PSYCHOLOGIA ROZWOJU CZŁOWIEKA

Pod wpływem czynników genetycznych i hormonów matki następuje feminizacja i maskulinizacja mózgu (różna struktura, fizyczno-chemiczne procesy, leżące u podłoża jego funkcji), za czym idą odmienności w rozwoju fizycznym i psychicznym (przyszłe zachowania seksualne, opiekuńcze, rodzicielskie, pielęgnacyjne itd.Dziewczynki rozwijają szybciej kości, zdolności słuchowe, a chłopcy wzrost, ale są bardziej podatni na działanie czynników szkodliwych (częstsze poronienia czy uszkodzenia okołoporodowe).

Rozwój mózgu polega na rozrastaniu się połączeń. W okresie ostatnich 3 miesięcy ciąży dziecko ma już zdolność uczenia się i zapamiętywania. Doświadczenia tego okresu maja wpływ na to jak później postrzegamy, myślimy, reagujemy emocjonalnie, jakie jest nasze dominujące samopoczucie.

Przeżywane przez matkę długie okresy np. stresu, niepokoju, agresji powodują ciągły dopływ do krwi dziecka charakterystycznych dla tych stanów substancji chemicznych (dopływających do mózgowych ośrodków różnych funkcji), co może powodować (zależnie od okresu rozwoju) deformacje, uszkodzenia różnych narządów lub układu nerwowego (zmniejszona masa mózgu). W efekcie dziecko może być skłonne do irytacji, płaczu, pobudliwe, zaburzenia: emocjonalne, w kontaktach społecznych itd.Silne, negatywne emocje matki w ciąży mogą być przyczyną znęcania się nad płodem.Prenatalne niedotlenienie i niedokrwienie dziecka może być związane ze zmianami w budowie lub funkcjonowaniu narządu rodnego z powodu m.in. środków wczesnoporonnych, aborcji. Te działania mogą prowadzić do anomalii łożyskowych, w efekcie do uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego.Komunikacja psychicznaPrzeżycia życiowe takie jak: trudności z akceptacją siebie jako kobiety, konfliktowe relacje z mamą w dzieciństwie, doświadczenie dłuższej separacji z rodzicem, ciężkie choroby u starszego rodzeństwa, przerwanie ciąży przez matkę matki mogą mieć wpływ na bezpłodność, komplikacje porodowe, zdrowie dziecka.Przeżycia matki przeszłe i aktualne mogą stworzyć ,,stan klęski ekologicznej w łonie" pamięć komórkowa prenatalnych doświadczeń (Emerson, 1998)

Zmysły rozwijają się w kolejności:dotykrównowagawęchsmaksłuch wzrok Zakończenia nerwowe danego zmysłu (jeśli niczym nie zakłócone) tworzą obwody, po których bezpośrednio po urodzeniu mogą być przesyłane informacje do mózgu.

W zapłodnionej komórce jajowej jest zakodowana informacja o przyszłej budowie i funkcjonowaniu organizmu jak i o jego cechach indywidualnych. Widać to szczególnie u bliźniaków: m.in. odmienne możliwości korzystania z łożyska, ułożenie przed porodem decydują o tym jakie geny zostaną uaktywnione.Im wcześniejsza faza rozwoju tym mniejsza odporność dziecka, słabsza obrona kosmówkowa i tym bardziej poważne i rozległe efekty patogenne czynników zaburzających kształtowanie tego, co zostało dziedzicznie przekazane.

Faza noworodkaODRUCHYssaniaszukania jedzeniamoro - przy poczuciu zagrożenia, dziecko gwałtownie rozszerza ręceStąpaniaToniczno-szyjny - asymetryczne układanie ciała przy odwracaniu głowyNaśladowanie mimikiNoworodek orientuje się, że jest osobną jednostką kiedy zaczyna się przemieszczać.

3 MIESIĄCDziecko zaczyna się obracać na brzuch6-9 MIESIĄCDziecko uczy się siadać, jeśli zrobi to za wcześnie to może mieć za duże napięcie mięśniowe.OK. 1 ROKU dziecko zaczyna chodzić3 R.Ż. Zaczyna jeździć na różnych sprzętach.MOWAzjawisko nadrozciągłości znaczeń - nazywanie tą samą nazwą rzeczy nowopoznanych, które są podobne do tego znanego słowa.hiperreguralizacja - ,,tatowi, psowi"

UMIEJĘTNOŚCI KONWERSACYJNE: uwzględnianie punktu widzenia odbiorcysłuchanie i analizowanie4.-5. r.ż. to wiek pytańpytania heurystyczne np. skąd się biorą pieniądze?u progu szkoły dziecko zdobyło już umiejętności związane z kulturą rozmowy, mówieniem na temat, nie przerywaniem

umiejętność regulowania ekspresji emocji i rozmawiania o nichumiejętności zaradcze, co sprawia, że rzadziej występują wybuchy płaczuświadomość porażkipoczucie winy (niekoniecznie przy innych, wina w odniesieniu do norm moralnych)NORMY SPOŁECZNEDzieci uczą się norm przez zabawy. Ewolucja zabawy to ewolucja stosunku dziecka do reguł.Od jawnych sytuacji pozorowanych np. w mamę, w lekarza, po zabawy w utajonych sytuacjach pozorowanych z jawnymi zasadami, np. szachy.3-6 r.ż. dzieci bawią się samodzielnie i równolegle. Pod koniec okresu przedszkolnego zdolne są do zabaw zespołowych.Stadia rozwoju empatiistadium 11 r.ż. - dziecko krzyczy, kiedy słyszy krzyk innych dzieci - EMOCJONALNE ZARAŻENIEstadium 2W 2 r.ż. dziecko jest świadome siebie, jako odrębnej jednostki, potrafi odwrócić uwagę od siebie i skupić się na sytuacji innych.stadium 3Dziecko coraz lepiej empatyzuje z innymi, nawet z nieobecnymi (TV)stadium 46-9 r.ż - dzieci dostrzegają przeżycia innych, ale nie umieją się na nich skupić, zajmują się możliwościami innych osób, chorobami, władzą.

wyraźne osiągnięcia w rozwoju somatycznym i motorycznymzmiany w układzie nerwowym: mielinizacja włókien nerwowych, wzrost liczby synaps, tworzenie się nowych połączeń między neuronami (tutaj więcej) kombinacje czynności ruchowychrozwój małej motoryki (pisanie, rysowanie) małe manipulacjemowa egocentrycznakompetencja narracyjna

PIERWSZY KRYZYS ROZWOJOWYrozwija się myślenie przyczynowo-skutkowepierwsze sukcesy i porażkizafascynowanie regułamiDUŻE ZNACZENIE RÓWIEŚNIKÓWrelacje w obrębie tej samej płcipierwsze odrzuceniaproces identyfikacji płci - naśladowanie znaczących innychrozwój obrazu własnej osoby i samooceny: imię, posiadane rzeczy, codzienne zachowania

U kobiet poziom estrogenów wzrasta 5-krotnie.TESTOSTERON u chłopców 20-krotnie.rówieśnicy ważniejsi niż rodzicekompleksy ze względu na różnice w rozwojudziewczyny zmieniają się wolniej od chłopcówskok pokwitaniowy - gwałtowny wzrost masy i wysokościantagonizm płci - niechęć do osób przeciwnej płci; rzadko prawdziwy, raczej oznacza zainteresowanie; u chłopców jest on wyrazem dążenia do potwierdzenia własnej wartości poprzez negowanie cudzej (gdy dziewczyny mają przejściową intelektualną przewagę)ważniejsze są właściwości fizyczne od intelektualnychWystąpienie pierwszej miesiączki ma związek z wychowaniem. Wcześniejsza menstruacja występuje w rodzinach konfliktowych, i w tych, gdzie nie ma ojca. (Silbereisen)Zmienność nastrojów w czasie miesiączki występuje tylko w krajach zachodnich (Erikson)IDEALIZM MŁODZIEŻYantycypacyjny - oczekiwanie dobrakompensacyjny - po złych doświadczeniach, jako bunt przeciw brutalności świtanormatywny - praktyczny, idealizm staję się świadomym wyborem

OKRES BUNTUPojawiają się kłótnie, po to by nabrać autonomii i odpowiedzialności, zmiana relacji rodzic-dziecko.Przejście ze stadium operacji konkretnych do stadium operacji formalnych.KRYSTALIZOWANIE SIĘ TOŻSAMOŚCISTOSUNEK DO OSÓB DOROSŁYCH STAJE SIĘ BARDZIEJ POZYTYWNY

Okres ten pozwala dostrzec nadrzędny cel rozwoju.Restrukturyzacja doświadczenia w kierunku integracji psychikiWszystkie funkcje psychiczne człowieka starego (mimo określonego kierunku zmian) są plastyczne. Rozwiązanie kryzysu starzenia się powinno doprowadzić do przejścia na wyższy poziom rozwoju.MĄDROŚĆTRANSCENDENTALNA - jest związana z poczuciem sensu życia, spokojem wewnętrznym i potrzebą spokoju. Przejawem MĄDROŚCI TRANSCENDENTALNEJ jest równowaga psychiczna i ostatecznie brak lęku przed śmiercią.Mądrość transcendentalna ujawnia się w sytuacjach niedookreślonych, wieloznacznych. Wymaga wczucia się w całość sytuacji i dostrzeżenia jej ukrytego porządku. Staje się to możliwe, kiedy uczucia, myśli i działania jednostki integrują się w jedną całość. Warunkiem jest rozwijające się ego. Proces ten bywa nazywany rozwojem duchowym.PRAGAMTYCZNA - praktyczna, codzienna, ta z której może czerpać młodsze pokoleniebierność, niska pewność siebie, zależność od otoczenia,wysoka potrzeba spokojuwysokiemu poczuciu osamotnienia towarzyszy agresywnośćprzeciętnie niskie poczucie jakości życia

teoria aktywnościmożliwość utrzymanie dotychczasowej aktywnościteoria wycofaniawyłączenie z życia społecznego jako naturalna potrzeba człowieka

Mądrość a inteligencjaMĄDROŚĆ jest wiedzą odnoszącą się do ważnych dla każdego człowieka spraw i zadań życiowych. Tworzy się w oparciu o doświadczenie; zdolność do formułowania słusznych sądów w ważnych, niepewnych sytuacjach.

rozumowanie formalne jako tworzenie umysłowej reprezentacji rzeczywistościWyrażamy swoje zdanieNajlepszą uwaga, pamięć, najłatwiej przychodzi uczenie się, najlepsze zdrowie, wydolność rozrodczaZadania rozwojowe: życie rodzinne, rozpoczynanie pracy zawodowej, może być rozwódDOJRZAŁOŚĆ PSYCHICZNAdojrzała autonomiaWGLĄD WE WŁASNE MOTYWYstosunek do innych: odpowiedzialność, szacunek, niezależność, kontrolowanie swojego życia emocjonalnegorelatywizm w myśleniu

przeżywanie macierzyństwa i ojcostwanarodziny dziecinabrała znaczenia rola ojcaprzewartościowanie stosunków rodziców z dziećmizmiana postawy wobec pracy - PRIORYTET STABILNOŚCIAspekty fizyczne:SPADEK funkcji czuciowychkobiety są bardziej świadome swojego ciała, przez co wcześniej udają się z symptomami do lekarzyprzekwitanie u kobiet (ok 50 r.ż.): mniejsza produkcja estrogenu, dysfunkcje układu moczowegokryzys zawodowywypaleniefaza opuszczonego gniazdazmniejszenie wydajności intelektualnejWg Junga i Eriksona w wieku średnim kobiety stają się bardziej asertywne, kierują uwagę na świat zewnętrzny, przejawiają zachowania agresywne i cechy męskie. Z kolei mężczyźni przejawiają więcej typowo kobiecych cech, zorientowanie na życie rodzinne, otwartość, uczuciowość.