HERENTZIA ETA GENETIKA

Karaktereen uniformetasunaren printzipioa

Karaktere jakin baterako puruak diren bi banako gurutzatzean, ondorengo guztiak heterozigotikoak.

Aa

Karaktereen bereizketaren printzipioa

Lehen belaunaldiko hibridoak gurutzatzean, aleloak sakabanatu eta gametoetan banatu.

AA

Aa

Aa

aa

Karaktereen independentziaren printzipioa

Karaktere desberdinak modu independienteetan heredatzen dira

AL

Al

aL

al

Bitarteko Herentzia

Bi aleloak informazioa proportzio berdinean adierazi. Bi aleloak nahasten dira.

Kolore gorria G1G1--- Kolore zuria G2G2

Kolore arrosa G1G2

Kodominantzia

Aleloak aldi berean agertzen dira

Kolore gorria A1A1---Kolore berdea A2A2

Kolore gorria eta berdea

Kromosomak modu linealean

Kromosoma berean dauden geneak: GENE LOTUAK

Karaktere batzuk batera agertzen dira

Beste karaktere batzuk batera heredatzen dira

Kromosoma bateko geneak bereizita hereda daitezke

Herentzia mendelarra

Karaktereak gurasoetatik seme-alabetara transmititzen dira. (AA,Aa,aa...)

Herentzia poligenikoa

Ezaugarri horien fenotipoak agertzea gene askoren jarduera metatzearen eta inguruneak duen eraginaren emaitza da. (Azalaren kolorea, garaiera, pisua...)

Prozesua

Emakumeek beti X kromosoma emango dute, baina gizonek X edo Y kromosoma eman ahal dute. Gizonek X kromosoma ematen badute, emakumearen X kromosomarekin elkartzean, neska izango da(XX), baina Y kromosoma ematen baldin badute, orduan emakumearen X kromosomarekin elkartzean mutila izango da(XY)

Emakumeak: XX

Neska izateko probabilitatea: %50

Gizonak: XY

Mutila izateko probabilitatea:%50

Aldaketak kromosoma kopuruan

Kromosoma gehiago

Trisomia

Down sindromea

Kromosoma gutxiago

Monosomia

Turner sindromea

Autosometako geneen alterazioak

Herentzia gainartzailea

Akondroplasia

Herentzia azpirakorra

Albinismoa

X kromosomari lotutako gene alterazioak

Daltonismoa

Hemofilia

Lehen mailako prebentzioa

Ernalketa gertatu aurretik

Aholkularitza genetikoa...

Zuhaitz genealogikoa edo historial klinikoa begiratzen dute eta gaixotasun genetikoen arriskuak aztertzen dira.

Bigarren mailako prebentzioa

Ernalketa gertatu ostean

Inbaditzaileak (Jaio aurreko diagnostikoa)

Amniozentesia, korioneko biopsia, zilbor hesteko ziztada...

Ez- inbaditzaileak (Jaio aurreko diagnostikoa)

Ekografiak, analisiak...

Orpoaren proba (Jaio ondoko diagnostikoa)

Alelismo anikoitza dago, odol karakterean bi alelo baino gehiago daudelako.

A=AA/A0

B=BB/B0

0=00

AB=AB

Gene

Karaktere zehatz bati informazioa ematen dion DNA zatia

Locus

Gene bat kromosoma homologoetan daukan kokapena

Alelo

Gene batek eduki ahal dituen aukera posibleak

Azpirakor

Bakarrik banako homozigotiko bat dagoenean agerian geratuko den aleloa

Gainartzaile

Banako heterozigotikoetan agerian dagoen aleloa

Homozigotiko

Alelo berdinak dituen banakoa

Heterozigotiko

Alelo desberdinak dituen banakoa

Genotipo

Banako baten gene multzoa

Fenotipo

Banako baten ezaugarri fisikoen multzoa

Monohibrido/Dihibrido/Trihibrido

Banako heterozigotikoa karaktere bat, bi, hiru edo gehiago alelo ezberdinekin dituenak