HISTORIA DO GALEGO

influencia recíproca entre linguas veciñas ou que conviven nun mesmo territorio

o castelán sobre o galego

o galego sobre o castelán

restos de vocabulario que deixaron as linguas postrománicas

no caso do galego, o superestrato produciu o cambio do latín vulgar ao galego portugués

Afonso, Luís, Elvira, Fernanda, Guillermo...

rematados en -ar

Gondomar, Tosar

rematados en -mil

Samil, Damil, Castromil

rematados en -ende

Tosende, Marcosende, Ermisende

rematados en -monde/-mundi

Baamonde, Taramundi

rematados en -riz

Guitiriz, Rairiz, Allariz, Sabarís

rematados en -ufe/-ulfe

Gondufe

rematados en -xil

Faxilde

bramar, agasallar, helmo, estaca, espía, roupa, sopa, banco, marca, escuma, xabón, roubar, gañar, guerra, gardar, frecha, tregua

cenoria, arroz, aceite, laranxa, algodón, limón

albanel, alicate, azotea, toldo

alcalde

cifra, algoritmo, xarope, álxebra, quintal, arroba

xinete, regueifa, tambor, aldea, cea, alfombra

A Mezquita

oxalá, ala!

restos de vocabulario que deixaron as linguas prerrománicas nun territorio.

raíz mor-

raíz carr-

sufixos -asc- e -usc-

sufixo -ego

topónimos cos sufixos -obre, -abre e -ebre

linguas preceltas

linguas celtas

mediterráneo

hispano-caucásico

tirrénico

palabras como: beizo, berce, bico, billa, camiño, carro, cervexa, lousa, amorodo, cama, carballo, carqueixa, parra, toxo, dólmen, menir, bardo, druída, taza, carga, searas, veiga, barro, balsa, cabalo

topónimos como: Limia, Támega, Laxobre

lingua da que procede outra, "lingua nai"

o latín é o estrato do galego

proceso histórico de incorporación dos pobos ibéricos ao mundo cultural romano, e da súa lingua, o latín

palabras procedentres do latín vulgar que sufriron todas as transformacións do proceso evolutivo

-p-, -t-, -c- > -b-, -d-, -g-

populum-pobo, petra-pedra, lacu-lago

desaparición do -d-, -b- e -g-

videre-ver, legere-ler

vocalización de -lc- e -ct-

noctem-noite

caída do -n- e -l- intervocálicos

luna-lúa, calentem-quente

conservación dos ditongos latinos

aurum-ouro

cl-, fl-, pl->ch

clamare-chamar, flamma-chama, plenu-cheo

-ll-, -nn->-l-, -n-

annu-ano, caballu-cabalo

cua, gua>ca, ga

catro, gardar

ausencia de ditongación

pedra, tempo

-icula, -iculo>-illa, -ella, -illo, -ello, -ollo

cortello, partilla, ollo

-ult-, -alt->-oit-, -out-

moito, outro

-eiro, -eira

ferreiro

palabras do latín que non experimentaron todas as transformacións, xa que só sufriron os cambios dende que se incorporaron, na Idade Media

pl-, bl-, fl-, cl->pr-, br-, fr-, cr.

prata, branco, frouxo, cravo, regra, artigo, preamar, caravilla, praza, solidario, recobrar, colgar

palabras que se incorporaron a partir do Renacemento e apenas sufriron cambios

conservación de pl-, cl- e fl-

pluviómetro, clave, pleno, inflamar

presenza de ditongos ascendentes (ie, ua, ue, uo)

audiencia, ambiente, consecuente

conservación de qua (cua) e gua

cuaternario

conservación de -ct-

factor, lácteo

conservación de -l- ou -n-

escena, dolor

conservación de -p-, -t-, e -c-

popular, estatal, acuoso

-icula, -iculo, -oculo

partícula, monóculo,

conservación de -ult-, -alt-

multitude, altitude

-ario, -aria

primaria

conservación de -mn-, -bs-, -cc-, -pc-, -pt-

abstracción, opción, precepto, omnisciente

palabras e expresións latinas sen modificar, ou con leves adaptacións fonéticas

exemplos

ultimátum, in vitro,