Digestio-aparatua
Digestio-guruinak
Azaldutako listu guruinak, gibela eta pankrea dira. Elikagaiak deskonposatzeko zenbait substantzia jariatzen dute.
Digestio hodia
10-12 bat metrotako luzerako hodia da. Ahotik uzkiraino luzatzen da.
Elikagiak hodian sartzeko barrunbea da.
Listu guruinak
Listua elikagaiekin nahasten
da, birrinketa errezagoa izateko. Bere konposizioan lisozima eta
muzina aurki daitezke. karbohidratoen deskonposaketa kimikoa hasi.
Hortzak
Elikagaiak mastekatzeko erabiltzen ditugu. Gizakiak bere
bizitzan bi hortzeria izaten ditu: esne-hortzeria eta behin-
betiko hortzeria. Hortzaren atal nagusiak esmaltea, dentina edo
bolia, hortz-mamia eta zementua.
Aurreko eta atzeko haginak. 8 eta 12 dira, hurrenez hurren.
Elikagaiak txikitu eta xehatu egiten dituzte.
Letaginak: urratu egiten dute elikagaia. 4 dira.
Ebakortzak: elikagaia ebakitzen dute. 8 dira.
elikagaiak listuaz
nahasten ditu, eramaten, hortzek beren lana egin dezaten. Gainera,
elikagaiak faringerantz bultzatu,
Ahoaren eta
hestegorriaren artean
dago. Epigloti izeneko
balbula dauka. irensketan arnas-
aparaturanzko pasabidea
ixten du.
Faringetik urdaileraino doan hodia da. Mugimendu peristaltikoen
bitartez, elikadura-boloa faringetik
urdailerantz mugitu.
Bere sarrerak kardia izena du eta bere irteera piloro izenaz ezagutzen da bi ekintza garrantzitsu gertatzen dira: Ekintza mekanikoa: elikadura-boloak ematen ditu irabiaketan, birrintzen jarraitzeko. Ekintza kimikoa: urdailaren paretek urin gastrikoa jariatzen dute; honek
bi osagai nagusi ditu:
Azido klorhidrikoa: substantzia bakterizida izateaz gain, kimikoki eragiten dio elikadura-boloari.
Pepsina: proteinak hasten da deskonposatzen. Elikadura-boloa kimo izeneko ahi erdi likido bihurtzen da. Heste
meharrera igaroko da.
Duodenoa: pilorotik datorren kimoa jasotzen du, digestio kimikoa amaitzeko.
Gibela: behazuna sortzen du, gantzak emultsionatzeko, gero, behazuna gibeletik behazun-xixkuraino doa, non gordetzen da.
Pankrea: urin pankreatikoa sortzen du,entzimaz beterik; deskonposaketa kimikoa amaitzen
dute, mantenugaiak sortuz.
Heste-urina: duodenoak sorturikoa da.
Ekintza kimiko honi esker, kimoa kilo izeneko ahi bihurtzen da.
Hesteitsua: ileonarekin komunikaturik. Hesteitsutik
apendize izeneko organoa irten da.
Kolona: hiru zati ditu: goranzko,
zeharkako eta beheranzko kolona. prozesu garrantsitsu garatu
Bakteria sinbionteak bizi dira kolonean. Beren elikadurarako guk xurgatu gabeko zenbait hondar aprobetxatzen dituzte.
Ia ur guztia eta gatz mineralak zurgatzen ditu odolerantz.
Kolonean ez dago digestiorik.
Ondestea: digestio hodiaren azken zatia da. Bertan pilatzen dira
gorotzak, kanporatuak izan arte.
Digestio-aparatuaren amaierako irekidura kanporatu gorotzak, uzki-esfinterra zabalduz.
