Seiurteko demokratikoa

ERREGIMEN BERRIAREN AHULTASUNA

1873tik 1874ra

4 presidente egon ziren

Figueras

Pi i Margall

Salmerón

Castelar

6 gobernu

gizarte azaldura larria

2 gerra

Karlista

Kubakoa

Iraultza kantonala

Estatu-berria eraikitzeko ahalegin horretan arazo asko

jatorri legitimoa.

joera politiko eta proiektu desberdinak defendatu

Estanislao figueras presidente

1869ko konstituzioa eutsi - monarkia buruzko artikuluak.

Puerto Ricon esklabotza deuseztatu baita kintoak ere.1

1873ko apirilan estatu kolpea, baina porrot.

Ondoren, erradikalen eta errepublikanoen arteko haustura sortu.

ERREPUBLIKA FEDERALA

Francesc Pi i Margall presidente

Errepublikanismoen arteko joera bilatzen saiatu.

Arazo larriei aurre egin

2 gerra

desegiten ari zen armada

errepublikaren aurkako ofizialak

gobernu aldaketa ugari

1873ko uztailean greba orokorra Alcoyn, eta altxamendu orokorra sortu zen; greba tiroz amaitu.

Kantoiak berehala sortu ziren eta haiei aurre egiteari uko.

Nicolas Salmerón presidente (Pi i Margallek uko egin ondoren)

Ordena berrezarriko zuela eta oraindik egin gabeko gizarte-erreformak onartuko zituela hitz eman zuen.

KANTONALISMOA

2 arrazoigatik sortu

errpublikak joera eskuindarra hartuko balu.

presioa egiteko errepublika federala lehenbailehen ezar zedin.

Helburua: federalismoa erabat ezarri.

Oinarriak

Zuzeneko demokrazia

Udalen eta diputazioen autonomia

Kontsumoen eta kintoen deuseztapena

Lurraren banaketa

Antiklerikalismo lausoa

Erdiko klaseen eta herri xeheraren klaseen interesen defentsa

Banaketa errepublikanoen artean

Kantoien aldekoak

Errepresioaren aldekoak

KONSTITUZIO FEDERALAREN PROIEKTUA

Emilio Castelarrek, 1837ko konstituzio proiektua sortu

Espainiako nazioa definitu

espainiareen eskubideak eta askatasunak arautu

errepublika federala aldarrikatu

estatu federalaren eta hura osatzen zuten estatuen botereak zehaztu

ERREPUBLIKA ZENTRALISTA

Emilio Castelar presidente: errepublika zentralista

Erreserbistak mobilizatu kantoietako arazoa amaitzeko eta 2 gerretan jarraitzeko.

Heriotza-zigorrak sinatu.

Eliza eta estatua bereizi.

Kuban esklabotzarekin amaitzeko proiektu bat aurkeztu.

Pavía Jeneralak estatu-kolpe bat eman eta Castelarrek dimititu.

SERRANOREN GOBERNUALDIA

Errepublika ezarri.

Estatu-kolpea esperientzia federalaren kontra.

Errepublika unitarioa/Serrano jeneralaren diktadura ezarri.

1869ko konstituzioa onartu.

Serranoren agintaldia abenduan estatu-kolpe batengatik amaitu.

BORBOITARREN ITZULERA

1869ko konstituzioa eten.

Irailaren 3an Sagasta gobernuburu, Zavalaren ordez.

Martínez Campos jeneralak altxamendua berriz prestatu.

Abenduan Martínez Camposek Alfonso XII. a errege berria zela aldarrikatu zuen.

Cánovasek ministerio-erregeordetza eratu zuen.

AMADEO SAVOIAKOAREN ERREGEALDI ZAILA

1871ko urtarrilaren 2an konstituzioaren zina egin zuen

Horrela hasi zen monarkia demokratikoa.

Amadeoren aldeko alderdietan (unionistak eta progresistak) barne-banaketa egon zen: arazo politiko nagusia.

Progresismoak bi joera zituen, eta hauek aurka egiten zuten: 1871ko krisia eragin.

Kontserbadorea/konstituzionalista (Sagasta) unionisten babesa.

Erreformista/erradikal (Ruiz Zorrilla) zinbrioen babesa.

Ruiz Zorrillaren gobernua

Amnistia dekretu eta ogasunaren egoera hobetzeko jestapen bat lortu zuen.

Sagasta beldur proletarioen irautzetaz, beraz, errepresio-neurriak hartu zituen langile-erakundeen aurka.

Gobernuaren prestigioa ahula, beraz amadeok Serrano izendatu zuen gobernuburu.

Errepublikano federalen aurkaritzak areagotu zuen ezegonkortasun politiko eta soziala, gero jarrera erradikalagoa hartu baitzuen.

Gerrak eta armadako arazo larriak egon ziren.

HIRUGARREN KARLISTALDIA (1872 - 1876)

Alderdi karlista berregituratu eta berrarmatu egin zen, baita ideologia sendotu ere.

Karlistak + neokatolikoak; boterea lortzeko.

Bi joera karlista

Irekia (Cabrera jenerala): heterodoxoa izatea eta masoneriarekiko hurbiltasuna eragotzi.

Ortodoxoa (Karlos VII. a eta Cándido Nocedal): hasieran legez borrokatzearen alde, baina 1872ko hauteskundeetan izandako atzeraldiaren ondorioz, ekintza militarra baliatzea erabaki zuten.

Orokietan galtzaile

Amorebietako ituna sinatu: Serranok indultua eman zien matxinatuei.

Gerraren bilakaerak eta lurraldearen bereizitasunek

Herrialdearen iparraldean estatu alternatibo bat sortzeko bide eman zuen (3 euskal probintziak + Nafarroa)

Oinarrizko erakundeak: diputazioak.

Legeak egin zituzten

Irakaskuntzan.

Ordena publikoan.

Soldaduen errekrutatzean.

Ekonomian.

Dirua jaulki + posta-zebitzua ezarri.

Gerra Karlistak iraun zuen

nekazarien erresistentziagatik.

foru-lurraldeen erresistentziagatik.

sekularizazio-prozesuarekiko erresistentziagatik.

1876an, gerraren ostean

zentralizazioa ezarri.

euskal foru-sistema behertan bera utzi.

Juan Bautista Topete almirantearen altxamendua.

Ostendeko Ituna

Progresistek, demokratek eta unionistek sinatu.

Iraultza Loriatsua.

Progresisten eta unionisten aliantza eta demokraten babesaren emaitza, militar batzuen, erdi-klaseko herritar batzuen eta burges askoren parte hartzearekin.

Helburua: erregina boteretik kentzea.

Erreforma-programa zabal bat martxan jarri Iraultza hedatzean eta arrakasta izatean.

Sufragio unibertsala eskatu.

Langileen eta erdiko klaseen alde.

Iraultza oso azkar hedatu zen Cádiztik penintsula osora altxamendu militarra eta gero.

González Bravoren gobernua dimititu.

Alcoleako zubiko guduan:

Serranoren tropek erreginaren tropak garaitu.

Isabel II.a eta bere gorteak Frantziara abiatu.

Iraultzaren boterea junta iraultzaile batena izatera pasatu.

Juntak Serrano jeneralari eskatu zion behin-behineko gobernua eratzeko.

Juntak desegin, baina junta askok aurre egin zioten agindu horri.

Serranok zuzendutako gobernua

5 ministro progresista

4 ministro unionista

Demokratak kanpo geratu ziren

Lehenengo neurriak: iraultza kontrolatzeko helburua

Juntak desegin

Milizia nazionala berriro antolatu

Askatasun Bolumtarioak desarmatu

Armadan diziplina berrezarri

Herritarren eskakizun batzuk onartu

Kontsumoen zergak kendu

Iraultzaren ondoren jaiotako esklabuen seme-alabak askatu

Irakaskuntza askatasuna eta bigarren hezkuntzaren erreforma

Inprenta-askatasunaren dekretua

Erreforma programa berria: boteretsuenen eta aberatsenen aldekoa

Sufragio unibertsala

Erlijio-, irakaskuntza-, prentsa-, elkartzeko- eta biltzeko-askatasuna

Pezeta sortu

Meatzeen legea egin

Muga-zerga librekanbista ezarri

1868ko abenduko hauteskundeetan errepublikanoak garaile baina 1869ko urtarrilean progresistek eta unionistek irabazi

Subiranotasun nazionala - herriari zegokion

Botereen banaketa aldarrikatu

Eskubidden adierazpena zabala: banakakoen eskubide guztiak arautzen zituen

Sufragio unibertsala ezarri

Bi ganberako sistema

Senatua

Kongresua

Monarkia subiranotasun nazionalaren mende zegoen