ERDI AROA ESPAINIAN ETA EUSKADIN
0. SARRERA
Lan honetan itz egingo dut Erdi Aroa Espainian eta Euskadin, hiru puntuetan azalduko dut. Oso interesgarria izango da.
1. BISIGODO ERRESUMAREN AMAIERA ETA AL-ANDALUSEN SORRERA
BISIGODOEN AMAIERA
Bisigodoen erresumak porrot egin zuen, orren ondorioz musulmanek ia penintsula osoa konkistatu zuten, orduan Damaskoko kalifaren mende geratu zen.
AL ANDALUSEN SORRERA
Al Andalusen historiak, musulmanek Erdi Aroan mendean izandako penintsulako lurraldearen historiak, zortzi mende iraun zuen.
2. AL-ANDALUS
2.1. BILAKAERA HISTORIKOA
Kordobako gune politikoa musulmanek izan ziren, Al Andalusen hiriburua. Kordobaren goieneko aldia izan arren zibilen arteko borroka ugari izan zen. X.mendearen amaieran Almanzor militarrak iritsi zen gobernura. XI. eta XII. mendeen artean Al Andalus sarritan sakabanatu zen erresumatan.
2.2. GIZARTEA
Erlijio eta etnia-taldeak zeudela izan zen Al Andalusko gizartearen ezaugarri berezi bat. Etnien artean desberdintasun handiak zeuden. Juduak merkatatiak, artisauak eta sendagileak ziren.
2.3. EKONOMIA
Ekonomia nekazaritzan oinarritzen zen, nagusiki: zereale, mahastien eta olibondoen laborantzan. Musulmanak Ekialdean laborantza berriak sartu zituen. Dinarra eta dirhema egiten zituzten.
3. ERREKONKISTA ETA KRISTAU ERRESUMAK
3.1. HASTAPENAK
Musulmanen konkistan zenbait noble hispaniar-bisigodo iparraldeko mendietara joan ziren. Dueroko lurrak suntsitu eta bertako biztanleak iparraldera eraman baitzuten.
3.2. GAZTELAKO ERRESUMA
XI. mendan, Gaztelako Konderria erresuma independiente bihurtu zen Fernando I.aren garaian. Cid mito bihurtu zen. 1085ean, Alfonso VI.a Toledo konkkistatu zuen. 1212an Navas de Tolosako Gudua irabazi zuen beste penintsulen laguntzarekin.
3.3. ARAGOIKO ERRESUMA
Aragoiko erresumak 1035ean borrokatu zuten Zaragozako taifen aurka eta geroago almodabiden aurka, Aragoi asko hedatu zen. 1118an, aragoiarrek Zaragoza kendu zieten musulmanei eta hiriburua kok¡nkistatu zuten.
3.4. NAFARROAKO ERRESUMA
XI. mendean Antso III.a Nagusia izan zen Iruñeko errege, Nagusia esaten zioten errege boteretsuena zelako. Une hortatik aurrera, Gaztelak eta Aragoik lurrak konkisatu zituzten.
4. ONDORIOAK
Lan honetan ikasi dut asko Erdi Aroari buruz, batez ere gehien geratu zaidana izan da lehen bakoitza bere erresuma zen eta orain denak gaude Espainian eta ez bat Aragoiko erresuman beste bat Gaztelakoan, ba orain ez da orrela.