NERBIO SISTEMA ZENTRALA

Funtzioak:Nerbio-sistema zentralaren elikaduraBarne-presioari eusteaHomeostasia erregulatzeaHondakin-substantziak deuseztatzeaImmunitate-sistemaren ekintzaHormonen garraioa

Garun-hodien eta nerbio-sistema zentralaren arteko hesia da.Gai toxiko askok zeharkatzea eragozten du, eta, aldi berean,mantenugaiak eta oxigenoa igarotzea ahalbidetzen du.

Bizkarrezurreko orno-hodian kokatzen da.Bizkarrezur-muina garunak gorputzaren gainerakoarekin komunikatzeko erabiltzen duen kanala baino gehiago da; zenbait jarduera automatizatu ere egin ditzake, hala nola arku erreflexuak.Informazio sentsorialaren eta motorraren transmisioaInformazioa prozesatzeaErreflexu-ekintzak

Hezurrez osatutako horma batez inguratuta dago, garezurraz.

Garezurraren barnean kokatzen da eta bi egitura nagusi ditu.

Telentzefaloa: hemisferio bakoitza lau lobulu nagusitan banatzen da: frontala, parietala, tenporala eta okzipitala.

Dientzefaloa: Lau atal ezberdinez osatuta dago:o Epitalamoa: gorputzaren erritmo zirkadianoarekin erlazionatuta dago.o Hipotalamoa: hipofisiaren gainaldean kokatzen da.o Talamoa: gorputz guztitik burmuinaren azalera zuzentzen den informazio sentsorialaren azkeneko sinapsi gunea da.o Subtalamoa: mugimenduen kontrolean parte hartzen dute.

Hiruen artean bizitza mantentzen dute: bihotzaren taupadak, arnasketa, digestioa,…

Giharren bidez bete behar diren agindu motorrei lotutako nerbio-bulkadak biltzen ditu, eta, bestetik, datu sentsorialak jasotzen ditu.Zenbait eskualde kontzientziaren eta loaren erregulazio-prozesuekin lotuta daude.Organismoa oreka onean mantentzera bideratutako funtziohomeostatikoetan ere esku hartzen du, eta horregatik, adibidez, gorputzaren tenperatura erregulatzen du.

Funtsezko zeregina du giharren koordinazio automatikoan.Varolio-ren zubiak emozioak eta sentimenduak adierazten ditu.Entzumenaren, minaren, dastamenaren eta ukimenaren pertzepzioan ere esku hartzen du, baita listuaren eta malkoen jariaketan ere.Arnasketa-funtzionamenduan edo funtzionamendu kardiobaskularrean, bihotzaren taupadak bezalako prozesuak kontrolatuz. Gainera, tenperaturaren erregulazioan eta loaren eta esnaldiaren ziklo zirkadianoen erregulazioan inplikatuta dago.

Entzefaloaren enborra eta bizkarrezur-muina lotzen ditu.Odolaren azidotasuna kontrolatzen du.Digestio-jarduerak erregulatzen ditu.Irensketa-prozesuetan parte hartzen du; bihotzaren taupadak, odol-presioa, eztula, gorakoak, doministikuak etairensketa kontrolatzen ditu; erraien nahi gabeko funtzioak kontrolatzeaz eta homeostasia mantentzeaz arduratzen da.Informazio sentsorialaren transferentziaz ere arduratzen da, sistema periferikoaren eta nerbio-sistema zentralaren artean.

Sentimen- eta motore-bideak koordinatzea.Orekari eutsi.Gihar-tonuaren kontserbazioan jarduten du.Mugimendu automatikoak eta borondatezkoak arautzen ditu. Gihar eskeletikoak koordinatzen ditu ere.

NSP, Nerbio-sistema periferikoak, Nerbio Sistema Zentralak (NSZ) sortzen dituen informazioak gorputz osoan zehar hedatzen du eta, bestalde, gorputzak NSZra informazioa bidaltzen du; honetarako, NSZan kokatzen diren neuronen luzapenak irten eta sartu egingo dira, NSPa osatuz.

Nerbioek mezuak bidaltzen dituzte batetik bestera garunaren edo bizkarrezur-muinaren eta gorputzaren gainerako zatiaren artean.Gorputzetik datozen mezuek garunari gorputzean gertatzen ari dena jakiteko aukera ematen diote.

Batzuek funtzio motore edo sentsitibo orokorra duten bitartean, beste batzuk usaimenerako, ikusmenerako edo entzumenerako espezializatuta daude.

Funtzio mistoko nerbioak direnez, bizkarrezur-muinetik informazioa eramaten dute eta, gainera, lotuta dauden organo, guruin edo giharretatik datorren informazioabiltzen dute, eta, ondoren, nerbio-sistema zentralera transmititzen dute bizkarrezur-muinaren bidez.

Barruko organoen eginkizunak eta funtzioak zuzendu eta koordinatzen ditu, zuntz leuneko giharretan, miokardioan eta guruinetan duen eraginagatik.

Hainbat bide konplexu aktibatuz funtzionatzen du,bihotz-erritmoa eta arnasketa-erritmoa areagotuz, odol-presioa areagotuz, begi-niniak zabalduz, odol-fluxua aldatuz, odola larruazaletik, urdailetik eta hesteetatik irten dadin,jarduera sinpatikoaren aurrean erantzun hori gauzatzeko behar diren garunerantz, bihotzerantz eta gihar ezberdinetarantz zuzentzeko.

Funtzio nagusia atseden-egoera bat sortzea da,organismoari energia aurrezteko edo berreskuratzeko aukera emango diona.