ZELULA EUKARIOTOA

ZELULA MINTZA

 Zelula inguratu eta babesten du.
 Zelularen eta ingurunearen arteko substantzien elkartrukeak ahalbidetzen ditu.

NUKLEOA

NUKLEOPLASMA: alde likidoa da, non nukleoko organuluek flotatzen duten.

MINTZ NUKLEARRA: mintz bikoitza du. Poroak ditu, zitoplasmarekin substantziak trukatzeko.

KROMATINA: zelularen funtzioak zuzentzen dituen

NUKLEOA: ARN-z osaturik dago. Erribosomen sorkuntzan hartzen du parte.

ZITOPLASMA

ur-disoluzio bat da, hialoplasma izenekoa, non organulu zitoplasmatikoak aurkitzen ditugun. Zitoeskeletoa osatzen duten proteina-zuntzak bereiz daitezke ere.

ERRETIKULU ENDOPLASMATIKOA:

PIKORDUNA:proteinak sintetizatzeaz, gordetzeaz eta garraiatzeaz arduratzen da.

LEUNA: lipidoak sintetizatzeaz, gordetzeaz eta garraiatzeaz arduratzen da.

GOLGI-REN APARATUA:

Gluzidoak eratzen ditu

ERRIBOSOMAK

Proteinak sintetizatzen dituzte.

MITOKONDRIOAK

gertatzen da organulu honen funtzioa: arnasketa zelularra,

LISOSOMAK

mintz batez osatutako organulu borobil hauetan mantenugaien digestioa gertatzen da.

BAKUOLOAK

zelulak erreserba edo hondakin substantziak gordetzen ditu.

ZENTROSOMAK

Zelularen zatiketan hartzen du parte. Zilioak eta flageloak eratzen laguntzen du

https://www.youtube.com/watch?v=kgM-WdXgIvw

Nerbio-sistema.
Kanpoko eta barneko estimuluak aztertu eta gorputzak funtzionatzeko behar dituen erantzunak prestatzeaz arduratzen da

1. NERBIO-SISTEMA ZENTRALA:
 Entzefaloak eta bizkarrezur muinak osatzen dute.
 Garezurra eta bizkarrezurra dira organo horien kanpoko babesak.

 Meninge izeneko hiru mintzek eta likido zefalorrakideoak ere babesten dituzte nerbio-zentruak.

 Bi atal

Entzefaloa

A. Garuna:
o Bi eredu edo hemisferioz osatuta dago.
o Gainazala oso tolestuta dago.

 Funtzioak:

 KONTZIENTE egiten da hartzaileek hartutako informazioa.

 BORONDATEZKO JARDUERAK zuzentzen dituzten aginduak prestatzen ditu.

 PENTSAMENDU, OROIMEN, HIZKUNTZA, IKASKUNTZA eta abarren arduraduna da.

 GORPUTZAREN MUGIMENDU, LO, GOSE eta EGARRI bizi-funtzioen arduraduna da.

B. Zerebeloa:
 Borondatezko mugimenduak (oinez ibiltzea,…) koordinatzen ditu.
 Gorputzaren orekaz arduratzen da.

C. Bizkarrezur-erraboila:
 Bizkarrezur-muinari lotuta dago.
 Oharkabeko funtzioak kontrolatzen ditu: bihotz-taupadak, birika-aireztapena, doministikuak, zotina, oka, mugimendu peristaltikoak,…

)Bizkarrezur-muina:

 Ekintza erreflexuak kontrolatzen ditu, hala nola, zerbaitek ziztatzean eskua kentzea

2. NERBIO-SISTEMA PERIFERIKOA:
 Hemen neuronen luzapenak elkartu egiten dira NERBIO-ZUNTZAK osatzeko.
 Zuntzak, sortetan elkarturik, NERBIOAK osatzen dituzte.

 Nerbioak nerbio-sistema zentralean jaio eta gorputz osoan zehar adarkatu eta banatzen dira.

 Bi sistema bereizten dira

 Nerbio-sistema somatikoa:

• Gorputzaren mugimenduan esku hartzen du.
• Eskeleto-giharrek (borondatez kontrolatuak) osatzen dute.

 Nerbio-sistema autonomoa:

• Ez dago garunaren menpean.
• Oharkabean, inkontzienteki eta automatikoki betetzen diren gorputzaren oinarrizko funtzioak eragiten ditu: bihotz-taupadak, biriketako mugimendua edo guruin-jariaketak.
• Borondatezko jarduera kontzienteak eragina izan dezake funtzio horietan.

• Sinpatikoa: jarduera-egoeretarako prestatzen du gorputza.

• Parasinpatikoa: atseden-egoeretarako prestatzen du.