Gerrarteko garaia

Arrazoiak

Ekonomia ahula

1920ko hamarkadako oparotasunak
oinarri ahula zuen.

Aberastasunaren banaketa ez zen orekatua

Nekazariak

herrialde neutralek

handitu egin zuten lurrazal landagarria

gerran zeuden herrialdeak

gerra amaitzean, gora egin zuen ekoizpenak

prezioek hondoa jo

nekazariak lurrak galdu zituzten.

goi mailako klaseen

bizimodua erakarri

Kredituen ugaritasunak
kontsumoa igo zuen

Europan, kredituen bidez estali zituzten gerrak eragindako hondamendia

Garaituek

gerraren kalte-ordain
garestiak ordaindu behar

Estatu batuak

Alemaniari eta haren gerrakideei
dirua utzi

Espekulazio-burbuila

arrazoiak

Aurrez akzioetan sekula inbertitu gabeko
inbertsore txikiak burtsako merkatuan sartu ziren

Akzioen prezioak gora egin zuen

ondorioak

kotizazioak igo zituen

jendea ezagutzen ere ez zituen
enpresen akzioak erostera

maileguak eskatu zituzten

pentsatuz etengabeko igoerei esker
kapitala itzuliko zutela

ekoizpen-ekonomian gutxiago inbertitu zen

enpresek ez zuten igoerarik izan irabazietan

saltzen hasi ziren zenbait inbertsore
kapitala ahal bezain azkar berreskuratzeko

Ondorioz akzioak jaitsi egin ziren

Ondorioak

batzuetan milioika dolar galdu ziren

milaka pertsona sosik gabe geratu ziren.

enpresek hondoa jo zuten

ehunka mila pertsona kalean geratu ziren egun batetik bestera

1929ko krisia

zergatik

bankuek porrot egin baitzuten
bata bestearen segidan

Ondorioak

Bi fenomeno heman ziren

deflazioa

Prezioak eta soldatak jaistea oso

ondorioz ekoizpen industriala gain behera
etorri zen mundu osoan

langabezia

Langabe-kopurua izugarri hazi zen:

berrogei milloi langabe zeuden mundu osoan.

Keynes-en ideiak

ezinbestekoa zen estatuak esku hartzea

obra publikoetan inbertituz

lana hemango baitzien enpresei, eta
enpresek langileak kontratatuko baitzituzten

langabeei diru-laguntzen bidez
laguntzea proposatu zuen

langileak kontsumitzaileak ere bazirelako

inflazioa hobe zen deflazioa
eta geldialdia baino

Nazionalsozialismo alemana

gorakada azkarraren arrazoiak

Versaillesko Ituna gaitzestea,

Eskuin-muturrak asmatutako
jokaldi makurraren mitoa

sozialisten eta juduen errua zen
Lehen Mundu Gerran galdu izana

Depresio Handiaren eragina

eragin zion Alemaniari, eta berekin ekarri zituen erdi-mailako klasea pobretzea eta gizartearen krisi moral sakona.

boterea eskuratzeko etapak

20ko urteak

Alderdi Naziak ez zuen
garrantzi handirik

talde ultraeskuindar txiki bat zen.

Adolf Hitler estatu-kolpe bat saiatu

30eko urteak

1933an, Hindenburg presidenteak
kantziler izendatu zuen Hitler

best alderdiak debekatu ziren

Weimarko Konstituzioa bertan behera utzi

Italiako Faxismoa

nazionalistak ez ziren gustura geratu
kalte-ordainetan lortutako lurralde berriekin.

Benito Mussolinik erakunde paramilitar
bat sortu zuen, aurrerago Alderdi Faxista bihurtu zena

hauteskundeak irabazi ez bazituen ere,
Mussolinik indarraren erakustaldia antolatu zuen

Musolini boterera

Demokrazia dudan jartzea

sistema demokratikoa dudan
jartzen zuten ideologia berriak sortu

Faxismoa

nazionalismo amorratua eta
xenofoboa defendatzen zuen

Pariseko bakean

ez zuen gutxiengo arazoa konpondu

Austria Hungariako inperioa:

Lurralde askok gatazka-lurralde bihurtu

Indar politikoen zatiketa

zailago egiten zuten demokrazia
ahula gobernatzea

Ondorioz

Asaldura komunistak

Eskuineko kolpe militar

Herrialde askotan erregimen autoritarioak

Weimarko Errepublika

Alemanian Gerraosteko
demokrazien gorakada

Inperioaren nostalgikoak ziren mehatxurik

Altxamendu komunistei gogor erantzun

Eskuin muturra zabaldu zuen
bizkarreko labankadaren legenda,

Porrota ez zen militarren akatza,
juduen eta sozialisten akatza baizik

1923an Adolf Hitler estatu kolpe bat
saiatu, baina gaizki atera zen

Kartzelan zegoela, Mein Kampf
liburua idatzi zuen,

Versaillesko Itunen, demokraziaren,
komunismoaren eta juduen aurkako liburu bat

Hiperinflazioa gainditu ondoren
egoera hobera egin

Hazkunde ekonomikoa

egonkortasun politikoa

1929ko krisialdia

langabezia izugarria

hautesleak muturretan bildu ziren, komunisten
eta nazionalsozialisten mesedetan.

Eraldaketa ekonomikoak

(estatua ekonomian zeregina
ulertzeko modua aldatu)

Gerra garaian

kontsumoa errazionatu

ekoizpena planifikatu

eskulana mobilizatu

Gerra ondoren

Bankarrota eraman parte-hartzaile guztiak

Irabazleak

leporaino zorpetuta amaitu

galtzaileei eskatutako kalte-ordainei esker ordaindu nahi

galtzaileak

galtzaileek ezin zieten ordaindu

Hiperinflazioa

Galtzaileen sare sozioekonomikoak desegin

zorrek balioa galdu

zordunak irabazten atera