ASPERGER / AUTISMO
Ezberdintasunak
Historia familiarra positiboagoa da
Interes mugatuak nabariagoak dira
Defizit sozial eta komunikatiboa ez dira hain gogorrak edo sakonak
Trastorno neurologikoak ez dira hain arruntak
Gaitasun koefizientea altuagoa da
Pronostiko hobea du
Beranduago diagnostikatzen da
ASPERGER
EBALUAZIOA
Praktikan, amerikako psikiatria elkarteak adierazi duenez (1994), haur batzuek ezin dute moodu garbi batean asperger sindromeko edo autismoaren diagnostikoa. Haur batek garapen sakon eta atipiko bat daukanean, garapen ez espezifikoaren trastornoaren diagnostikoa oso egokia izan ahal da, ingeleses: “Pervasive Developmental Disorders- Not Otherwise Specified (PDD-NOS)”.
Faktore biologikoa
Elektroenzefalograma anormal ez espesifikoak, entzumen erantzun anormalak eta aurkikuntza okulomotoreak aurkitu dira
Garunean gutxi garatutako atal batzuk dituzte
Etiologia
familiako kideren batek depresioak izaten ditu sarritan, beraz faktore genetikoa exititzen delarik.
Gurasoetako batek trastornoaren ezaugarri gutxi batzuk edota asko izaten ditu gehienetan
Azterketa psikiatrikoa
Haurraren garapenaren inguruko azterketak adierazten ditu. Familiaren arteko harremanak neurtu beharko lituzke.
Lagunekiko zein bestenganako erlazioetako ezaaugarriak identifikatu beharko lituzke.
Komunikazioaren balorazioa
Komunikazioaren hiitzezkoak ez diren formak aztertzea (adierazpenak eta keinuak).
Literala ez den hizkuntza (metaforak eta ironia).
Hitzezko adierzpenarekin loturiko asspekktuak (melodia, bolumena, doinua, prosodia, ...).
Aspektu pragmatikoak. (Kopp,1992).
Balorazio psikologikoa
Atal honeek, funtzionamendu intelektualeko mailak, perfil psikologikoak eta ikasketarako estiloa ulertzen du. Azterttutaako atal zehatzak honako hauek dira:
- Garapeen motorea
- Arazoen konponbidea
- Memoria
- Egokitzapena
- Emaitza akdemikoak
- Pertsonalitatea
Historiako ebaluazioa
Jaio aurretiko eta jaioberriko denboraldiarekin, garapen goiztiarra eta garapenaren ezaugarriekin, zein mediku eta familia historiarekin erlazionatutako informazioa du. Garapenena eta eboluzioa ikusteko datu hauek artxibatu behar dira.
Garapen soziala aztertu behar da, aintzineko zein gaur egungo arazoak batuuz, batez ere interkazio sozialean.
Garapen emozionala eta humorea.
ASPERGER SINDROMEAREN GARAPENA
Haur Hezkuntza urteak
Antsietatea, hiperakttibitatea, haserrea eta agresibitatea adierazi dezakete
Asperger sindromea adierazgarriagoa da 5 urtetik aurrera
Errutinak mantentzeko lehentasunak
Testuinguruz kanpoko erantzun erbalak
Elkarrizketa sinpleak mantentzeko arazoak
Berezko interakzioak sahiestuko dituzte
Haur Hezkuntzan sartzerakoan arazoan kanporatzen dira
Haurtzarotik-Heldutasunera
Zailtasunak eskola adinean mantentzen dira. Zenbait arazo dakarte ikasterako orduan eta jarrerarekin.
Haurtzaroan gauza sinpleak ikastetko zailtasunak daude
Sindromearen ezaugarri zehatzak mantendu egite dira
Zenbait ezaugarrii handitzen edo gutxitzen dira
ESKU-HARTZEA
Psikoterapia
Bakarkako terapiaren helburuak Asperger Sindromeari atxikitako emozio eta sentimenduak landuko dituzte
Laugarren helburua: esku-hartze edukatiboa
Tutoreak organizatzeko eginkizunetan lagundu behar dio ikasleari
Tutore eta gurasoak kontaktuan egon beharko lirateke eta azken horiek umeak klasean izan dituen berri izan behar dute uneoro
Tutoreak taldekako ariketetan parte-hartzera animatu behar du umea
Hirugarren helburua.
Formazio eta orientazio profesionalak lan espesifiko bat egiteko prestatuko dituzte aspergerra duten helduak. Seguru sentituko diren eta eskaera handia ez duten lanak eeskainiko zaizkie
Euren lanetan porrot egin dezakete bere gaitasun okularmotore eskasa dela eta porrot egingo dutela sentitzen baitute
Aspergerra duten helduek txarto pasa dezakete lana bilatzerakoan elkarrizketak egiterakoan duten gaitasun eskasagatik
Bigarren helburua: jokabide aldaketa
Bakarkako zein taldekako terapiakumeak bere jokabide obsesiboak kontrolatzeko formak garatzen laguntzen die umeei
Lehenengo helburua: gaitasun sozialen entrenamendua
Aotsa nora erabili ikasten dute eta inguru ezberdinetan soziableagoak izaten ikasioko dute
Eztabaidak egiteko talde txikietan egiten dira eta horrek jokabide ez berbala sustatzen du eta bere gaitasunen kontziente izateko motibatzen du umea
Esku-hartze farmakologikoa
umeak depresioen bat edo jokabide obsesioboren bat baldin bdau esku-hartzea saihestea da egokiena
Clonadina da gaur egun asperger sindromea duten umeentzat medikamentu eraginkorrena
Medikamentuak sintomak lehuntzeko dira, ez trastornoa sendatzeko
ONDORIOAK
Umeak pozik sentiarazi behar dira eta bizitza osoa eman behar zaie
umeak inguru egonkorra behar du hezkuntza arloan, familia arloan eta tratamentuan. Horrek gizaki bezala jokatzen ikastea erraztuko die inguratzen duen inguruan.
garrantzitsua da aspergerra duen umea bakarra dela eta bere gaitasunak ezberdinal direla beste umeekin konparatuz.
GILBERREN IRIZPIDEAK ASPERGERRARI BURUZ
Hizkuntzarekin zailtasuna
Espresio gabeko begirada
Aurpegiko espresio murriztua
Keinuen erabilpen murriztua
Errutina eta interesen inposaketa
Interesen murrizketa eta xurgaketa
Elkarrekiko erlazio sozial eskasa
Klabe sozialak desberdintzeko gabezia
Berdinekin elkarreragiteko gogoen gabezia
Berdinen arteko elkarreragin eza
DSM iv- REN DIAGNOSTIKOA
(diagnostiko eta estadistika nahasteen eskuliburua)
Beste trastorno batzuen irizpideak betetzen ezta eskizofrenia
Garapen kognitiboan eta adinaren banakako gaitasunetan ez daukate arazorik
Hizkuntzan ez dago atzerapen handirik
Nahasmenaren ondoriozko zailtasun sozialak, lanerako eta banakako jarduerak
Jarrera patroiak, interesak eta ariketa murriztatzaileak, errepikatuak eta estereotipatuak, hauetako ezaugarri batean agertu behar da
Manierismo motorrak
Errutina edo ritua espezifikoen jarraipena
Gehiegizko interesa patroi ezberdinetan
Gaitasun sozialaren murrizketa
Elkarrekintza sozial eta emozionalen falta
Berezko gauzen falta: ondo pasatzea, konpartitzea...
Ikaskideekin adineko gaitasun soziala ez egitea
Jarreren aldaketak
EZAUGARRIAK
GABEZIA
Obsesioetan
Interesa mugatuan
Materia zehatz bateko informazio guztia ikasi nahi du
Etorkizuneko ikasketak eta lanak
Arlo intelektualeko kexkak denborarekin aldatu
Gauza batzuekin obsesionatu
Malgutasunik ez
Errituetan
Rutinetan
Komunikazioan
Ulertzen ez duten informazioa ikasi
Memoria handia
Informazioa emateko joera
Interesatzen zaienaz gelditu gabe hitz egiten egon
Batzuetan oso altu hitz egin
Hizkuntzaren garapenaren atzerapena
Ahozko hizkuntza ez dute osotasunean ulertzen
Ulertzeko hizkuntza erraza eta motela erabili behar
Interakzio sozialean
Xehetasunetan fijatu
Globaltasun osoan fijatu beharrean
Normalean bakarrik egon
Jokaera arazoak
Informazioa eta esperientziak elkartrukatzeko gabezia
Erantzunak emateko arazoak
Besteak arraro eta nahasiak direla iruditu
Mundua beste ikuspuntu batetik ikusi
HISTORIA
NORK?
Volkmar (1995)
Arazoa mutiletan bakarrik aurkitu
Hans Asperger (1944)
Artikulu bat idatzi
Arazoa ez da desagertzen
Denborarekin hobeto
Hizkera hobea
Autismoarenkin zerikusia
ZER DA?
Eragin
Intereseko eremu murriztuei
Pentsamenduaren zurruntasunari
Aldaketak onartzeari
Komunikazioari
Ez ahozkoa
Ahozkoa
Interakzio sozialari
Espektro autistan kokatutako garapenaren nahastea
