ESKOLA INKLUSIBOAREN OINARRIAK

ZER DA ESKOLA INKLUSIBOA?

Definizioa

Ikasle guztientzako kalitatezko hezkuntza bidezkoa eta justua eraikitzen laguntzeko konpromisoa eta jarrera dakartza hezkuntza inklusiboa. Haur eta gazte guztiekin du lotura. Inklusioa prozesu jarraitua da. Prozesu horren bidez, haur eta gazte guztiek, bazterketarik gabe, eskolara joan ahal izatea, eta eskolan parte hartzea eta arrakasta izatea lortu nahi da.Eskola inklusiboa guztiontzat den kalitatezto eskola bat da, bazterketarik egiten ez duena. Ikasle guztiak beharrezkoak dira, bakoitzaren desberdintasunak irakaskuntza prozesua aberasten dutelako.Hezkuntza honek, ume guztiak elkarrekin ikastea inplikatzen du haien egoera pertsonalak edo bereziak, eta egoera sozialak edo kulturalak kontuan izan gabe. Azken finean, eskola inklusiboek ez dituzte baldintzak ezartzen umeak aukeratzeko edo diskriminatzeko kontu jakin batengatik. Hemen, umeen hezkuntzaren eskubideak kontuan hartzen dira, guztiek partehartzeko aukera berdinak dituztelako. Ikasleek haien beharrizanetara egokitzen den hezkuntzabatez on egin dezakete eta ez bakarrik hezkuntza berezia behar duten umeak, baizik eta ikasle guztiek.

Helburua

Ikasle guztiek hezkuntza jasotzeko eskubidea dutela bermatu behar da eskola inklusiboan, eta hezkuntza-bereizkeria eta -bazterketa orodesagertu beharko dira. Hainbat oztopo gainditu behar dira mundu guztiak hezkuntza jaso, eskolan parte hartu eta ikas ahal izateko kalitatezko hezkuntz bat eraikitzea, eta hori lortzea denon eskuetan dago.

Kontzeptua

Gizartean eta eskoletan eskolak gizartearen parte diren aldetik aniztasunari nola erantzun behar diogun zehazten du inklusio kontzeptua.Hezkuntza.erantzunaren ardatza aldatzea dakar: eskola-inguru arrunta izan behar da ardatz, orain arte ikasleak besterik es baitziren kontuan hartzen.

Baldintzak

1-Ikasleen aniztasuna aintzat hartzeko
hezkuntza‐egitasmo bat izan behar du.

2- Eraiki behar dugun eskola komunitateak abegikorra, laguntzailea eta bizigarria izan behar du.

3- Pertsona bakoitzaren behar sozialei eta hezkuntza‐beharrei erantzun behar die.

4-Oztopoak gainditzeko konpromisoa hartu behar
dugu.

5-Ikasle guzti guztiak bultzatu behar ditugu ikastera eta
parte hartzera.

6- Hobekuntza‐planak gertu izan behar ditugu eskola‐ instituzioarentzat, irakasleentzat eta ikasleentzat, inklusiorako bidean aurrera egiteko.

7-Ikasleen aniztasuna balioetsi behar dugu, eta pertsona guztiei lagundu behar diegu ikasten.

8-Ikastetxeek eta bertako komunitateek elkarri
lagundu behar diote.

9-Kontuan hartu behar dugu proiektu hori beharrezkoa
dela gizarte inklusibo bat eraiki nahi badugu.

10-Ikasgela barruan laguntza antolatu eta jaso behar
dugu, ikasle bakoitzaren eta guztien beharrei
erantzuteko.

Zenbait egilearen definizioa

"Haur eta gazte guztiek hezkuntza jasoko dute dutela bermatzen du eskola inklusiboak; ez, ordea, edozein hezkuntza, kalitatezko hezkuntza baizik, guztiei aukera berak emango dizkiena."

Ainscow

Booth eta Dysonena (2006)

Echeita eta Dukena (2008)

1990 UNESCO

1990ean, UNESCOk nazioarteko foro bat egin zuten. Hezkuntzaren arloko jarraibideak ezarri zituzten eta inklusioaren ideia mahaigaineratu zuten lehenengo aldiz.

INKLUSIBOA

ZER DIO INKLUSIBOA

1- Denok dugu eskubidea eskolara joateko, eta hau gure ezaugarri eta premiei egokitu behar da.

2- Aniztasuna zerbait aberasgarri eta positibo moduan hartzen du, eta ez konpondu beharreko zerbait bezala.

3- “Lo normal es que seamos diferentes”

4- Pertsona baten desberdintasunak, bere ezaugarrietako batzuk besterik ez dira izango.

Zergatik da eraginkorra hezkuntza inklusiboa?

1- Irakaskuntza kolaboratiboaren errendimendua hobetzen da.

2- Lidergo pedagogikoa: zuzenbide taldearen jarrera irakaslegoaren inplikazioan duen eragina.

3- Ikaskuntza kooperatiboa: ikasle bakoitza bere ikaskideen aurrerakuntzetatik onura ateratzen du.

HEZKUNTZA INKLUSIBOAREN PRINTZIPIOAK

1- Dibertsitatea hartzen duten ikasgelak

2- Curriculum zabalagoa ezartzea

3- Irakaskuntza eta ikaskuntza interaktiboa

4- Irakasleentzat laguntza

5- Gurasoen parte-hartzea

Gela inklusiboaren ezaugarriak

Stainback (1992). Ezaugarri hauek deskribatzen ditu

1- Gelako filosofia: aniztasunak, gela indartzen du.

2- Gelako arauak: gelakide bakoitzaren eskubideen komunikazioa.

3- Ikasle bakoitzaren ezaugarriekiko instrukzioa: curriculum malgua.

Gela barruko laguntza

1- Laguntza sare naturalaren sorkuntza

2- Gelaren egokitzapena

3- Autorizazioa

4- Ezberdintasun indibidualen ulerpena sustatu

5- Malgutasuna

ZER EGIN BEHAR DUGUN ESKOLA INKLUSIBOA EGITURATZEKO? (hezkuntza inklusiboaren dimentsioak)

Kultura inklusiboak sortu

Zer lortu nahi dugu kultura inklusiboan? Balioak, filosofia, pentsaera.XEDEA: Komunitate seguru, lankidetzazko eta estimulagarria sortzea norbanako bakoitza balioetsia izan dadin, hori baita ikasleek lorpen-mailarik handienak edukitzeko modua. Irakasle, ikasle, eskola kontseiluko kide eta familia guztiek konpartitutako inklusio-balioak garatu nahi dira. Ikastetxearen parte direla sentitu behar dute ikasleek. Ikastetxeak komunitate bat izan behar du; hau da, antolatutako testuinguru bat, ikasleei harrera egin eta hainbat motatako esperientzia aberasgarriak biziaraziko dizkiena. Ikasle bakoitza den bezala onartu eta tratatu behar da, eta, jakina, ikasle guztiek zuzeneanhartu behar dute parte komunitate horretan. Inor baztertzen ez den eskola bat sortzeak aldaketa sakonak ekarriko ditu eskola-kulturan.

Gaiak

A) Berdintasuna, zuzentasuna eta justizia sustatzea

B) Eskolako oinarrizko elementuak berregituratzea aniztasunari erantzuteko

C) Ikasle guztien ikaskuntza bermatzea

D) Komunitateko kide guztien parte-hartzea bermatzea

E) Irakasleek ikasle guzti-guztien gaitasunetan sinestea lortzea

Politika inklusiboak sortu

Nola antolatuko dugu politika inklusiboa? Hezitzailea, ikasle eta laguntzaren antolaketa.XEDEA: Ziurtatu nahi da inklusioa hezkuntza prozesuaren bihotzean egotea, politika eta antolaketa-egitura guztiak zipriztinduz, ikasle guztien ikasketa eta partaidetza hobetu dadin. Testuinguru honetan, laguntzatzat jotzen dira hezkuntza-zentroak ikasleen aniztasuna zaintzeko gaitasuna handitzen duten jarduera guztiak. Ikastetxeetako politika inklusiboen helburua guztiontzako eskola egituratzea da, bai eta baliabideak behar bezala antolatzea ere, aniztasunarekiko arreta bermatzeko.

Honako hauek landu behar dira

a) Hezkuntza‐komunitateko kide guztiei eman behar zaie harrera, eta kide guztien (irakasleak, ikasleak, familiak...) parte‐hartzea sustatu behar da.

b) Lege‐esparrua eta araudia egokitu behar dira, indarrean dagoen legegintza‐egoera eta ikastetxe bakoitzaren errealitatea kontuan hartuta.

c) Eskola ikasle guztientzat irisgarri izateko lan egin behar dugu.

d)Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak lehenetsitako arloetan ikuspegi inklusiboa
txertatu behar da, hezkuntza‐ sistemako maila guztietan.

e)Hezkuntza‐etapa batetik bestera igarotzeko bidea
erraztea, Lehen Hezkuntzatik Bigarren Hezkuntzara batez ere, ez dadin hausturarik edo zatikatzerik egon, irizpideak eta baldintzan partekatu ahal izateko, eta bi etapen arteko kultura profesionalak
elkarren artean hurbiltzeko.

f)Ikastetxeen ikasketa‐proiektuak lantzea, eskola‐ curriculumeko gaitasunen ikuspegia ardatz hartuta.

g)Curriculuma egitean kontua hartu beharreko
neurriekin eta laguntza pedagogikoarekin lotzea aniztasunarekiko arreta.

h)Irakasle‐talde egonkorrak sustatzea proiektu inklusiboak lantzea errazagoa izan dadin.

i)Ikastetxe batek ikasleen aniztasunari erantzuteko egiten dituen ekimen guztiei egiten die erreferentzia laguntza pedagogikoak. Irakasleek eta familiek ikastetxeko eta komunitateko baliabideak erabili behar dituzte ikasle guztien ikaskuntza bultzatzeko.

Jarduera inklusiboak sortu

Zer egingo dugu jarduera inklusiboa gauzatzeko? Ikasle-giroa eta estrategia metodologia.XEDEA: Irakasletza eta laguntza-sistema uztartu egiten dira geletan ikaskuntza eta partaidetzarako trabak gainditzeko. Ziurtatu nahi da ikasgelako eta baita ere honez kanpoko jarduerek ikasle guztien partaidetza eragiten dutela .Langileek ikastetxearen eta tokiko komunitateen baliabideak mobilizatzen dituzte guztion ikaskuntza aktiboari eusteko.Ikastetxeetan praktika inklusiboak garatzeko, irakasleek gogoeta bateratua egin beharko dute, eta, ikasgela abiapuntu hartuta, honako oinarrizko hiru alderdi hauek azpimarratuko dituzte: inguru inklusibo batean zerk funtzionatzen duen eta zerk ez aztertu behar da, nola eta zergatik funtzionatzen duen jakin behar dugu; hau da, inklusioa gertatzeko zer baldintza egon behar diren jakin behar dugu.

Benetan ikastetxe inklusiboa izateko, honako ezaugarri hauek beharrezkoak dira:

a) Ikastetxeko ikasleen aniztasunaz jabetzea.

b) Curriculumaren edukiak eta ikasgelako jarduerak
berrikustea.

c) Espazioak eta denbora nola erabiltzen diren
aztertzea, eta helburuak kontuan hartuta berrantolatzea.

d) Ikasleak motibatzea eta haien beharrei buruz
gogoeta egitea.

e) Aurretiko ezagutzak erabiltzea ikasgelako jarduerei
eta lanari zentzua emateko.

f) Proiektu zabalak eta malguak egitea, irakasleek proiektu horietan parte hartzea ekarriko dutenak.

g) Ikasgelak beste modu batean antolatzea, ikasleen
autonomia eta elkarlana sustatzeko.

ZER LEHENTASUNA DITUEN ESKOLA INKLUSIBOAK?

Helburua

Ikasle guztiek hezkuntzan sartzeko eta horrekin jarraitzeko aukera izango dutela bermatu behar da, eta kalitatezko hezkuntza‐sistema bat eskaini, aukera‐berdintasunean oinarritutakoa.

Lehentasunak

1. Ikasle bakoitzaren beharretara egokitzea.

2. Eskola‐esparru arruntetik jardutea.

3. Irakasle guztiak, gainerako langileak eta familiak inplikatza.

4. Haurren eta esku‐hartzearen beharrak garaiz balioestea.

5. Ikasteko aukera errealak ematea gizartetik baztertuak izateko arrisku handiena duten kolektiboei.

ESKOLA INKLUSIBOAREN ABANTAILAK

1- Denok dugu eskubidea eskolara joateko, eta hau gure ezaugarri eta premiei egokitu behar da.

2- Aniztasuna zerbait aberasgarri eta positibo moduan hartzen du, eta ez konpondu beharreko zerbait bezala.

3- “Lo normal es que seamos diferentes”

4- Pertsona baten desberdintasunak, bere ezaugarrietako batzuk besterik ez dira izango.

INFORMAZIO GEHIGARRIA

BIDEOAK

Eskola inklusiboari buruz hutz egiten dugunean, zertaz ari gara?

"Todos somos diferentes"

ESKOLA INKLUSIBOA

CUERDAS

POR CUATRO ESQUINITAS DE NADA

HEZKUNTZA BEREZIA BEHAR DUTEN IKASLEAK

Hezkuntza premia bereziak dituzten ikasleak

Ikasteko zailtasunak dituzten ikasleak

Gaitasun handiko ikasleak

Hezkuntza-sisteman ohi baino beranduago sartu diren ikasleak

Eskolako ibilbide edo baldintza pertsonal bereziak dituzten ikasleak

Desberdintasun sozialeko egoeran dauden ikasleak

INTEGRAZIOA ETA ESKOLA INKLUSIBOAREN DESBERDINTASUNAK

INTEGRAZIOA

1- Ikasleak sistemara egokitu behar dira.

2- Behar bereziak dituzten ikaslearen bizitzaren normalizazioa.

3- Behar bereziak dituzten ikasleetan zentratzen da.

4- Desberdintasunak gainditzeko curriculum-aren adaptazioa.

5- Aurretiko segregazioa, sisteman sartzean adaptazioa.

INKLUSIBOA

1- Hezkuntza sistema izango da ikasle bakoitzari egokitu behar zaiona.

2- Heterogenitatea normaltzat hartzen da.

3- Modelo soziokomunitarioa.

4- Curriculum inklusiboa ikasle guztientzako, adaptazioak inplizituki.

5- Hezkuntzaren atal guztien diseinua, ikasleen dibertsitate osoa kontutan har dezan.

EUSKAL ESKOLA INKLUSIBOA GARATZEKO HELBURUAK

Bi helburu nagusi

1- Euskal eskoletan dagoen aniztasunari, hots, ikasleen eta egoeren aniztasunari erantzutea.

2- Eskolan eta gizartean esku hartzeko irizpideak egokitzea, norbanakoaren garapena berma dadin eta ikasle guztiek eskola‐arrakasta izan dezaten.

Plan estrategikoan proposatzen diren heburu batzuk

1.‐ Kultura, politika eta jarduera inklusiboak sustatzea euskal hezkuntza‐sistemaren arlo
guztietan, administraziotik hasi eta ikasgeletara arte.

2.‐ Ikastetxeak aldaketa‐eragile bihurtzea hezkuntza‐ eta curriculum‐proiektuen bidez, eta ikasgelako jarduerak prestatzerakoan inklusio‐ikuspegia kontuan hartzea.

3.‐ Gizabanakoaren gaitasunak lantzeari lehentasuna ematea ikasleak eskola‐sisteman sartzen direnean eta hezkuntza‐ etapa batetik bestera igarotzerakoan, ikasle guztiek arrakasta lortu ahal izateko.

4.‐ Ezagutza, ikerketa eta ebaluazio pedagogikoa
eskura jartzea; izan ere, baliagarria da irakasleen
gaitasunak hobetzeko eta praktika berritzaile, eraginkor
eta inklusiboak garatzeko, hau da, kalitatezko hezkuntza
eskaintzeko.

5.‐ Familiek eta komunitateak ikastetxeetan parte hartzea sustatzea, eta sareak sortzea eragileen eta
erakundeen lana berariaz eta sistematikoki koordinatzeko.

6.‐ Hezkuntza‐sistemaren maila guztietan, ikasleei
ematen zaien laguntza beste modu batean antolatzea
eta kudeatzea, eskola inklusiboaren printzipioak kontuan hartuta.

EUSKAL ESKOLA INKLUSIBOAREN EGINKIZUNA ETA IKUSPEGIA

Eginkizuna

1- Eraiki behar dugun eskola‐komunitateak
abegikorra, laguntzailea eta bizigarria
izan behar du, eta ikasleen gaitasun eta ahalmen guztiak balioetsi behar ditu.

2- Balio inklusiboak landu behar dituzte irakasle,
ikasle, familia eta komunitateko eta hezkuntza‐administrazioko eragile guztiek.

3- Berdintasunean, zuzentasunean eta justizian
oinarritutako kultura etiko bat sustatu behar da hezkuntzaren alorreko erabaki eta jarduera guztietan.

Ikuspegia (2016rako helburuak)

1. Hezkuntza‐sisteman erantzukizun‐postuak betetzen dituztenek protokoloak eta tresnak izango dituzte erabakiak inklusio‐ irizpideen arabera hartzeko, eta bereziki ikastetxeetakoek, espazio horietan gauzatzen baitira aldaketak.

2. Ikasle guztiak, eta bazterketa pairatzeko aukera gehien dituztenak batez ere, eskolatzeko eta guztiek
ikasteko eta parte hartzeko aukera ematen duten irizpideei emango zaie lehentasuna indarrean dagoen araudi akademikoa berrikusterakoan
eta arau berriak sortzerakoan.

3. Langileek eta eskolako nahiz eskolaz kanpoko laguntza‐ zerbitzuek tresnak izango dituzte ikasle guztiek ikasi eta parte har dezaten. Ikasleen gaitasunetan sinetsiko dute, eta lan egingo dute ikasleek oinarrizko gaitasunak eta haien gaitasunekin bat datozen helburuak lor ditzaten.

4. Familiek modu aktiboan parte hartuko dute hezkuntza‐ komunitatean, bakoitzak bere esparru
espezifikotik.

5. Giza baliabideak eta baliabide materialak emango
dira erabateko inklusioa lortzeko eta ikasleek eskola‐arrakasta izateko.

PLAN ESTRATEGIKOA: INDARGUNEAK ETA AHULEZIAK

Curriculuma egokitzea

INDARGUNEAK

Curriculumak hobeki egokitzen eta malgutzen dira, eta tresna pedagogiko erabilgarria da hori. Prestakuntza-ikastaroak eta lan-mintegiak egiten ditugu curriculumak egokitzeko.

AHULEZIAK

Curriculumaren egokitzapen indibiduala (CEI) administrazio-espediente huts bilakatzeko ohitura dago. Curriculumaren egokitzapen batzuk ez dira gelako egitasmoan sartzen. Batzuetan, curriculumaren egokitzapenak ez dira egokitzen eguneroko jardunera. Familiek ez dute asko laguntzen curriculumaren egokitzapenen jarraipena egiten. Curriculumak egokitzeko lana espezialisten (PT...) esku utzi ohi da, eta, batzuetan, tutorea ez da asko inplikatzen.

Inklusioa errazten eta oztopatzen duten jarduerak

INDARGUNEAK

Badaude metodologiak talde heterogeneoetan lana sustatzeko. Hezkuntza-laguntza eta -errefortzua ematea ikasgela arruntetan bi langileren eskutik. Proiektuen bidezko metodologiak, eskola-ordutegia zatikatzen ez dutenak. Hezkuntza-plangintzaren bidez eskolaz kanpoko denbora eta lana planifikatzea. Ikastetxe batzuek harrera-planak eta igarobiderako norbanako planak dituzte, hezkuntza- eta gizarte- inklusioa errazten dutenak. Hezkuntza-proiektuek lehentasuna ematea ikasle guztiek arrakasta izateari. Irakasle-talde batzuk bat datoz ikasleen arrakastan sinestean datzan planteamendu metodologikoarekin. Hezkuntza-premia bereziak dituzten ikasle asko eskolatzen dira hezkuntza-sisteman. Ikasle horietako askok derrigorrezko hezkuntza-etapak betetzen dituzte, bai eta derrigorrezkoak ez diren hezkuntza- etapak ere. Ikasgeletan metodologia inklusiboa —hots, elkarlanaren eta talde-lanaren bidezko ikaskuntza— erabiltzearen aldeko apustua egin duten ikastetxeek esperientzia onak dituzte. Irakasleek batera lan egiten dute beren ikasleen curriculumaren egokitzapen indibidualak (CEI) egiteko; horri esker, ikasleak gai dira ikasgelan proposatzen diren ikaskuntza-egoeretan parte hartzeko. Pixkanaka, hobetzen ari dira ikastetxeen irisgarritasun fisikoa eta garraio egokitua. Eskola 2.0 azpiegiturak eta programak ikasle guztiek gelan parte hartzea errazten dute. Ikastetxeetako proiektu batzuek kontuan hartzen dute genero-ikuspegia aniztasunarekiko arretan. Ikastetxe batzuetako proiektuek lehentasuna ematen diote ikasle guztiek arrakasta izateari, modu inklusiboan, gelan bertan beharrei erantzunez eta komunitate osoaren parte-hartzearekin.

AHULEZIAK

Hezkuntza-premia bereziak eta/edo berariazkoak dituzten ikasleek jasotzen duten erantzuna oso zatikatua da eta ez dago behar bezala antolatuta. Espezialistarengana edo terapeutarengana bidali ohi dira, eta testuingurutik kanpo eta banaka jaso ohi dute laguntza. Gutxitan egoten dira bi langile gela berean hezkuntza bien artean emateko. Baztertuak izateko arriskuan dauden ikasleek zailtasunak izaten dituzte hezkuntza-etapa batetik bestera igarotzeko. Inklusioa gauzatzeko aukera handiak ematen dituzten espazioetan arreta gutxi jartzen da (jolastokiak, jangelak, eskolaz kanpoko jarduerak...) irakaslerik ez dagoenean. Irakasleek gutxi eskatzen diete hezkuntza-premia bereziak dituzten ikasleei, iritsi berriei eta gutxiengo etnikoetako ikasleei. Elkarlana/lankidetza bultzatzen duten egiturak eta/edo metodologiak ez dira behar adina erabiltzen ikasgeletan. Hezkuntzako profesionalek (irakasleek eta irakasle ez direnek) ez dute ohitura handirik elkarlanean aritzeko. Prestakuntza espezifikoa behar da gure ikastetxeetako ikasle batzuen profilekin esku hartu ahal izateko: adoptatuekin, familia desegituratuekin, etorkinekin... Langile batzuek ez dute ezer asko espero ikasteko zailtasunak dituzten ikasleengandik, eta horien jardueretan eta emaitzetan eragiten du horrek. Irizpide garbiak falta dira ikasle batzuen eskola- ibilbidearen inguruan, eta Lehen Hezkuntzatik Bigarren Hezkuntzara eta lanak ikasteko gelara igarotzeko orduan. Batzuetan, ez dago elkar-ulertzerik, enpatiarik edo harremanik familien eta langileen artean, eta hezkuntza-erantzun egoki bat ematea eragozten du horrek. Zailtasunetan edo urritasunetan oinarrituta landu ohi da ikasleen inklusioa.