FEUDALISMOAREN SORRERA

IX. mendean sortu.

Mendebaldeko europan sortu.

Sistema sozial, ekonomiko eta politikoa zen.

1- Errege-erregina ahulduta geratu ziren nobleei esker, noblea lurrak eta boterea jasotzen hasi zirelako.

2- Nobleak eta elizgizonak talde itxietan bizi zuten. Eta ez zuten zergarik ordainzen.

3- Nekazaria eta abeltzaintza jarduera ekonomiko nagusienak bihurtu ziren, eta nobleak uztaren zati handi bat eraman egiten zituzten.

Erregea noblearekin itunak egiten zuen.

Erregea nobleari feudoa ematen dio eta noblea han bizi egiten du bere familiarekin.

Feudoa Omenaldiaren zeremonian ematen zitzaion nobleari.

Oinordetza bidezko feudoak

Eskubide jurisdikzionalak

Haiek baino ezin zuten justizia banatu beren feudoetan.

Epaiketetan jarritako isun ekonomikoen zati bat jasotzen zuten.

Nobleen auzitegi batek baino ezin zituen epaitu.

Jaun eskubideak

Ez zituzten feudoetako lurrak lantzen; nekazariek egiten zuten lan hori.

Ez zituzten zergak ordaintzen; haientzako biltzen zituzten, feudoaren barruan.

Monopolio ekonomikoak zituzten:

Isunak kobratzea

Nekazarien jarduerengatik kobratzea. Hauek ziren haien arteko nabarmenak:

Gaztelu feudaletan jaun feudala eta bere familiarekin bizi zen, zaldunak eta zerbitzariak ere bai han bertan bizi ziren. Lurralde osoa ikusteko gazteluan lurraren goragune batean egoten zen.

Omenaldiaren dorrean gela garrantzitsuenak zeuden. Han jaun feudalaren gelak zeuden.

Harresiak eta dorreak zeuden gunea babesteko , eta inguruan lubanarro bat zegoen eta zubi altxagarri bat ere zegoen.

Arma patioak ere zeuden. Harreziz barruko eremua irekia zegoen.

ERREGEA

Erregea hrreman pertsonalen gailurrean dago.

Haiek nobleei ematen diote feudoa.

BASAILUAK

Erregea feudoa ematen dioenean basailua jaun feudala bihurtzen da, basailutza itun feudalaren bidez.

Goi nobleziako kideak erregearen basailua egiten ziren.

JOPUAK

Feudoetan lan egiten zuten.

Jaun baten jopuak ziren;

Errege batena,erregeen lurretan.

Noble batena, jaurerri batean.

Elizgizon batena, elizaren lurretan.

HIRU ORDENAK:

Erregea gizarte piramidearen gailurrean zegoen.

PRIBILEGIODUNAK

Nobleak gizartea babesteko ardura zuten, borrokak eta gerrak egiten bidez.

Eizgizonak gizartea zaintzen zuten, otoitz egiten bidez.

EZ PRIBILEGIODUNAK

Nekazariak egiten zutenarekin gizarte mantentzen zuten.

NOBLEAK (BELLATORES)

Bi noblezia mota zeuden;

Goi noblezia: oso boteretsua zen, lur boteretsuak zituzten eta erresumako erabakietan parte hartzea ahal zuten.

Behe noblezia: goi nobleziaren kideen zerbitzura zeuden.

ELIZGIZONAK (ORATORES)

Bi klero mota zeuden;

Goi kleroa: nobleziakoak ziren, kide horiek monasterioetan bizi ziren abadeak eta apezpikuakziren.

Behe kleroa: nekazariak ziren, monje xumeak eta landa eremuetako erretoreak.

Bizimoduaren arabera veste bi klero mota zeuden;

Klero erregeladuna: monasterio itxietan bizi ziren eta erregela bateri jarraitzen zioten.

klero sekularra: gizartean nahastutak zeuden eta apespikuak edo apaizak.

NEKAZARIAK (LABORATORES)

Biztanleriaren gehienak ziren, eta ez zuten pribilegiorik. Beraiek nekazaritzan ta abeltzaintzan aritzen ziren. Nekazari askeak ere baziren baina oso zaila zen nekazari horiek aurkitzea.