laua:
-Xafla formakoa.
-Enborrean batez ere.
Adibidez: Pektorala edo Bularreko handia. Trapezioa...
Orbikularrak:
-Zirkulu-erdi forma.
- Begi eta aho inguruan.
Adibidez: Betazaleko orbikular, Espainetako orbikular.
Fusiformeak:
-Ardatz forma.
-Luzeak.
Adibidez: Bikia, Bizepsa.
Funtzioak:
Mugimendua eragin
Jarrerak eutsi
Mimika ahalbidetu
LOKOMOZIO-APARATUAREN FISIOLOGIA EDO FUNTZIONAMENDUA:
-Eskeleto-giharrek eta hezurrak batera jarduten dute mugimendu eta gorputzaren jarrera guztietan.
-Giharra uzkurtzean luzera laburtu eta loditu egiten da. Laburtzeak ainguratutako hezurretik tiraka egingo du atal horren mugimendua eraginik.
-Giharra erlaxatzean jatorrizko luzerara bueltatzen da argalduz. Luzatzean ainguratutako hezurra hasierako tokira itzuliko da.
-Eskeleto- gihar ugarik batera aritzen dira baina kontrako mugimenduak eragiteko, Antagonikoak dira. Bizepsa uzkurtzean trizepsa erlaxatu eta besaurrea igo egiten da; bizepsa erlaxatzean trizepsa uzkurtu besaurrea luzatuz.
-Giharren, tendoien eta hezurren artean palanka sistemak sortzen dute mugimenduak eragiteko.
LOKOMOZIO-APARATUAREN LESIOAK:
Hausturak: Hezurra haustea da. Sendatzeko igeltsuak geldi mantendu zonalde hori.
Distentzioak: giharrak edo tendoiak gehiegi luzatzearen eraginez sortutako hantura. Sendatzeko mindutako aldea geldi mantendu.
Zaintiratuak: Lotailuak luzatzea okerdura baten ondorioz eta horrek sortutako hantura. Sendatzeko mindutako zonaldea geldi mantendu.
Lokadurak: Giltzadura bateko hezurra bere ohiko tokitik ateratzea.
Gihar-kontrakturak: Giharra oharkabean eta epe luzean uzkurtuta egotea da. Sarritan sarrera desegokien eraginez sortzen dira.