Blaski i cienie zmian na świecie na przełomie tysiacleci

Koniec zimny wojny nie doprowadził do zwiększenia bezpieczeństwa i wygaśnięcia konfliktów zbrojonych na świecie.

Do wzrostu napięcia przyczyniło się także pojawienie się dużych zasobów taniej broni z posowieckich arsenałów, a niektóre państwa wykazywały wielką determinację w pozyskiwaniu technologii umożliwiających produkcję własnej broni nuklearnej, biologicznej i chemicznej.

Świat musiał się też zmierzyć z nowymi problemami i wyzwaniami, takimi jak, wojny lokalne, wzrost aktywności terrorystycznej i pogłębienie procesów globalizacyjnych.

Siły kubańskie, pozbawione sowieckiego wsparcia, wycofały się w 1989 r. z Etiopii i Angoli. W Etiopii doprowadziło to do rychłej klęski prosowieckiego reżimu i powstania nowego rzędu. W Angoli prosowiecka partia MPLA zapowiedziała rozpoczęcie procesu pokojowego.

Wojna domowa ogarnęła natomiast sąsiadującą z Etiopią Somalię.

W tej sytuacji społeczność międzynarodowa zdecydowała się na wysłanie do Somalii sił ONZ, których trzon stanowiły oddziały amerykańskie. Operacja, której nadano nazwę Przywrócić Nadzieję, rozpoczęła się w grudniu 1992 r. i zakończyła po sześciu miesiącach.

Ograniczanie swobód demokratycznych

Przyspieszenie reform rynkowych

Poprawa warunków życia ludności

Ważny gracz po rozpadzie ZSRR

Ambicje supermocarstwa

Rosnąca rola w polityce regionalnej i światowej

Przymykanie oczu na wspieranie Korei Północnej, Iranu

Ekspansja gospodarcza na tereny byłych republik sowieckich i Afryki

Roszczenia na Morzu Południowochińskim

Blokowanie umiędzynarodowienia sprawy

Uznanie Tajwanu za zbuntowaną prowincję

Groźba użycia siły w razie ogłoszenia niepodległości

Rozbudowa sił zbrojnych o 20%

Druga potęga militarna świata

Prawie 3 miliony żołnierzy, broń konwencjonalna i jądrowa

Należą do niej: Europa, Ameryka Północna, Japonia, Korea Południowa

Charakterystyka

Demokratyczne

Rozwinięte gospodarczo

Wysoki standard życia

Niski przyrost naturalny

Należy do niej 20% światowej populacji, 80% światowego bogactwa

Należy do niego: Afryka, Ameryka Południowa, Azja

Charakterystyka

Słabo rozwinięte ekonomicznie

Częste reżimy niedemokratyczne

Konflikty wewnętrzne i wojny domowe

Ma ona niski dochód narodowy oraz połowa ludności żyje za mniej niż 2 dolary dziennie

Subtopic

Dostęp do zaawansowanych technologii

Rekompensata za wyzysk z czasów kolonialnych

Setki miliardów dolarów rocznie dla krajów słabiej rozwiniętych (na przełomie XX/XXIw 50 mld USD rocznie)

Zmarnotrawienie funduszy

Trafianie pięniędzy na prywatne konta dyktatorów i polityków

Kontrola wydatkowania funduszy

Sprawdzanie, jak środki są wykorzystywane

Poprawa sytuacji w niektórych krajach

Przykład: Zambia – mimo bogactwa surowców, wciąż pozostaje biedna

Na początku lat 90. XX w. na świecie toczyło się ok.40 lokalnych konfliktów zbrojnych.

Walki też rozpoczęły się w Zakaukazie, gdzie Rosjanie w ciągu kilku kilku lat zdławili niepodległościowe dążenia Czeczenów.

Ormianie i Azerowie toczyli boje o Górski Karabach, a Gruzja broniła się przed utratą Abchazji i Osetii Południowej.

Władzę przejęli Hutu

Tutsi byli prześladowani i zmuszani do emigracji

Spadek cen kawy

Wojna domowa rozpoczęta przez partyzantów Tutsi

Obietnica rozszerzenia praw politycznych dla wszystkich obywatel

Narastające napięcia

Hutu gromadzili broń, przygotowując się do rozprawy z Tutsi

Śmierć prezydenta Hutu

Oskarżenia wobec Tutsi o zamach

Wezwanie do masakry Tutsi

Masakra trwała prawie 100 dni

Zginęło od 800 tys. do ponad miliona Tutsi

Ucieczki do kościołów, szpitali i za granicę

Bierna postawa sił ONZ

Bojówki Tutsi weszły z Ugandy i Tanzanii

Ucieczka Hutu – prawie 2 mln ludzi do sąsiednich krajów

Decyzja Rady Bezpieczeństwa ONZ o powołaniu Trybunału

Liczne konflikty o podłożu etnicznym, religijnym

Spory o kontrolę nad bogactwami naturalnymi i dostęp do wody

Doktryna społeczno-polityczna w RPA

Populacja białych (ok. 20%), mieli zagwarantowane uprzywilejowane pozycje w państwie

Pozostali mieszkańcy (głównie czarnoskórzy), pozbawieni praw politycznych i poddani segregacji rasowej

Osobne dzielnice, sklepy, szpitale czy nawet ławki w parku dla różnych ras

Zakaz związków małżeńskich czy kontaktów intymnych między przedstawicielami ras

Czarnoskórzy żyli w biedzie, zmuszeni do osiedlania się w tzw. „bantustanach”

Bantustany (ok. 14% powierzchni państwa), wydzielone i mało urodzajne obszary, ich gospodarka polegała głównie na prymitywnym rolnictwie

Afrykański Kongres Narodowy (ANC) – główna organizacja walcząca o prawa kolorowej większości

Początkowo prowadzili pokojowe działania, po represjach pracy wszczynali zbrojne bójki

Aresztowanie i skazanie przywódców ANC na kary więzienia, w tym Nelsona Mandeli, który został skazany na

Nałożenie sankcji politycznych i gospodarczych po nieudanych zabiegach dyplomatycznych

Organizacja Narodów zjednoczonych uznała apartheid za zbrodnię przeciwko ludzkości

Południowoafrykański prawnik i działacz polityczny, wstąpił do ANC w 1944 r.

Założył kancelarię prawną dla rdzennych mieszkańców RPA, początkowo opowiadał się za pokojowymi metodami walki

Skazany na dożywocie w 1964 r. za działalność polityczną, mimo to kontynuował walkę z więzienia

Stał się symbolem walki o równe prawa polityczne, społeczne i gospodarcze dla czarnoskórej ludności

W latach 80. XX w. narastające napięcia wewnętrzne: starcia między zwolennikami ANC a białą policją oraz radykalnymi bojówkami

Kryzys gospodarczy w RPA oraz coraz większa międzynarodowa presja skłoniły rząd do reform

W 1989 r. zalegalizowano ANC, a w 1990 r. Mandela został uwolniony

Prezydent Frederik de Klerk, pod wpływem negocjacji, zakończył politykę Apartheidu

W 1994 r. przeprowadzono pierwsze powszechne wybory, w których ANC zdobył większość, a Nelson Mandela został pierwszym czarnoskórym prezydentem RPA

2000 r. 189 przywódców przyjęło „deklarację milenijną”, która zawierała w sobie 8 zadań do zrealizowania przed 2015

wyeliminowanie skrajnego ubóstwa i głodu

zapewnienie powszechnego nauczania na poziomie podstawowym

promowanie równości płci i awansu społecznego kobiet

ograniczenie umieralności dzieci

poprawienie opieki zdrowotnej

ograniczenie rozprzestrzeniania się HIV / AIDS, malarii i innych chorób zakaźnych

zapewnienie ochrony środowiska naturalnego

stworzenie globalnego i partnerskiego porozumienia na rzecz rozwoju

Podstawowe prawo człowieka

Prawo do wyboru, zmiany lub niewyznawania religii

Zakaz przymusu do przyjęcia religii

Zakaz dyskryminacji ze względu na wyznanie

Łamanie tego prawa

W wielu krajach w drugiej połowie XX i na początku XXI w.

Dotyka wyznawców wszystkich religii, szczególnie Chrześcijaństwa i Islamu

Fizyczna eksterminacja miala miejsce w Afganistanie (talibowie), Iraku (jazydzi, chrześcijanie, bojownicy Państwa Islamskiego), wobec chrześcijan na bliskim wschodzie

Prawne uprzywilejowanie jednej religii; Rosja (uprzywilejowanie Cerkwi Prawosławnej, prześladowanie innych wyznań), Świadkowie Jehowy uznani za ekstremistów, zmuszeni do emigracji

Kraje ateistyczne: (Korea Północna, Chiny) zakaz religii lub próby podporządkowania jej państwu

Prześladowania w innych krajach

Bangladesz: prześladowania hinduistów (kraje muzułmańskie)

Birma: buddyści atakują muzułmanów

Nigeria: chrześcijanie celem ataków (kraje muzułmańskie w Afryce)