Gaitasun Digitalak
#digcomp
1. Informazioa
Informazio digitala identifikatzea, aurkitzea, errekuperatzea, biltegiratzea, antolatzea eta aztertzea, beraren xedea eta garrantzia aztertuz.
1.1 Informazioa miatu, bilatu eta iragaztea
Informazioa sarean bilatu eta atzitzea, informazioaren beharrak modu antolatuan azaltzea, garrantzizko informazio aurkitzea, baliabideak modu eraginkorrean aukeratzea, informazio-iturri desberdinak kudeatzea, informazioaren estrategia pertsonalak sortzea.
Oinarrizkoa
Informazio jakin bat bilatzeko gai naiz bilatzaileen bitartez. Bilaketen emaitzak, bilatzailearen arabera desberdinak izan daitezkeela badakit.
Ertaina
Informazioa aurkitzeko interneten nabigatzen dakit. Nere informazio beharrak modu antolatuan adierazten dakizkit eta aurkitzen dudan informazioaren artean egokiena aukeratzen dakit.
Aurreratua
Informazioa bilatzeko eta interneten nabigatzeko estrategia multzo zabal bat erabiltzeko gai naiz. Jasotzen dudan informazioa iragazi eta kudeatzen dakit. Informazio partekatzeko sareko lekuetan badakit nori jarraitu (micro-blogging)
1.2. Informazioa ebaluatzea
Informazioa modu kritikoan biltzea, prozesatzea, ulertzea eta ebaluatzea.
Oinarrizkoa
Badakit interneten aurkitzen den informazio oro ez dela fidagarria.
Ertaina
Sareko informazio iturri desberdinak konparatzen dakit.
Aurreratua
Aurkitzen dudan informazioarekin kritikoa naiz eta beraren baliotasuna eta sinesgarritasuna egiaztatzen dakit.
1.3. Informazioa bildu eta berreskuratzea
Informazioa eta edukiak kudeatu eta biltegiratzea beraien berreskurapena errazteko, informazioa eta datuak antolatzea.
Oinarrizkoa
Artxibo eta edukiak gordetzen dakit (testuak, imajinak, musika, bideoak eta web-orriak). Gorde ditudan edukiak berreskuratzen dakit.
Ertaina
Artxiboak, edukiak eta informazioa gordetzen eta etiketatzen dakit eta biltegiratzeko nire estrategia dut. Gorde dudan informazio eta edukiak berreskuratu eta kudeatzen dakit.
Aurreratua
Artxibo, eduki eta informazioa antolatzeko metodo eta erreminta desberdinak aplikatzen dakit. Nik edo besteek antolatutako eta gordetako edukiak berreskuratzeko estrategia desberdinak ezartzen dakit.
2. Komunikazioa
Ingurune digitaletan komunikatzea, baliabideak partekatzea on-line erreminten bidez, besteekin konektatu eta elkar-lan egitea erreminta digitalen bidez, sare komunitateetan elakrren artean eragin eta parte hartzea, kulturarteko kontzientzia.
2.1. Teknologia bitartez elkarri eragitea
Gailu eta aplikazio desberdinen bidez elkarri eragitea, komunikazio digitala nola banatu, aurkeztu eta kudeatzen den ulertzea, bitarteko digitalen bidezko komunikazio mota desberdinen erabilera egokia ulertzea, komunikazio formato desberdinak aintzat izatea, hartzaile mota desberninentzat estartegia eta komunikazio moduak egokitzea.
Oinarrizkoa
Oinarrizko komunikazio erremintak erabiliz (telefono mugikorra, IP ahotsa, txata, posta elektronikoa) besteekin elkarri eragiteko gai naiz.
Ertaina
Besteekin elkar eragiteko, erreminta digital desberdinak erabiltzeko gai naiz, komunikazio erreminten ezaugarri aurreratuenak erabiliz (telefono mugikorra, IP ahotsa, chata, posta elektronikoa).
Aurreratua
On-line komunikaziorako multzo zabal bat erabiltzen dut (e-mailak, chatak, SMSak, bat-bateko mezularitza, blogak, microblogak, foroak, wikiak). Helburuari egokien atxikitzen zaion komunikazio modua aukeratzen dakit. Hartzailearen arabera komunikazio moduak egokitzen dakit. Jasotzen ditudan komunikazio mota desberdinak kudeatzeko gai naiz.
2.2. Informazioa eta edukiak partekatzea
Aurkitutako informazio eta edukien kokapena partekatzea, ezagupena, edukiak eta baliabideak partekatzeko prest egotea eta gai izatea, bitartekari gisa aritzea, berri, eduki eta baliabideen hedapenean proaktiboa izatea, aipamen eta zitazioaren praktika ezagutzea, izatedun ezagutza multzoari informazio berria txertatzea.
Oinarrizkoa
Artxiboak eta edukiak partekatzen dakit bitarteko teknologiko arrunten bidez (adibidez, posta elektronikoko mezuetan fitxategi atxikiak bidaltzen, argazkiak interneten kargatzen,...).
Ertaina
Sare sozial eta komunitateetan parte hartzen dakit non ezagupenak, edukiak eta informazioa igorri eta partekatzen dudan.
Aurreratua
Informazioa, edukiak eta baliabideak modu aktiboan partekatzeko gai naiz, sareko komunitate eta lankidetza plataformen bidez.
2.3. On-line hiritargoan parte hartzea
On-line parte hartzearen bidez gizartean inplikatzea, teknologia eta ingurune digitalei dagokienez ahaldundutze eta auto-garapenerako aukera teknologikoak bilatzea, herritar partaidetzarako teknologiak duen potentzialataz kontzientzia izatea.
Oinarrizkoa
Badakit teknologia zerbitzu desberdinekin elkarrii eragiteko erabili daitezkeela eta hauetako batzuren erabilpen pasiboa egiten dut (adibidez, sare komunitateak, gobernuak, ospitaleak, osasun zentruak, banketxeak)
Ertaina
On-line zerbitzuetako oinarrizko aspekturen batzuk aktiboki erabiltzeko gai naiz (adibidez, gobernua, ospitaleak edo mediku-zentroak, administrazioak eskainitako zerbitzu elektronikoak)
Aurreratua
Aktiboki parte hartzen dut on-line guneetan. Badakit nola inplika naitekeen aktiboki sarean eta on-line zerbitzu desberdinak erabiltzeko gai naiz.
2.4. Kanal digitalen bitartez kolaboratzea
Talde lanerako, elkarlan prozesuetarako, eta elkarren artean sortu eta eraikitako baliabide, ezagupen eta edukientzat teknologia eta bitartekoak erabiltzea.
Oinarrizkoa
Teknologia tradizional batzuekin elkarlanean aritzeko gai naiz (adibidez, posta elektronikoa)
Ertaina
Produktuei buruz eztabadaitu eta berauek sortzeko gai naiz, erreminta digital arruntak erabiliz.
Aurreratua
Erreminta digital eta baliabide deseberdinak maiz eta konfidantzaz erabiltzeko gai naiz, besteekin baliabide, ezagupen eta edukien sorreran elkarlana egiteko eta elkarbanatzeko.
2.5. Netiketa
On-line elkarrekintzetan, portaera araudiekin ohituta egotea, kultur aniztasunarekiko kontzientzia izatea, on-line arriskuen aurrean norbera eta besteak babesteko gai izatea (adibidez ziber-jazarpena), portaera ez-egokiak identifikatzeko estrategia aktiboak garatzea.
Oinarrizkoa
Besteekin erreminta digital bitartez komunikatzeko, oinarrizko portaera arauak ezagutzen ditut.
Ertaina
Sareko etiketako arauak erregelak ulertzen ditut eta nire esparru profesional eta pertsonalean aplikatzeko gai naiz.
Aurreratua
Sareko etiketa aspektu batzuk, komunikazio gune eta esparru desberdinetan aplikatzeko gai naiz. Sareko portaera desegokiak identifikatzeko estrategiak garatu ditut.
2.6. Nortasun digitala kudeatzea.
Nortasun digital bat edo batzuk sortu, egokitu eta kudeatzeko gai izatea, norberaren ospea babesteko gai izatea eta kontu eta aplikazio desberdinekin sortutako datuak kudeatzea.
Oinarrizkoa
Nortasun digitalarekin erlazionatutako onura eta arriskuak ezagutzen ditut.
Ertaina
Nire noratsun digitala sortu eta nire aztarna digitala jarraitzeko gai naiz.
Aurreratua
Testuinguru eta helburuaren arabera, nortasun digital desberdinak kudeatzeko gai naiz. On-line-eko nire interakzioarekin sorturiko informazio eta datuak gainbegiratzeko gai naiz eta baita nire ospe digitala babesteko ere.
3 Edukien sorrera
Eduki berriak sortu eta editatzea (testuak, irudiak, bideoak, …), aurretiko ezagupen eta edukiak integratu eta bir-lantzea, produkzio artistikoak, multimedia edukiak eta informatika programazioa egitea, jabetza intelektualaren eskubideak eta erabileraren lizentziak aplikatzen jakitea.
3.1 Edukien garapena
Formatu desberdinetan edukiak sortzea, multimedia edukiak sartuz, norberak edo beste batek sortutako edukiak editatzea eta hobetzea, bitarteko digital eta teknologikoen bitartez sormena erabiliz adierazpenak egitea.
Oinarrizkoa
Eduki digital errazak sortzeko gai naiz (adibidez testua edo taulak edo irudiak edo audioak, etab.)
Ertaina
Formatu desberdinetako eduki digitalak, multimedia barne, sortzeko gai naiz (adibidez testuak, taulak, irudiak, audioak, etab.)
Aurreratua
Formatu, plataforma eta ingurune desberdinetan eduki digitalak sortzeko gai naiz. Hainbat tresna digital erabiltzeko gai naiz ekoizpen digital originalak sortzeko.
3.2 Integrazioa eta berregitea
Eduki eta ezagutza berri, original eta nabarmenak sortzeko aurretik dauden baliabideak aldatzea, hobetzea eta konbinatzea.
Oinarrizkoa
Besteek sortutako eduki digitaletan aldaketa errazak egiteko gai naiz.
Ertaina
Besteek edo neuk sortutako edukiak editatu, aldatu eta hobetzeko gai naiz.
Aurreratua
Aurretik dauden edukien osagaiak erabiliz eduki berri bat sortzeko gai naiz.
3.3 Egile eskubideak eta lizentziak
Informazioari eta eduki digitalei egile eskubideak eta lizentziak nola aplikatzen zaizkien ulertzea.
Oinarrizkoa
Erabiltzen ditudan edukietako batzuk egile eskubideak izan ditzaketela kontziente naiz.
Ertaina
Copyright, copyleft eta creative commons lizentzien arteko oinarrizko desberdintasunak ezagutzen ditut eta sortzen ditudan edukiei aplikatzeko gai naiz.
Aurreratua
Erabiltzen eta sortzen ditudan informazio eta baliabideei lizentzia mota desberdinak nola aplikatzen zaizkien ezagutzen dut.
3.4 Programazioa
Programa informatiko, aplikazio, konfigurazio, programa, gailuetan aldaketak egitea, programazioaren oinarriak ulertzea, programa baten atzean zer dagoen ulertzea .
Oinarrizkoa
Softwarearen eta aplikazioen zenbait funtzio erraz aldatzeko gai naiz (oinarrizko ezarpena).
Ertaina
Programa eta aplikazioetan hainbat aldaketa egiteko gai naiz (ezarpen aurreratua, programazioaren oinarrizko aldaketak)
Aurreratua
Programak (kode irekikoak) aldatzeko, iturburu kodea aldatu edo idazteko, zenbait lengoaiatan programatu edo kodetzeko gai naiz, programen atzean dauden sistema eta funtzioak ulertzen ditut.
5. Arazoen ebazpena
Behar eta baliabide digitalak identifikatzea, erabakiak hartzea erreminta digital aproposa aukeratzeko orduan, helburu eta beharrekin bat datorrena, arazo kontzeptualak bitarteko digitaletan bidez ebaztea, arazo teknikoak ebaztea, teknologiaren erabilpen sortzailea, norberaren eta besteen gaitasun digitalak gaurkotzea.
5.1 Arazo teknikoen ebazpena
Arazo tekniko posibleak identifikatzea eta ebaztea (oinarrizko arazoetatik konplexuagoetarainokoak konpontzea).
Oinarrizkoa
Teknologiak funtzionatzen ez duenean edo gailu, programa edo aplikazio berri bat erabiltzen dudanean laguntza eskatu dezaket.
Ertaina
Teknologiak funtzionatzen ez duenean arazo errazak ebatzi ditzaket.
Aurreratua
Teknologia erabiltzean sortu daitezken arazo mota zabal bat ebatzi ditzaket.
5.2 Beharren identifikazioa eta erantzun teknologikoak
Norbere beharrak aztertzea, bai baliabideen eta erraminten erabilerari dagokionean, baita gaitasunen garapenari dagokionean ere, detektaturiko beharrei konponbide egokiak esleitu, behar pertsonaletara tresnak egokitu eta konponbide eta tresna digital posibleak modu kritikoan baloratzea.
Oinarrizkoa
Zenbait arazo, ataza kopuru mugatu bat bakarrik, ebazteko gai naiz teknologia batzuk erabiliz. Eguneroko jarduera baterako tresna digital bat aukeratzeko garaian erabakiak hartzeko gai naiz.
Ertaina
Tekonologiaren aukerak eta mugak ezagutzen ditut. Posibilitate teknologikoak esploratuz egunerokoak ez diren zereginak ebazteko gai naiz. Erreminta egokia helburuaren arabera aukeratzeko eta beraren eraginkortasuna ebaluatzeko gai naiz.
Aurreratua
Ohituta ez nagoen zeregin batetarako tresna, gailu, aplikazio, programa edo zerbitzu bat hautatzerakoan informatu ondoren hartzen dut erabakia. Teknologia garapen berriei buruz informatuta mantentzen naiz. Erraminta berriek nola funtzionatzen duten ulertzen dut eta nire helburuetara zein erraminta egokitzen den ongien modu kritikoan ebaluatzeko gai naiz.
5.3 Berriztatu eta teknologia era sortzailean erabili
Berriztatu teknologia erabiliz, ekoizpen multimedia eta digital kolaboratiboetan aktiboki parte hartu, bitarteko digital eta teknologikoetan modu sortzailean adierazpenak egin, ezagutza sortu eta arazo kontzeptualak ebatzi tresna digitalen laguntzarekin.
Oinarrizkoa
Teknologia eta erraminta digitalak helburu sortzaileekin erabili ditzakedala konzientea naiz eta zenbait kasutan teknologiak era sortzaile batean erabiltzeko gai naiz.
Ertaina
Produktu sortzaileak teknologiak erabiliz sortzeko gai naiz eta arazoak ebatzi ditzaket teknologiak erabiliz (adibidez, arazo bat irudiktu). Beste pertsona batzuekin produktu berritzaile eta sortzaileak egiten elkalanean aritu naiteke, baina nik ez dut aurrea hartzen.
Aurreratua
Teknologiak eta tresna digitalak aprobetxatuz arazo kontzeptualak ebazteko gai naiz. Bitarteko teknologikoen bidez ezagutza sortzen laguntzeko gai naiz. Teknologien bidez ekintza berritzaieetan parte hartzeko gai naiz. Produktu sortzaile eta berritzaileak sortzen beste pertsona batzuekin proaktiboki elkarlanean aritzen naiz.
5.4 Gaitasun digitalen hutsuneen identifikazioa
Norbere gaitasunaren hobetze eta eguneratze beharrak ulertzea, besteei beraien gaitasun digitala garapenean lagundu.
Oinarrizkoa
Ertaina
Aurreratua
4 Segurtasuna
Babes pertsonala, datu-babesa, identitate digitalaren babesa, segurtasunaren erabilera, erabilera jasangarri eta segurua.
4.1 Gailuen babesa
Norbere gailuak babestea eta sareko arriskuak eta mehatxuak ulertzea, babes eta segurtasun neurriak ezagutzea.
Oinarrizkoa
Nire gailuak babesteko oinarrizko ekintzak egiteko gai naiz (adibidez, biruskontrakoaren erabilera, pasahitzak, etab.).
Ertaina
Nire gailu digitalak nola babestu badakit eta nire segurtasun estrategiak eguneratzen ditut.
Aurreratua
Nire segurtasun estrategiak maiz eguneratzen ditut eta nire gailua mehatxatuta dagoenean badakit zer egin.
4.2 Datu pertsonalen babesa
Programa eta zerbitzu digitalen erabileraren ohiko terminoak ulertzea, datu pertsonalak aktiboki babestea, besteen pribatutasuna errespetatzea, mehatxu, iruzur eta cibererasoetatik norbere burua babestea.
Oinarrizkoa
On-line inguruneetan niri eta besteei buruzko zenbait informazio mota bakarrik partekatu ditzakedala kontziente naiz.
Ertaina
Nire eta besteen pribatutasuna on-line nola babestu badakit. Pribatutasunarekin loturiko gaiak orokorrean ulertzen ditut eta nire datuak nola jasotzen eta erabiltzen diren oinarrizko ezagutza bat dut.
Aurreratua
On-line zerbitzuetan aurrez ezarritako pribatutasun ezarpenak maiz aldatzen ditut nire pribatutasuna hobeto babesteko. Pribatutasun arazoei buruz ezagutza zabala dut eta nire datuak nola jaso eta erabiltzen diren badakit.
4.3 Osasunaren babesa
Teknologiaren erabilerarekin erlazionatutako osasun arriskuak ekiditzea, bai osotasun fisikoari bai ongizate psikologikoari dagokionean.
Oinarrizkoa
Ziber-erasoak nola saihestu badakit. Teknologia gaizki erabiliz gero nire osasunari eragin diezaiokela badakit.
Ertaina
Neure burua eta besteena cibererasoetatik nola babestu badakit eta teknologiaren erabilerarekin loturiko osasun arriskuak ulertzen ditut (ergonomia aldetik hasi eta teknologietarako adikziotaraino).
Aurreratua
Osasun arazoak saihesteko teknologien erabilera egokiaz kontziente naiz. On-line mundua eta ohiko munduaren arteko oreka ona nola topatu badakit.
4.4 Ingurunearen babesa
IKTak ingurumenean duten eragina kontutan hartzea.
Oinarrizkoa
Energia aurrezteko oinarrizko neurriak hartzen ditut.
Ertaina
Teknologiaren erabilerak ingurumenarengan duen eraginaren alde positibo eta negatiboak ulertzen ditut.
Aurreratua
Teknologiak egunerokotasunean, kontsumoan eta ingurumenan duen eraginari buruz informatuta nago.