Урлагийн
философи

Урлагийн үүсэл

Консепциуд

Урлаг шашны нөлөөн доор үүссэн. Анхны домгууд бол урлагийн эхний хэлбэрүүд гэж үздэг.

Урлаг ертөнцийн ер бусын хүчний гайхамшигт бүтээл. Хүн төрөлхтөнд гаднаас өгөгдсөн ер бусын зүйл гэж үздэг үзэл.

Урлаг хүний өдөр тутмын үйл ажиллагаа. хөдөлмөрийн үйл ажиллагаатай салшгүй холбоотой үүссэн гэж үздэг.

Сэтгэгчид

Г.В.Плеханов

Урлагийн үүсэл хүний биет үйл ажиллагаатай шууд холбоотой

"Хаяггүй захидалууд" бүтээл

Эртний хүмүүс галаа тойрон бүжиглэж байгаа хөдөлгөөн нь ан агнахад хэрэглэсэн үйл хөдлөлөө дахин давтаж, түүгээрээ баясаж буйн илэрхийлэл болдог байна. Энэ бол хөдөлмөрийн хөдөлгөөн нь урлаг болон илэрч буй хэлбэр мөн. Өнөөдөр ч энэ байдал бидний дунд үргэлжилсээр байна. Жишээ нь, өнөөдөр эскимосчууд далайн хавыг хэрхэн агнадгийг харцгаа л даа

Демокрит

Урлаийн үүсэл зүй ёсны учир шалтгаантай юм.

Урлагийг Афинаас ч, эсвэл Бурханаас ч бүтээсэн гэж үзэж болохгүй. Бүх урлаг бол хүний хэрэгцээ шаардлагын үр дүнд үүссэн юм.

Урлагийн хөгжилтэй холбогдох нийгмийн хүчин зүйлс

Нийгмийн оюун санааны хөгжил

Ниймийн эдийн засгийн нөхцөл байдал

Шинжлэх ухаан техникийн дэвшилтэй

Урлагийн Функц

Ертөнцийг үзэх үзлийн үүрэг

Ертөнцийг үзэхүй бол ертөнцийг, ертөнцөд хүний эзлэх байр суурь, түүнд холбогдох хүний холбогдлыг үзэх нэгтгэн дүгнэсэн үзлийн тогтолцоо, хүний амьдралын байр суурийг тодорхойлдог итгэл үнэмшил, зан төлөвийн зарчмууд, үнэт зүйлийн чиг баримжаа юм.

Танин мэдэхүйн үүрэг

Байгаль нийгэмд болж буй аливаа үзэгдлийн учир шалтгааныг ямар нэгэн хэмжээгээр ухаарч ойлгох бололцоог урлаг хүмүүст олгодог.

Хүмүүжлийн үүрэг

Урлаг бол соён гэгээрүүлэх, хүмүүжүүлэх үүргийг хамтад нь гүйцэтгэдэг. Хүн юуг бахархаж хүлээж авах вэ, юуг дургүйцэж хаях вэ гэдгийг урлагаар дамжуулан их тодорхой эзэмшиж авч авч болдог.

Үнэлэмжийн үүрэг

Ямар зүйлийг сайхан гэх вэ? Ямар зүйлийг муухай гэх вэ? Мөн гайхамшигтай, гутамшигтай, эмгэнэлтэй, инээдэмтэй гэж юуг хэлэх вэ? Бодит байдлын юмс үзэгдэлд ямар үед ямар тохиолдолд эдгээр үнэлгээг өгөх чадварыг хүн урлагаас ойлгож авч байдаг.

Харилцааны үүрэг

Урлаг нь уран бүтээлчийн үндэсний болон нийгмийн тухай санаа бодлыг үзэгчид, сонсогчдод дамжуулах хэрэгсэл болдог.

Геодинст үүрэг

Хүний оршин амьдрахуйг хангахад чиглэгдсэн янз бүрийн ажил хөдөлмөрөөс хүнийг түр ч гэсэн холдуулах болон стресс тайлахад цэнгнл таашаал зайлшгүй хэрэгтэй байдаг

Нийгмийн үүрэг

Урлаг нь нийгэмдээ үйлчилж байдаг.Урлргаар дамжуулж юуг ч суртажилж болно.

Соёлын үүрэг

Урлаг хүмүүсийг бүтээлч үйл ажиллагаанд сургадаг.Хүн өөрийн ард түмний

Урлагийг агуулга ба хэлбэр

Агуулга гэдэг бол тухайн юмс үзэгдлийг бүрдүүлж буй бүх шинж, тал, хандлагуудын нийлбэр погц байна.

Сэдэв

Тухайн нийгмийн хөгжлийн шаардлагааар эрэлт хэрэгцээ болон дэвшүүлэгдэн гарч ирж буй зүйл юм. Уран бүтээл ихэвчлэн нийгмийн захиалгаар хийгддэг

Санаа

Тухайн уран бүтээлд дэвшүүлэгдэж буй нийгмийн үзэл санааны баримтлал, мөн тухайн зохиогчийн санаа юм.Санаа бол цаанаа нийгмийн оюун санааны амьдралтай, хүмүүсийн сэтгэлгээтэй гүнзгий холбоотой байдаг байдаг

Хэлбэр бол тухайн зүйлийн агуулгын бүтэц, зохион байгуулалтын талыг илэрхийлдэг.

Дотоод

Хүний сэтгэлгээнд өгөгдөнө, оюун ухаанд өгөгдөнө.

Өгүүлэмж

Зохиомж

Үйл явдал

Гадаад

Хүний мэдрэхүйд өгөгдөнө

Урлагийн бүтээлийн материал

Урлаг ба философийн нийтлэг талууд

Урлаг ба философи дахь бодит байдал нь байгаль нийгмийн олон үзэгдэл үйл явцын универсаль нэгдмэл чанараар илэрнэ.

Урлаг, философийн аль алинд нь хүний тухай, ертөнцөд хүний эзлэх байр суурь, түүний ахуйн тухай асуудал гол байрыг эзэлдэг.

Урлаг, философи нь бодит байдлыг үнэт чанарын талаас тусгадаг. Өөрөөр хэлбэл, хүн ба ертөнц, байгаль ба нийгэм, объектив ба субъектив талуудын харилцаа нь философи болон урлагт илүү ач холбогдолтой байдаг.

Философи ба урлаг нь хоёулаа танин мэдэхүйд тэмүүлдэг.

Философи ба урлаг нь ертөнцийг үзэх үзлийн систем болдог

Уран барилга

Хүний амьдрал үйл ажиллагаанд зайлшгүй шаардлагатай зохион байгуулагдсан материаллаг орчныг бүрдүүлж буй барилга байгууламж тэдгээрийн тодорхой зориулалт, мэдлэг ухаан, техникийн боломж, гоо сайхны төсөөлөл, үзэл баримтлалд нийцүүлэн төлөвлөх, барьж байгуулах урлаг мөн

Зориулалт

Аж байдлын

Нийгэм соёлын

Үйлдвэрлэлийн

Онцлог чиглэлүүд

Сонгодог Стиль

Их тансаг уран барилгууд юм, зураг,барималууд ихтэй

Готтын стиль

Сүм дуганы хэлбэртэй

Борокко стиль

Хэмжээний хувьд томорсон. Нарийн төвөгтэй орон зайн харьцаа, ханын болон баганын гоёлыг анхаарна.

Рококогийн стиль

Барилгын хананы дээд ирмэг,баганын дээд ирмэг таазны гоёлуудыг аих хэрэгдэг Саруул уужим зай талбайг эрхэмлэдэг

Амперын стиль

Армийн хүч чадал, засаг төрийн хүч чадлыг товойлгож үзүүлэхийг хичээдэг.

Оросын стиль

Цонхны дээд ирмэг нв дугуй, цонх нь угалзан хээтэй чимэглэлүүдтэй.

Уран баримал

Дүрээ орон зайн хэмжээсэнд бүтээнэ. Дүрслэлийн элемент нь хөдөлгөөний тодорхой нэг эгшин юм. Дүрслэлийн материаллаг элемент нь мод, чулуу, төмөр, шавар, гипс, цемент байна. Дүрээ илэрхийлэх арга нь орон зайн тодорхой хэмжээсэнд барьж, сийлж, цоолж бүтээнэ

Монументаль

Сүрлэг бадарангуй чанарыг илэрхийлнэ.

Сэдэвчилсэн

Уран сайхны

Хөрөг

Түүхэн хүмүүсийн баримал

Ингэмэл

Хавтгай дээр дүрс товойлгож барьдаг

Бүжиг

Үйл хөдлөлийн тодорхой нэг системийн дотор хүний биеийн байрлал, зан төрх, дотоод сэтгэлгээг хөдөлгөөний нарийн хэмнэлийн дагуу зохион байгуулалттай, дэс дарааллаар илэрхийлж үзүүлдэг урлагийн биеэ даасан төрөл юм.

Ардын бүжиг

Дурслэлийн хувьд ч хөдөлгөөний хувьд ч баялаг олон талтай

Сонгодог бүжиг

Хөдөлгөөний нарийн боловсруулагдсан дээд түвшинд гарсан хөдөлгөөнүүд

Цирк

Хүний биеийн гоо үзэмж, уян хатан чанар, хүч чадал, оюун ухааны гайхамшиг, сэтгэлийн эрчимийг уран сайхны үүднээс нээн үзүүлдэг урлаг юм.

Хүн орчноо танин мэдэх чадвартай

Хүнд оюун ухааны бие сэтгэлийн асар их болоцоо байна.

Уран зураг

Хүн хүрээлэн байгаа орчин бодит байдлыг мэдрэхүйгээрээ тусгаж авч анхны шатанд танин мэдсэний үндсэн дээр түүнийгээ уран сайхны аргаaap илэрхийлэх болсоны илрэл

Байгалын зураг

Байгалын үзэгдлүүдыг зурна. Үүний дотор амьтдыг ялгаж зурдаг чиглэл бий.

Натюрморт

Эдлэл хэрэгсэл, сав суулга жимс гэх мэтийг зурдаг.

Сэдэвчилсэн зураг

уран сайхны зураг

Фреска

Уран барилгын хананд зурдаг

Хийсвэрлэлийн зураг

Хүн өөрийн хийсвэрлэл, уран сэтгэмжээр зурдаг.

Уран зохиол

Бодит байдлыг үгийн логик дарааллар гаргадаг урлаг юм.

Үргэлжилсэн үгийн зохиол

Хүүрнэх өгүүлбэрт тулгуурлана.

Яруу найраг

Тодорхой хэмнэл хэмжээнд орсон үгийн урлаг юм.

Жүжгийн зохиол

Харилцан ярианд тулгуурлана.

Дуу хөгжим

Бодит байдлыг аялгуугаар илэрхийлж үзүүлдэг урлагийн бие даасан төрөл юм.

Онцлого

Хөгжимд эгшиг, аялгуу хоёрын нарийн зохицлыг илэрхийлдэг дуурьсахуйн чадварыг гаргадаг гармони

Эгшиг аялгууны зохилдолгоот холбоог утга төгөлдөр болгож илэрхийлдэг утга санаа хэмжээ буюу ритм

Эгшиг авианы тогтвортой буюу тогтворгүй байдлыг илэрхийлдэг лад

Эгшиг авианы чанга сулыг илэрхийлдэг нюанс

Эгшиг авианы хурд буюу темп

Театр

Үгийн урлагтай шууд холбоотой гарч ирдэг. Гол эх үндэс нь уран зохиол буюу жүжгийн зохиол байдаг. Урлагийн олон таралл зүйлүүд нэгдэж театрын урлаг болдог.

Драмын театр

Харилцан ярианд тулгуурласан

Дуурийн театр

Дуунд тулгуурласан

Бүжгэн жүжгийн театр

Бүжгэнд тулгуурласан.

Хөгжимт театр

Хөгжимд тулгуурласан

Хосолсон хэлбэр

Дуурь бүжгийн театр

Хөгжимт драмын театр

Кино

Бүх урлагийг өөртөө багтаасан нийлмэл урлаг юм.

Дуу, хөгжим, зураг, уран барилга, уран зохиол, жүжиг бүгд багтсан байдаг.

Киног найруулагч, зохиолч, жүжигчин, оператор, зураач, хөгжмийн зохиолч, нүүр хувиргагч, зургийн дарга, дуу оруулагч, монтажчин зэрэг олон уран бүтээлчид хамтарч бүтээдэг

Урлаг

Я. Цэвэл "Монгол хэлний товч тайлбар толь"

Үнэн байдлыг уран сайхны дүрээр гаргах бүтээл

С.И.Ожегов "Орос хэлний толь бичиг

Бодит байдлыг уран сайхны дүрээр илэрхийлсэн бүтээл буюу бодит байдлын бүтээлч дусгал. Мөн нийгмийн ухамсарын гол хэлбэр.

Чадвар, уран чадвар, үйлдэл хийх мэдлэг

Зөвлөлтийн нэвтэрхий толь бичиг

Уран сайхны бүтээл

Явцуу утгаар

Дүрслэх урлаг

Өргөн утгаар

Ур чадвар

Хүний үйл ажиллагааны нэг хэлбэр

"Британника" нэвтэрхий толь

Уран зураг, уран баримал, ном хэвлэл, гэрэл зураг, гоёл чимэглэлийн урлаг, элдэв байгууламж зэрэг янз бүрийн арга хэрэгслүүдийг багтаана.

Философийн нэвтэрхий толь бичиг

Уран сайхны бүтээл

Ур чадвар

Урлагийн философи

Философийн нэвтэрхий толь бичиг

Философийн нэг салбар бөгөөд урлагийн мөн чанарын тухай асуудлыг шинжлэх ухааны үндсэн дээр судалдаг.

Урлагийн үүрэг, урлаг ёс суртахуунтай, урлага философитой хэрхэн холбогдох асуудлыг судална

Гоо зүй

Философийн нэвтэрхий толь бичиг

Товч утгаар

Сайхны тухай сургааль

Өргөн утгаар

Бодит байлалд гоо сайхны үүднээс хандаж байгаа харилцаа, үйл ажиллагаа, түүний илрэх хэлбэрүүдийг, мөн урлагийг судална.

"Британикка" нэвтэрхий толь бичиг

Ямар нэгэн зүйлийг гоо зүйн объект болгож буй чанар, гоо зүйн үнэлэмж, дүгнэлтийг судалдаг философийн судалгаа.

Урлагийн мөн чанар, үнэлгээ, урлагийг тайлбарлах, үнэлэх зарчмыг зонхилон судалдаг урлагийн философийг хамардаг

Эртнйй Грек дахь

Платон

Обьектив идеалист шинжтэй

Урлагийн бүтээл бол хуулбарын хуулбар тусгалын тусгал

Юмс бол оюун санааны ертөнцийн тусгал

Урлаг бол бодит ертөнцийн юмс үзэгдлийг тусгадаг

"Төр улс" зохиол

Урлаг сайн сайхныг үзүүлэхийн зэрэгпээ муу муухайг үзүүлэх явдал нь хүний оюун ухаанд сөрөг нөлөөг үзүүлдэг. Ийм маягийн уран бүтээл хөгжилтэй гүрнүүдэдбайх ёсгүй.

Аристотель

Урлаг бол

Бодит байдлын дууриалалт

Одоо, өнгөрсөн, ирээдүй гурван цагийн аль альнийг нь дүрсэлж чаддаг

Туурвил зүй зохиол (Гоо зүйн шинжлэх ухааны хамгийн анхны бүтээл

"Найрагч бол зураач буюу бусад аль нэг уран бүтээлчийн адил дуурайлгагч мөн учир нэг бол тэр юмыг ямар байсан буюу байгаагаар нь, эсвэл тэдгээрийн тухай хүмүүсийн юу гэж ярьдаг буюу боддогоор нь, үгүй бол тэд ямар байх ёстой вэ гэдгээр нь дүрслэх учиртай"

Юуг дууриах, юугаар дууриах, яаж дууриах гэдгээсэээ хамаараад урлаг дотроо олон төрөл зүйлүүдэд ангилан хуваагддаг

Урлан бүтээх үйл ажиллагаа

Хүний оюун ухааны хүч хөдөлмөр

Далд битүү зүйл биш, юмсад байгаа дотоод нуугдмал шинжийг ил гаргадаг

Хүний хамгийн бүтээлч хөдөлмөр

Соён гэгээрүүлэлтийн үе

А. Баумгарген

Танин мэдэхүй буюу эстетик

Онолын эстетик

Гоо зүйн ойлголт, категориудыг судалдаг

Сайхны обьектив үндэс бол бодит ертөнц түүнийг бүрдүүлж байгаа юмс үзэгдэл төгё зохион байгуулалтай байгаа явдал мөн.

Практик эстетик

Урлагийг судалдаг

Урлаг бол бодит байдлын тусгал юм.

Г.Э. Лессинг

"Лаокоон" зохиол

Урлаг бүтээгдэх гол зарчим (реалист аргаар хандах)

Дүрслэх урлаг (Орон зайн урлаг)

Ихэвчлэн цаг хугацааны хувьд болж өнгөрсөн зүйлийг нэгэн хөдөлгөөнп дүрсэлдэг.

Яруу найраг (Цаг хугацаны урлаг)

Цаг хугацааны хувьд болж өнгөрсөн төдийгүй ирээдүйд болж болох зүйлийг ч лүрсэлдэг.

Яруу найраг бол уран зурагт багтаан дүрсэлж болшгүй гоо үзэсгэлэнг илэрхийлж чадах өргөн цар хэмжээтэй урлаг мөн

Яруу найрагч хүн хийсвэр үзэл санааг хүнчлэн үзүүлэхдээ түүнийгээ оноосон нэр, хийж буй үйл бүтээлээр нь хангалттай сайн тодорхойлон гаргадаг юм. Зураач хүн ийнхүү дүрслэх боломжгүй тул хүнчлэн үзүүлсэн хийсвэрлэлдээ бэлэг тэмдгийн чанартай томьёолол оруулдаг. Энэ нь тэр бүхнийг ялган таних боломж олгодог юм

"Габургийн жүжгүүд" зохиол

Бид урлагаас аль нэг хүн юу хийснийг төдийгүй, харин ямар нөхцөлд ямар байдалтай юмыг үйлдэв гэдгийг мэдэх ёстой". Энэ бол уран сайхны үнэнийг илэрхийлж байгаа нь юм

Урлагийн онцгой шинж бол хэв шинжит чанартай байх явдал

Хэв шинжит байна гэдэг нь хийсвэр шинж биш юм. Уран сайхны дүр бол хувийн давтагдашгүй өвөрмөц шинжийг өөртөө хадгалж байх ёстой, ерөнхий түгээмлийг ч өөртөө агуулж байх ёстой

И.Гёте

Уран бүтээл

Урлаг, амьдрал хоёрын холбоо чухал үүрэгтэй, энд тодорхойлогч тал нь амьдрал байх ёстой

Байгалиас эх үүсвэртэй боловч оюун ухааны асар их боловсруулалттай байдаг

Урлагт өөрийн гэсэн шинжүүд байна

Нэгтгэн дүгнэх шинж

Хэв шинжит чанарыг бий болгодог шинж

Нэгж ерөнхий нэгдэл болж байдаг шинж

"Шүлэг" бүтээл

Дуу минь юугаар тэжээгдэж байна вэ? Шүлгийн минь хүч чадал юунд оршиж байна вэ? Энэ бүхний үндэс нь амьдрал юм

Урлаг

Урлагийн гол үүрэг бол нийгэмдээ үйлчлэх явдал юм гэж урлагийн нийгмийн үүргийг онцолж байв

Урлаг, бодит амьдрал хоёр холбоотой бөгөөд энэ холбоонд амьдрал тодорхойлогч шинж чанартай байна, урлагийн агуулга баялаг байна гэдэг бол түүний тусгаж байгаа амьдралын олон талт байдлаар тайлбарлагдана

Д.Дидро

Урлагийн ардач чанарын асуудал

Урлагийн агуулга олон түмнийг тусгасан байх ёстой. Ард түмний амьдралыг тусгах явдал бол урлагийн гол зүйл нь юм. Ингэж олон түмний жинхэнэ амьдралтай холбож чадсан урлаг бол хүнд ашигтай нөлөө өгдөг.

Урлагийн үзэл санааны асуудал

Энэ нь амьдралыг үнэн зөв тусгахтай холбоотой. Урлагийн үнэн гэдэг бол түүний үзэл санаа нь мөн. Түүнээс биш, өнгө будаг, хэлбэр дүрс хөөцөлдсөн урлаг бол үзэл санааны хувьд ихэвчлэн хоосон байдаг. Тийм урлагт үнэн гэж байдаггүй.