Estatu Liberala

Lege Salikoa → Mª Cristinaren erregeordetza

Lege Salikoak emakume bat erregina izatea debekatzen zuen. Fernando VII.ak ez zeukan semerik eta legea aldatu zuen (Berrespen Pragmatikoa) bere alaba, Isabel II.a, gobernatu ahal izateko.Absolutista gehienek ez dute lege-aldaketa hau onartzen eta Fernado VII-aren anaiari, Carlos Maria Isidro, laguntza ematen diote errege bihurtzeko (KARLISTAK).

LIBERALEK laguntza ematen zioten AEren eta absolutismoaren amaieraren truke.

Ondorioa

1go KARLISTA-GERRA (Karlistada)

LIBERALAK

Hiriak, kostaldea eta Espainiaren hegoaldearen landa-eremuak

KARLISTAK

Euskal Herriaren eta Aragoi erreinuaren landa-eremuak

BAKEA: Bergarako besarkada

Espartero: liberala

Maroto: karlista

Foruen mantenua baina konstituzioaren mendean jarri ziren

Alderdi-sistema

MODERATUA -Narvaez-

Goi-burgesia eta lur-jabeak. Elkarrekiko subiranotasuna eta sufragio zensitarioa.

PROGRESISTA -Espartero-

Erdi-burgesia. Subiranotasun nazionala baina erregearen boterearekin. Botoaren zabalkuntza eta neurri ekonomiko erradikalagoak (adib: Desamortizazioa)

UNIÓN LIBERAL -O'Donnell-

Aurreko bi alderdien erdian

DEMOKRATA

Behe-burgesia. Subiranotasun nazionala, gizonezko sufragio unibertsala eta estatu ez-konfesionala.

Alderdi-sistemaren ezaugarriak

Eragin handiko pertsona boteretsuen taldea

Buruzagien garrantzi handia

Hautes-jardunbide ustelak

Buruzagi politikoen eta probintzia-kazikeen arteko akordioak → hautes-emaitza ona mesedeen truke (KLIENTELISMOA edo BABESA -zentzu ezezkorra-)

Oso sufragio murriztua

Parte-hartzaileen ehunekoa: %0,1tik %25era 1834 urtetik 1868 urtera.

Aldiak

Mª Cristinaren erregeordetza (1833-40): Absolutismo moderatua (presio karlistak eragin zuen porrota)

Errege-estatutua (1834): erreformismo moderatua

Elkarrekiko subiranotasuna eta sufragio zensitarioa.Absolutistentzat, progresistegia. Haiek Antzinako Erregimenera bueltatu nahi zuten.Progresistentzat, moderatuegi. Haiek aldaketa politiko eta ekonomiko handiagoak eta arinagoak nahi zituzten.

Liberalek laguntza ematen zioten

Progresistak

Desamortizazioa

Neurri ekonomiko progresista. Zertan zetzan? Lur-jabe handikien lurrak ("manos muertas") saldu edota besterendu zien lurrik gabeko nekazariei, helburu bikoitz batekin:Ogasunaren defizita kentzea (lur-salmenten diru-sarrerak)Lur-jabeen talde berria sortzea. Hauek ekoizpena handitzea interesa litzaiekete (herriarentzako aberastasun gehiago) eta Ogasunaren diru-sarrerek ere handituko lituzkete.EZIN ziren helburu GUZTIAK lortu, lur-jabeen klase berria EZIN zuelako sortu. Estatuak, finantza-krisia zela eta, ez zuen epe luzerako kreditu-linea zabaldu. Eta horrela, lurrik gabeko nekazariek ezin zituzten lur horiek erosi. Euren ordez, burgesek lurrak erosi zituzten helburu ez-ekonomikarekin, giza-ospea baizik.

1837ko Konstituzioa

Moderatuak

Narvaez-en Gobernua

Esparteroaren erregeordetza (1840-43)

Progresista baina autoriotasunez gobernatu zuen

Politika librekanbistaren alde lan egin zuen

Catalunyaren oihal-enpresariekiko gatazka → Bartzelonaren bonbardaketa → ospe-galera

Narvaez-en estatu-kolpea 1843an

Hamarkada Moderatua (1844-54)

Narvaez, buruzagi printzipalena

Botere diktatoriala, giza-gobernadoreen lagundurik baita hauteskunde-iruzurra hobetu zuen ere.

Estatu zentralizatua eta uniformea

1845eko konstituzioa -moderatua-

Elkarrekiko subiranotasuna eta sufragio zensitarioa

Senatua, erregeak aukeratzen zituen senatariak

Nazio-Miliziaren ezabapena -indar progresista-

Beste neurri batzuk

Ondare desamortizatuen salmentaren ezabapena

Hezkuntzaren erreforma (3 maila: Lehenengo Hezkuntza, Bigarren Hezkuntza eta Unibertsitatea)

Tokiko eta Probintziako Administrazioen aldaketa (kontrol handiago eta autonomia gutxiago)

Gatazken aldia

2. Karlista-Gerra

Matxinada militarrak baita hiri-matxinadak ere (batez ere, arrazoi ekonomikoengatik)

Erreginaren ingurunearen gatazkak -ideia absolutisten erregina-

Progresistekiko eta demokratekiko gatazkak

Matxinada militar 1854an - Vicalvarada-

Biurteko progresista (1854-56)

Esparteroaren -progresista- eta O'Donnellen - Unión Liberal- (moderatuen eta progresisten artekoak) koalizioa.

Neurri desamortizatu berriak → Madoz

Elizaren ondareen salmenta

Udalen ondareen salmenta

Beste neurri ekonomiko progresista batzuk - Burdinbideen Lege Orokorra-

1856ko konstituzioa -progresista-

Ez zegoen indarrean

Gatazka politikoak eta ekonomikoak

Matxinada karlista

Neurri desamortizatuen kontrako borrokak

Zor publikoaren igoera

Unión Liberal (1856-63)

O'Donnellek eta Narvaezek boterea txandakatzen dute

O'Donnell: politika progresisten ezabapena baina batzuk indarrean zeuden.

Narvaez: autoritarismo kontserbadoreari itzulpena

1845eko konstituzioa berrezarkuntza

Desamortizazioaren geldiketa

Beste neurri batzuk: herri-lanak, komunikazioen garapena -trena, telegrafoa, ...-, Heziketa Publikoaren Legea, ...

O'Donnell-en "gobernu luzea"

Orekatasun eta moderazio garaia, oinarriturik:

Hauteskunde-iruzurra

Garapen ekonomikoa

Administrazio-erreformak

Nazioarteko-politikaren bultzada → gerra Afrikan

Sistema liberal moderatuaren krisia (1863-68)

Krisi politiko larria

Alderdien arteko barruko zatiketa

Erreginaren esku-sartzeak; halaber, bere bizitza pribatu libertinoa

Ostenderen Ituna (1866) progresisten eta demokraten artekoa. Helburua: erregina tronutik kanporatzea.

1866ko urteko krisi ekonomikoak laguntzen digu 1868ko Iraultza ondo ulertzeko.

Sektore ekoizkor guztietan eragiten du (batez ere, burdinbideak,siderurgia eta ehungintza) baita finantza-sektorean ere.

Bizibide-krisia (funtsezko elikagaien prezio-igoera -garia-)

1868: "La Gloriosa" eta Seiurteko Demokratikoa

1869ko konstituzioa -progresista-

Ezaugarriak:Herri Subiranotasun NazionalaGizonezko Sufragio UnibertsalaMonarkia KonstituzionalaBanakako Eskubideen zabalkuntza (konstituzioaren artikuluen herena). Baita giza-eskubideak ere (bilketa, elkartzea, ...)