Цифрлық білім беру ортасының педагогикалық дизайны

Дизайн - бұл өндірістік және пәндік шығармашылық пен өнеркәсіптік өндіріс саласындағы ғылыми негізделген инженерлік тәжірибені біріктіретін жобалау іс-әрекетінің нақты түрі.

Дизайнның трансформациялық әсері тек кеңістікке қана емес, сонымен бірге жеке тұлғаға да қатысының болуы оның тәжірибе жүзінде де қолданылуын айтуға мүмкіндік береді, бұл жобалық-графикалық әдістермен тікелей байланысты емес.

Осыған байланысты мынадай ұғымдар пайда болды:
1.ПСИХОДИЗАЙН,
2.ЭКОДИЗАЙН,
3.ГЕНДІК ДИЗАЙН,
4.ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ДИЗАЙН.

Дизайнның трансформациялық әсері
1.Кеңістік
2.Жеке тұлға

мақсаты:
оқу материалдарының тиімділігі мен нәтижелілігін арттыру,
- білім алушылар игеретін ақпарат көлемі мен сапасының артуына ықпал ету.
- студенттерге мүмкіндік беру.

Педагогикалық дизайнның негізгі мазмұндық компоненттері
оқыту мақсаттары мен қажеттіліктерін талдау,
- білім алушылардың білімдік қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін оқыту жүйесін құру,
- педагогикалық материалдар мен іс-әрекеттер түрін әзірлеу,
- барлық педагогикалық және оқу қызметінің тиімділігін бағалау құралдарын жасау.

Ол серіктестік сипатындағы және жоба қатысушылары үшін маңызды мәселелерді шешуге бағытталған студенттердің бірлескен қызметі барысында жүзеге асырылады. Бұл әрекеттің ортақ мақсаты және келісілген іс-әрекет әдістері бар.

Саласы қосымшаның оқушылардың белсенділігін мәнмәтінді бойда пәндік облысымен (жекелеген оқу нысаны) немесе оқу проблемасы, жеткізуші пәнаралық сипаты.
Мұғалім үшін Оқушылардың жобалық іс-әрекетінің мазмұнын оқытудың осы кезеңіндегі білім мазмұнымен байланыстыру маңызды

Принциптері:
адамға бағдарлану, денсаулыққа, игілікке, жайлылыққа қамқорлық жасау, "адами қарым-қатынастың сәнділігі" демалыстың басты құндылықтары ретінде;
балалар мен ересектердің бастамасын дамыту мен қолдауды көздейтін өмірді демократияландыру

Әлеуметтік-педагогикалық жобаның нақты контексті әлеуметтік серіктестік қатынастарын қалыптастырады.

Әлеуметтік әріптестік – әртүрлі қоғамдық және мемлекеттік күштердің, әртүрлі жастағы және әлеуметтік мәртебесі бар адамдардың жобалық қызметіндегі ерікті және тең құқылы өзара іс-қимыл.

Жобаның педагогикалық әлеуеті оның қатысушыларын әлеуметтендіруге, олардың қолданыстағы жағдайларға саналы түрде бейімделуіне; айналадағы әлеуметтік кеңістікпен өнімді өзара әрекеттесу қабілетін қалыптастыруға, оны мүмкіндігінше жақсартуға және сол арқылы өз проблемаларын шешуге бағытталған

жекелеген мүдделі әріптес ұйымдар, қызмет бағыттары мен проблемалары бойынша жергілікті Халықаралық байланыстар;

әлеуметтік әріптестікке және жобаның жеткілікті дамыған ұйымдастырушылық мәдениетіне негізделген ғылыми-педагогикалық кооперация;

бірлескен қызметтің ұзақ мерзімді бағдарламаларына негізделген халықаралық стратегиялық әріптестік

Дэвид Уайли Хилтон және басқалар өз зерттеулерінде (2010) оларды 4R іс-әрекеті деп сипаттады:

• Reuse. Қайталап қолдану – контентті өзгертілмейтін сөзбе-сөз күйінде қайталап қолдану құқы (мысалы, контенттің резервтік көшірмесін жасау).
• Revise. Қайта қарастыру – контентті бейімдеу, түзету, жетілдіру немесе өзгерту құқы (мысалы, мазмұнды өзге тілге аудару).
• Remix. Ремикс – түпнұсқаны немесе өзгертілген контентті жаңа нәрсе жасап шығару үшін басқа контентпен біріктіру құқы (мысалы, контентті басқалармен бір кешенге біріктіру).

• Redistribute. Тарату – түпнұсқа контент көшірмелерімен, қайта жасаулармен немесе ремикстермен бөлісу құқы (мысалы, контент көшірмесін досына беру).

Білім беру ресурстарын өзге тілдерге аудару – жаңа пайда болған қызмет түрі емес,әдетте өз құнының жоғары тұратынының арқасында белгілі бір мүмкіндіктерге сәйкес, «сұраныс талаптарына бағытталған іс-әрекет». OERU сапасындағы жарияланым ұсынушыларға емес, тұтынушыларға аударма туралы шешім қабылдауға мүмкіндік береді. Мысалы, Массачусетс Техникалық институтының (МТИ) 1000-нан астам ашық курсы испан, португал, қытай, француз, неміс, вьетнам және украин сынды өзге тілдерге аударылды.

Лесли (2010) Ашық білім беру саласы қызметкерінің DJ ретіндегі жұмысының төрт негізгі кезеңін бөліп көрсетеді:

• 1-қадам. Іздеу (ақпаратты сақтау орнын аралап өту).
• 2а-қадам. Мысал (ресурстардың қажетті бөліктерін алу).
• 2b-қадам. Өзіндік жеке тректі/жолды тауып алу (өз дұрыс ырғағыңызды таба алмаған кезде).
• 3-қадам. Бірізділік (кескіндерді ретке келтіру).
• 4-қадам. Жазу (Ашық білім беру ресурстарының көмегімен шынайы уақыт тәртібінде оқылатын жиынтықты ұсыну).

MOOCs (Жалпыға бірдей ашық онлайн курстар) – 2007 жылы пайда болған, тек қана материалдық қамтамасыз етуге, оқу құралдары мен нысандарына қожетімділікті ғана емес, сонымен бірге құрылымданған немесе сәйкестендірілген ашық оқыту мен оқытушылық қызметтегі сабақ беру әдістеріндегі салыстырмалы түрдегі жаңа тұғыр. MOOCs-тың кейбір форматтары жарияланған сабақ кестелері, кезеңді викториналары, дәрістері (онлайн вебинарлар) және онлайнфорумдары бар қарапайым жабық онлайн курстарға өте ұқсас болып көрінуі мүмкін. Бірақ MOOCs (Жалпыға бірдей ашық онлайн курстар) шектеусіз тыңдаушылар санына арналғандықтан, қолданылатын ресурстар ашық, ал дизайн-курстар икемді болуы шарт. OER-ді (Ашық білім беру ресурстарын) тек қолданып қана қоймай, оларды «курс» қорындағы тұтынушылар санының артуына әкелетін білім алушылар мен оқытушылардың өздері жасап, интеграциялауы күтіліп отыр. Олар қатысушыларға да, басқаларға да әрі қарай қолдану үшін қолжетімді болуда. Сименс атап көрсеткендей (Rheingold, 2011), оқу орнында үлкен кеңістіктер жоқ, сондықтан курс біткен кезде қалыптасып қалған байланыстарды тоқтатып тастай алмайды.

• тәжірибені өзара алмасу;
• оқытудың жаңа стратегиясын құру мүмкіндіктерін қамтамасыздандыру;
• жоспарлауда мұғалімдерді құрылымдалған қолдаумен қамтамасыздандыру;
• мұғалімдерді қолдау үшін пайдаланылады.

• оқушылардың сипаттамасы;
• қолданылатын педагогикалық тәсілдер;
• технологиялар типтері мен іс-әрекет түрлері, оқу ортасы, рөлдер және оқыту нәтижесі.

• осы іс-әрекет өтетін контексі және субъектісі, оқыту нәтижесі мен қоршаған орта
болжайтын қиындық деңгейі;
• үйрету мен оқыту тәсілдері, оның ішінде теория және қолданылатын модельдер.
• орындалатын міндеттер, оқу іс-әрекетімен байланысты өзара әрекеттестік пен бағалау, міндеттер типтері, әдістері.

ARTA Learning – электронды оқулықтардың халықаралық стандартын SCORM ұту функциясымен және оқытудың интербелсенді әдістерімен оқу үрдісін басқару жүйесі (LMS – Learning Management System).
ARTA Classroom – интерактивті оқытуды және лингафонды кабинет функциясын ұсынуды және қашықтағы жүйені компьютермен басқаруды қамтамасыздандыратын сыныпты басқару жүйесі (СRMS – Classroom Management System).

ARTA Classroom өзіне келесі қосалқы жүйелерді енгізеді: «Лингафонды кабинет» – оқытушыға әрқайсысына жеке-жеке топқа, барлық аудиторияға оқушыларға дауысын жеткізуге мүмкіндік береді.

ARTA AUTHOR – электронды контент саласындағы қол жетімді және тиімді шешім. Енді оқытушылар мен мұғалімдер SCORM стандартына сәйкес барлық пәндер бойынша бірегей электронды оқулықтарды дербес жасай алады.

«PLATONUS» (Платон) – бұл өзіне студенттерді әкімшілендіру қосалқы жүйесін, оқу үдерісін қолдау және қашықтықтан оқыту, электронды құжат айналымын біріктіретін ЖОО-ны мен колледждер үшін автоматтандырылған ақпараттық жүйе.

Бүгінгі таңда ААЖ «Платонус» Қазақстаннның кредиттік білім беру жүйесінің барлық талаптарына сәйкес келетін және тиімдісі болып табылады.

ААЖ «Платонус» функциялары мен мүмкіндіктері:

• Оқытудың кейстік және желілік технологиясының кіріктіре отырып іске асырылуын
қашықтықтан оқыту;
• Жеке оқу күнтізбесі;

• Хабарламалар жүйесі мен тапсырмаларды белгілеу ішкі көшіріп жазуды және тапсырмалардың орындалуын бақылауды іске асыруға мүмкіндік береді;

• ОӘК қарау және рұқсатты енгізген виртуалды аудитория (осы пән бойынша кейске,

дәрістік материалдарға), тестіден өту және тағы да басқалар;

• Тестілеу жүйесі;

• Графиктік тақта;

• Жалпы ЖОО-дық форум;

• Жалпы ЖОО-дық чат;

• Жалпы ЖОО-дық электронды кітапхана;

• Студенттер мен оқытушыларға рұқсатты шектеу мүмкіндіктері (мысалы, ақысының төленбегені немесе әкімшілік жазалау үшін).

а) қоғамда жинақталған білім;
б) ақпараттық орта арқылы қолжетімді ақпараттар;
в) білімді беру құралы;
г) ақпаратты іздеу, сақтау, өңдеу және беру құралдары мен кадрлар.

Мүмкіндіктері:

көп функционалдылық: оқытуда мәтін, бейнежазба және құжаттарды қолдану.
Курс бойынша бірлескен жұмыс жасау.
сервиспен жұмыс жасау туралы оқыту бейне роликтерінің болуы.
тұтынушыларды қолдау.
5 курсқа дейін құруға болатын тегін жоспар.

Минустары:

мобильді версиясы жоқ.
платформада жасалған жұмыстардың мысалдары жоқ.

толық электронды оқыту курсы;
• әдістемелік материалдар;
• оқу модульдері;

• оқу құралдары, семинарлар;

• бейне және дыбыстық материалдар;

• сынақтар, бақылау тапсырмалары;

• бағдарламалық қамтамасыз ету;

• білімге қолжетімділікті қамтамасыз етуге бағытталған басқа да материалдар, құралдар

немесе технологиялар.

АББР ерекшеліктері:

материалдардың әдістемелік немесе ғылыми бағыттылығы;
• материалдарды ұсыну үшін әр түрлі форматтағы және медиа-құралдарды қолдану;
• басқа пайдаланушылардың материалдарды пайдалану, өңдеу және қайта бөлуде еркін қолжетімділігін қамтамасыз ету;
• ашық лицензиялау тиісті халықаралық конвенциялармен белгіленген қолданыстағы зияткерлік меншік құқықтар жүйесіне енгізу және қайта қолдануда авторлық құқықты сақтайды.

Кәсіби білім алу мен мектептен кейінгі сектордың қалған бөлігі арасындағы айырмашылық кәсіптердің әлеуметтік мәртебесін (Eraut, 1994) және олардың біртекті емес екенін (Bines and Watson, 1992) көрсетеді. Кәсіптерді әдетте олардан ерекшеленетін жауапкершілік, артықшылық, басқа адамдарға қатысты билік пен басқалардан артықшылығы және бұл биліктің жүзеге асырылуындағы жауапкершілік айқындайды.

Іс-әрекет теориясының дамуы талдаудың бастапқы бірлігі саналатын адамның іс-әрекет жүйелеріне түбегейлі түрде негізделеді. Энгестрем (1987): «Іс-әрекет құрылымы пәндерден, сондай-ақ қандай да бір объектісі немесе мақсатын нақты контекстегі бірқатар құралдарды (мысалы, оқу бағдарламаларын) қолдана отырып, қалаған нәтижесіне қол жеткізуге ұмтылатын оқушылардан тұрады», – деп сипаттайды,

ХХ ғасырдың басында Л.С. Выготский былай деп жазды: «Білім беру жүйесін тарихи дамуына қарасақ, білім берудің мақсаты шын мәнінде өте ерекше екенін және өмір дәуірінің мұраттарына, қоғамның экономикалық және әлеуметтік құрылымына сәйкес тарихын анықтайды». Заманауи интернет-жүйесі байланысты ақпараттық жүйе білім беру сипатына ие. Соңғы жылдары оның теріс немесе оң екендігі, мәселен, саясаткерлер мен әскери қызметкерлер, психологтар мен педагогтар, тіпті қарапайым заңға бағынатын азаматтардың қызығушылын туғызуда.

Кішкентай бала үшін ойын – бұл әлемді білудің жалғыз жолы. Ұқсас заңдар студенттер мен білім алушыларға да арналған. Сонымен, жоғары сынып оқушыларын оқыту үшін оқушылар онлайн-рөлдік ойын Classcraft-тың рөлін атқарады, онда оқушылар нақты оқу жетістіктеріне байланысты виртуалды сипатты персонажды «жетілдіруге» шақырылады.

Интернет – білім беру ортасының үдерісі жүретін ғана емес, сонымен қатар білім алу, білім алушының мінез-құлқын кімге және қалай әрекет ететініне байланысты өзгерте алатын динамикалық кеңістік. Білім беру сценариі тұжырымдамасы пайда болады: білім беру ресурстарын дамытуда модульдер, сессиялар мен секциялар бойынша қозғалыстардың жүйелілігін ескеру қажет. Болашақта білім берудің онлайн бағдарламалары жаңа тәуелсіз жанрды, жанкүйерлерімен, үлкен бюджеттерімен және «Голливуд» жұлдыздары рөліндегі мұғалімдерді де қалыптастыруы мүмкін.

Ойын үшін қолданылатын геймификация бөліктерінің ішінде келесілер білім беруде кең таралды: балдарды жинау, қиындық деңгейлері мен дағдылар, жетістіктер, рейтингтік кестелер, көрсеткіштер, виртуалды валюталар, қатысушылар арасындағы жарыстар, марапаттар.

Қорытынды: Цифрлық педагогика, өз орынын дәлелдеген педагогиканың саласы ретінде анықталуы үшін, білім берудің гуманистік мақсаттарына сәйкес оның, жұмыс істеу қағидалары мен ережелерін әзірлеуі керек, АТ әзірлеушілер мен сарапшылар оның білімді академиялық меңгеру, мәдениеттің төмендеуі, моральдық бұзылу сияқты салдарларын ескеріп, олардың құралы болмауына мақсатты іс-әрекет етуі тиіс.

• сызықтық, яғни мұнда пайдаланушы көрермен рөлін атқарады (мысалы, фильм немесе
тренинг бейне);
• интерактивті, онда пайдаланушы мазмұнмен өзара әрекеттеседі (мысалы, оқығысы келетін ресурстың бөлігін таңдайды, мәтіннен кейін ұсынылған сұрақтарға жауап береді және т.б.).

Бұл мұғалімдер мен білім алушылар үшін жаңа мүмкіндіктер ашатын интерактивті ресурстар: тіпті мультимедиямен жұмыс жасағанда, білім алушыларға материалмен өзара әрекеттесу мүмкіндігі беріледі. Заманауи сандық технологияларды қолданумен құрылған білім беру ресурстары дыбыс, сурет, үйлесімділіктің жоғары сапасымен ерекшеленеді және дәстүрлі CD немесе DVD, стационарлы компьютерлер, планшеттер немесе смартфондар сияқты әртүрлі оқыту жүйелерінде және сақтау құралдарында қолданыла алады.

• студенттердің жұмысқа қызығушылығы мен олардың қызметі күрт өсуде;
• ойлаудың алгоритмдік стилі дамиды, оңтайлы шешімдерді қабылдау қабілеті қалыптасады, айнымалы түрде әрекет етеді;
• мұғалім күнделікті жұмыс салмағынан босатылған, алынған нәтижелер негізінде шығармашылық қызметтің мүмкіндіктері беріледі.

• Білім беру парадигмасының өзгеруі мұғалім мен білім алушының рөлін өзгертуде көрінеді:
мұғалімнің міндеті – ақпаратты меңгеру кезінде оқушыны қолдау/бағыттау; білім алушының
міндеті ұсынылған көздерден қажетті ақпаратты өз бетімен іздестіру және білімнің жеке көрінісін белсенді түрде жасау болып табылады.

• АКТ-ны жедел дамыту, атап айтқанда, мультимедиялық және ғаламтор технологиялары жаңа білім беру әдістерін енгізуді қолдауға мүмкіндік берді.

• Электронды оқыту білім беру өзгерістерінің және заманауи АКТ-нің синтезінің нәтижесі болып табылады. Кең мағынада әр түрлі педагогикалық тапсырмаларды орындау үшін электрондық құралдарды оқыту үдерісінде пайдалану арқылы жүзеге асырылады.

• Электронды оқытуды дәріс сабақтарын және қашықтан, университеттің қабырғаларынан тыс жерлерде, сондай-ақ екі модельді (аралас нұсқаулықты) біріктіру арқылы классикалық модель шеңберінде жүзеге асыруға болады.

• Білім берудің күндізгі және сырттай нысандарға дәстүрлі бөлінуі өзінің өзектілігін жоғалтады, материалды қашықтықтан оқыту әдісі, күндізгі және сырттай оқу түрінде жүзеге асады.

Бұл сұраққа жауап беру үшін біз кәсіби қызметтің құрамдас бөліктерін қарастыруға тырысамыз. Ол Facebook-ті мұғалімнің кәсіби мақсаттарын іске асыру үшін қолайлы орын ретінде
қарастыруды ашады. Одан әрі мұғалімнің кәсіби мақсаттарының жиынтығын қалыптастыра
отырып, олардың жүзеге асырылуы туралы Facebook қорытынды ала алады.

Осындай кәсіби мақсаттарға келесілер жатады:

• әріптестермен бірге кез келген ресурстарды бірлесіп пайдалану;
• әріптестермен, басқа оқытушылармен ынтымақтастық;
• достарымен және әріптестерімен байланыс жасау;

• бірлескен қызметке қатысу;

• білім алушылармен кері байланыс;

• әріптестердің эмоционалдық қолдауы;

• білім алушылармен қарым-қатынас.

Facebook ресурстарын ортақ пайдалану;
• Автордың, басқа оқытушылармен ынтымақтастығы;
• Достарымен және әріптестермен байланыс жасау;

• Facebook чат бөлмелеріне қатысу;

• Оқушылардан кері байланыс;

• Әріптестерді эмоционалдық қолдау.

«Сандық ұрпақ» («Z ұрпағы») тұжырымдамасы 90-шы жылдарда сыртқы әлеуметтік және
гуманитарлық ғылымдарда қарқынды дами бастаған ұрпақ теориясына жүгінеді. Ұрпақтар
теориясының қазіргі заманғы нұсқаларының негізін қалаушылары – Нил Гов және Уильям

Штраус деп саналады.

2016 жылы «Жоғары білім берудегі сандық аборигендерді зерттеуге арналған нұсқаулық»
қайшылықты нативизм және эволюциялық эпистемология философиялық теорияның шекарасын анықтауға әрекет жасалды. Нативизм – бұл туа біткен (Платон) немесе априори (Кант)
білімдері арасында, ол кез келген білім мен технологияны интуитивті түрде дұрыс пайдалануға

мүмкіндік береді. Виртуалды шындықта білімді тексеру үшін айқын және қарапайым рәсімдерді

қолдану мүмкін еместігі М. Пренскиді сандық құзыреттілікті априориалды негіздеуге мәжбүрледі. Демек, іріктеу қиялдық басқа жас ерекшеліктерімен түсіндірілетін сандық аборигендердің арнайы ұрпағы – бұл эпистемологиялық әрекет тәжірибедегі тексеріссіз интуитивті

білімдердің сенімділігі ретінде қабылданады.