Zelula

1: Inguruan libre egon daitezkeen izaki bizidun txikienak (Elikatu, erlazionatu eta ugaldu)

2: Izaki bizidun guztiak zelulaz osatuak daude. Zelulabakarrak (bakterioa) edo zelulanitzak (gizakiak)

3: Zelulak zeluletatik datoz eta horregaitik materia genetikoa dute (ADN edo ARN)

Prokariotikoak (Bakterioak) OSO SINPLEAK

Nukleorik ez

Zelula bakunak eta txikiak

Organulu bakarra dute: Erribosomak: Proteinak ekoitzi edo sintetizatu.

Egitura:

1. Kapsula eta pareta zelularra: Babesa eta forma

2. Mintz plasmatikoa: Mesosoma: Energia sortzen duen atala, ugalketa prozesuan materia genetikoa banatu

3: Zitoplasma: Zelularen barneko espazioa

4: Herentziazko materiala: Informazio genetikoa ADN edo ARN. Plasmido moduan, modu zirkularrean, egon daiteke.

5: Zilioak eta flageloak: Zelularen mugimenduaz arduratu.

Eukariotikoak (Gizaki Zelulak) OSO KONPLEXUAK

Nukleoa

Konplexuak eta handiak

Organuluak bai

Bi mota:

Animali zelulak

Landare zelulak

Organuluak:

Erribosoma

Proteinaz eta ARNz osatuak

Funtzio: Proteinak ekoiztea

Erretikulu endoplamatikoa (Mintzez osatutako hodi sistema)

Zimurtsua

Erribosomak dauzka

Funtzioak: Proteinak ekoitzi, barruan bildu
eta zelulan zehar garraiatu

Leuna

Funtzioak: Lipidoak ekoitzi, barruan bildu
eta zelulan zehar garraiatu

Erribosomak ez

Bakuoloak eta besikulak

Funtzioa: Gauzak (ura, hondakinak, elikagaiak) gorde.

Lisosoma( mintzez osatutako besikula):

Barruan dituen entzimekin zelularen liseriketa egiten dute.

Golgi aparatua (diktiosoma):

Gluzidoak ekoitzi, bildu eta garraiatu

Besikulak sortu

Mitokondria

Arnasketa zelularra ematen da bertan

Elikagaiak eta oxigenoa bateratu energia lortzeko

Kloroplastoa

Klorfila dago bertan fotosintesia emateko

Energia eta elikagaiak lortzea

Zentrosoma

Zelularen ugalketa prozesuan parte hartzen du

Zilio eta flageloen mugimenduaz arduratzen da

Zilioak eta flageloak

Zelularen mugimendua ematen dute

Nukleoa: Zelulare kudeaketa
aurrera eramatea

Estalki nuklearra

Mintza plasmatikoaren egitura berdinez
baina bikoitza

Berari itsatsia erretikulu
endoplasmatiko zimurtsua

Poro nuklearrak: Materia genetikoa zitoplasmara
ateratzeko eta sartzeko zuloak

Nukleoplasma: Nukleoaren barneko espazioa

Bertan dago Materia genetikoa

Bertan dago nukleoloa

ARN eta proteinaz osatua

Erribosomak sortzen ditu

Mintz plasmatikoa

Osatua: Fosfolipido kate bikoitza, proteinak eta gluzidoa

Babestu

Sartu eta ateratzen diren substantzien kontrola: proteinak

Identifikatzea: gluzidoek

Zitoplasma

Zelularen barneko espazioa, nukleoaren barruan dagoen espazioa kenduta

Hialoplasma: Zitoplasman dagoen likidoa

Zitoeskeletoa

Organuluak

Materia genetikoa

ADN edo ARN izan daiteke

ADN + Histonak= Kromatina

Ugalketa zelularrean: Gehiago kondentsatzen da
kromosomak agertuaz

Kromosoma bakoitzak bi beso dauzka: Kromatidak

Gizakiok dauzkagu:

23 kromosoma bikote

Bikoteko kromosoma bat aitak emana eta bestea amak emana

Gametoak (haploideak): Espermatozoideak eta obuluak

Materia genetikoaren erdia

Bi gametoak bateratzean sortzen da Zigotoa (diploidea)