av Leire Gonzalez för 4 årar sedan
794
Mer av detta
av mugarteburu001@ikasle.ehu m
av ALEXANDER ABURTO GARZON
av mcorres004@ikasle.ehu.eus m
av Edorta Almodovar
Modu naturalean egiten dira segida, iraupena eta aldaketa kontzeptuen lanketarako ariketak.
Denbora kontzeptuak haien esperientziekin lotzen da.
Eguneko gertaera nabarmenak idatzi egutegian.
Ipuinekin denbora-hiztegia aberastuko da.
Haurrak hasieran ez ditu gertaerak denboran kokatuko.
Dantzak eta musika jarduerak oso egokiak dira denbora kontzeptuak esperientziaren bidez lantzeko.
ERRUTINEN GARRANTZIA HHan
Haurrari segurtasuna eskaini, esjakintasunaren aurrean.
Gertakarien sekuentziak jabetu.
Denbora antolatzen lagundu.
Denborak kokatzeko erreferentzia puntuak.
Denboraren iraupenari mugak jarri.
Segida kontzeptuaren ulermenerako hizkuntza menperatu.
Ordena eta segidaren logika barneratu.
Gauzak bata bestearen atzean nola gertatzen diren ulertu.
KONTZEPTUA ZABALDU
Abstrakziora hurbildu
DESZENTRAZIOA
Beste esperientzia batzuk
IDENTIFIKAZIOA
Umearen esperientzia
UNITATEAK
Minutuak, orduak, egunak, asteak ...
ZENBAKIAK
ARINTASUNA
Arin, arineketan, arinago
GELDITASUNA
Geldi, geldiro, astiroago
IRAUNKORTASUNA
Betirako, betidanik, bat-batean
ALDAKORTASUNA
Egonkorra, iragankorra
ALDIBEREKOTASUNA
Aldi berean, batera
JARRAIPENA
Lehen / gero, hasieran / bukaeran
ETORKIZUNA
Gero, geroago, bihar, etorkizunean
IRAGANA
Lehen, atzo, aspaldi
ORAINALDIA
Orain, gaur, une honetan
ERREGULARTASUNA
Erregularki, irregularki
FREKUENTZIA
Gutxitan, batzuetan, askotan
5-6 URTE ARTEAN
Momentu garrantzitsuenak ordenatzen daki.
Oroimena garatzen hasi eta egun batetik bestera egindako jardueraz gogoratzen hasi.
Bera jaio baino lehen eta ondorengo denboraren existentziaz jabe da.
Bere buruari galdetzen dio gauzak noiz gertatuko diren.
Zein astegunetan bizi den badaki.
Denbora kontzeptuari buruz interesatzen hasten da.
4-5 URTE ARTEAN
Aldiberekotasunaren kontzeptura lehenengo gerturatzea.
Denbora fisikoaren problemak ebazten hasten da.
Lehen eta orain hitzen erabilera garatzen doa.
Bera adina ezagutzen du.
3-4 URTE ARTEAN
Erritmo sinpleak erreproduzitzeko gaitasuna hasten ari da.
Aditzen denborak era egokian erabiltzen hasten da.
Iraupenak adierazten hasten da, baina era sinplean.
2-3 URTE ARTEAN
Denbora antolatzen hasten da.
Denbora kategoriak ulertzen hasten da.
Denborazko adierazpen batzuk ulertzen ditu.
2 URTE BAINO LEHEN
Gaur hitza erabiltzen hasi.
Orain hitza batzuetan ulertu.
Erritmo biologikoetatik abiatuta denboraren zentzua hasi.
PENTSATUTAKO DENBORA
Erreferentzia zehatzik gabeko esperientzia mentalak.
ANTZEMANDAKO DENBORA
Kanpoan kokatutako esperientziak, iraupenak, espazioetan irudikatuak.
BIZITUTAKO DENBIRA
Bizipen izaerako esperientzia pertsonalak eta zuzenak.
Haurrek zenbait denbora nozio ulertzen dituzte: aurrera, segidak, denbora kantitatea ...
GERORA:
Denbora neur daitekeela ulertu eta haien bizipenak egun eta orduetan kokatzen hasi.
HASIERAN
Eguneroko jardueren banaketa, urtebetetzeak, jaiegunak, oporraldiak eta urtaroak.
ZAILAGOAK:
Abiadura, iraupena, ordua eta antzeko nozioak.
OHARMEN KULTURALA
Umeek ez dute bakarrik denbora pertsonala bizi, kulturalki ere denbora barneratzen hasten dira.
Ez ditu ondo bereizten denboraren kategoria ezberdinak
Bere denbora besterik ez du ulertzen.
KRONOLOGIKOA
Denbora historikoaren euskarria da.
Gizakiak denbora neurtzeko erabiltzen dituen unitateak.
HISTORIKOA
Gizakia eta gizarte aldaketekin harremanetan dagoen denbora.
Eguzkiaren ondorioz
Izotzak urtu egiten dira
EKINTZAREN BIDEZ EGIAZTATU
ZERGATIK LEIREK ARROPA EZBERDINAK ERAMATEN DITU?
Lehenago behatu eta konparatutakoa ekintzaren bidez egiaztatu.
Zergatia egiaztatu ekintzaren bidez.
KONPARAKETA
ZERGATIK GAUR EGUZKIA ATERA DA?
Zerua begiratu eta hodeiak ez ageri.
Batzuetan behaketak ez dira nahikoak eta konparaketak beharrezkoak dira zergatia aurkitzeko.
Egoera desberdinen konparaketa zergatia ulertzeko.
BEHAKETA
BERE BIZITZAKO GERTAKARIEN EKINTZEN ZERGATIARIBURUZ GALDETU
Zergatik lo egiten duzu?
Nekatuta nagoelako
Haurrak gertakariei beharu eta ahal bada manipulatu egin beharko du bere zergatia aurkitzeko.
Behaketa eta manipulazioaren garrantzia zergatia ulertzeko.
DENBORAZKO ERLAZIOAK
EKINTZA-ONDORIOA
Kausalitate kontzeptua lantzen hasteko.
Kausa eta ondorioen artean denborazko erlazioak ezarri.
HAURRAK ZERGATI NATURALAK EZ DITU ULERTZEN 7-8 URTE ARTE.
Erlazio kausal zuzenak eraikitzeko zailtasuna.
Benetako kausak eta inguruko beste baldintzak nahastu.
Analisirako ahalmen eskasa.
Inguruko elementuak ez ditu bata bestearengandik bereizten.
Umeek espazioa aztertuz amaiera heldu beharko dira.
Klasean dauden txoko desberdinen mapa bat egin eta horietako batean dagoen altxorra aurkitu.
Komunikaziorako gaitasunean sakondu.
Orientazioarekin harremanetan dagoen lexikoa landu.
Jakin zein den haurrak ezagutzen duen espazioa irakaskuntza diseinatzerako orduan.
Zenbait kontzeptu espazial lantzeko aproposa.
Espazio ezagun baten ulermena eta irudikapen mailaren diagnosirako tresna.
Haurrek lekuei buruz duten oharmena, pertzepzioa eta behaketa ahalmena neurtu.
HEZIKETA JARDUERA GISA
Hizkuntza, eskala, zentzuak, arrazoiketa eta ingurunearekiko sentsibilizazioa lantzeko
INFORMAZIORAKO TRESNA GISA
Datuak eskaintzen dizkigu haurrak bere inguruko lekuak nola hautematen dituzten aztertzeko.
DIAGNOSIRAKO TRESNA GISA
Espazio ezagun bat ulertzeko eta irudikatzeko duten ahalmena zein den jakiteko.
NEKAZAL GIROA ETA HIRIKO GIROA
Hiri txikietako umeak gehiago eta espazio zabalagoetan ibiltzen dira hirietakoak baino.
SEXUA
Neskek eta mutilek desberdin autematen dute.
GIZARTE MAILA
Beheko gizarte mailak
Haurrek askatasun gehiago dute, beraz, ezaguera handiagoa lortzen dute.
Gizarte maila altuak.
Umeak babestuagoak bizi dira eta esperientzia espazial urriagoak dituzte.
GARRAIOBIDEA
Oinez ibilyzen diren haurren esperientzia espaziala aberatsagoa da.
INGURUNEA EZAGUTZEA
Espazio horretan jardutea, ibiltzea, esperientzia espaziala izatea etab.
KOORDINATUTAKOA
EUKLIDEARRA
Inguruneko elementuak behar bezala kokatzen eta lotzen ditu.
Gai da espazioa konfigurazioen bidez adierazteko.
PARTZIALKI KOORDINATUTAKOA
PROIEKTIBOA I /PROIEKTIBOA II
Beste mugarri batzuk eta hauen arteko loturak erlazionatzen hasi.
Distantziak, lekuen norabideak eta haien arteko loturak erlazionatzen hasi.
TOPOLOGIKOA
Era objetiboan adierazitako mapak / 2 urtetik hasita.
Mapak esperientziari lotuta sortzen dira.
Orientazio geografikoa norberaren jardueran oinarritzen da.
KONFIGURAZIOAK / ERAKETAK
Konfigurazioak eratzean umeak egin ditzake bi puntuen arteko ibilbide bat baino gehiago
Adib. Etxera joateko bide bat baino gehiago ezagutzea.
Bideen artean loturak egiteko gai garenean, konfigurazioa egiteko gai gara.
BIDEAK / IBILBIDEAK
Ume txikienek mugarriak besterik ez dituzte egiten, elkarren arteko loturarik gabe.
Mugarri batetik bestera joateko modua.
Mugarriak elkarren artean lotzeak esan nahi du pertsona horrek barneraturik duela zein mugarri datorren bata bestearen atzetik.
MUGARRIAK
Pertsona edo talde bakoitzak bereak ditu.
Erreferentzia puntuak dira.
Elementu edo toki garrantzitsuak dira.
Mapa kognitiboaren oinarriak dira.
Pertsona batetik bestera desberdina da.
Inguru zehatz baten errepresentazio grafikoa da.
OHARMEN GEOGRAFIKOA
Norberaren esperientzia bereziei garrantzia eman.
GAUR EGUNEKO BIZITZAK SORTARAZTEN DITUEN ZAILTASUNAK INGURUA ERA EGOKIAN ULERTZEKO.
Ez dira autonomoak eta inguruarekin harremana eskasa dute.
Umeek ez dute esperimentatzen eta haien kabuz ezagutzak eraikitzen.
Autonomia falta.
HANNOUN
NOZIO ESPAZIAL GUZTIAK LANTZENRAKOAN, HAURRAK 3 MAILA GARATU BEHAR DITU
Grafikoki errespresentatu-adierazi.
Beste kideak behatu.
Nozio horiek norberak bizi.
ESPAZIOAREN MUGAK ZABALTZEKO FASEAK: OBJEKTIBAZIOA
DISTANTZIEZ, NEURRIZ ETA TARTEEZ JABETU
Kokapen espazialek inplizituki distantzia ideia daramate.
Neurri subjektibo-biologikoetatik obktiboetara pasa.
Distantzietan haurretatik objektibizaziora igaro.
ESPAZIOAREN EGITURAZ JABETU
Objektuak norberaren ikuspuntutik ikusteik, objektuen arteko kokapenak analizatzera.
Erreferentzia puntua aldatu.
Norberak hartzen duen espaziotik abiatuta, objektuek hartzen duten espazioaz jabetzera.
GORPUTZ ESPAZIOAK JABETU
Gorputz-eskema
Gorputz atalak bizitzea eta haietaz konsziente izatea.
Albokotasuna
Gorputzaren alderdi baten nagusitasuna.
HAUR HEZKUNTZAREN HELBURUAK ESPAZIOAREN ULERMENARI BEGIRA.
Gorputz eta mugimendu, zentzuen bidez eta eraagiketa mentaletatik lortutako espazioa ezagutzea.
Subjektibitatetik objektibotasunera gidatu.
Espazioaren gaineko bizipen egoki eta aberasgarriak planifikatu.
HANNOUNNEN ETAPAK
PENTSATUTAKO ESPAZIOA
Abstrakzioaren bidez espazioa ordenatu eta ulertu dezake.
Elementu batzuk eta besteak egokiro harremantzen ditu.
Espazioaren dimentsio matematikoaz jabetzen da.
Abstrakzio gaitasuna
Mundu ez ikusi, baina bere irudikapena uler dezake.
ANTZEMANDAKO ESPAZIOA
Espazioa behaketaren bidez hautematen du.
Abstrakzioaren hastapenak.
Distantziak eta kokapenak uler ditzake, zuzeneko esperientziarik izan gabe.
Ikustearekin espazioa ulertzeko gai da.
BIZITUTAKO ESPAZIOA
Espazioa esperientzia-bizipenen bidez ulertzen du.
Mugimendua eta objektuak eskuratzearen bidez espazioa aztertu eta ingurua interpretatzen du.
Espazioaren ulermen egozentrikoa.
PIAGETEN ETAPAK
ESPAZIOAREN OHARMEN EUKLIDEARRA
Espazioaren ulermen abstraktuan edo pentsatutako espazioaren ulermenean lagundu.
Kontzeptu euklidearrak: marra paraleloak, angeluak, azalera, bolumena, distantziak ...
Objektuak 3 ardatz perpendikularren bidez kokatzen eta definitzen dira espazioan.
Zabalera
Altuera
Luzera
Espazioa errelitate objektibo bezala ulertzen da.
ESPAZIOAREN OHARMEN PROIEKTIBOA
Gorputz ardatza oinarri eta lateralitatearen garrantzia.
Ikuspuntu jakin batetik begiratzean eta objektuen arteko harremanak zehaztean antzematen diren erlazio espazialak.
ESPAZIOAREN OHARMEN TOPOLOGIKOA
Haurrak erlazio topologikoen bidez ulertzen du espazioa.
Ekintzen-mugimenduen bidez pixkanaka garatzen doan kontzeptua.
ESPAZIOA
IKASLEEKIN LANDU BEHARREKO ALORRAK, KONSZIENTZIA HARTZEN JOATEKO.
Espazioaren eskematizazioa.
Espazioaren neurriak.
Distantziak, interbaloak ...
Objektuen kokapen erlatiboak espazioan
Obejtu batek mugatutako espazioa.
Espazioaren orientazioa.
Bere gorputzak hartzen duen espazioa.
SINKRETISMO ETA EGOZENTRISMOAREN ERAGINEZ
Espazioaren eta objektuaren arteko bereizkearik ez.
Espazioaren bereizketa nagusiak gorputz ardatzean oinarritu.
Espazioa bere nahien arabera antolatu.
Espazioa bere neurrira egokitu.
KONTZEPTUAK
Osotasunean ulertzen du mundua
Ez du bereizten bera eta munduaren artean.
Ez dio espazio objektiboa ulertzen uzten.
PIAGET
Behaketa, prentsioa eta lokomoziaren bidez ezagutzen da.
Espazioa, apurka eraikitzen den nozioa da.
Egozentrismotik abiatzen den prozesua da.
Espazioa ez da gizakiaren berezko kualitate bat. Ikasi egin behar da.
URTEAK
3. URTEA
Esperientzia-esplorazioarekin adimena garatu.
Aurreko esperientzia baten oroimen gaitasuna
Denboraren zentzua jaso.
Gorputz mugimenduen kontrola.
Mugimenduaren oroimenaren bidez espazioak hauteman.
Bere inguruaren imajina mentala garatu.
2. URTEA
Gizaki sozialaren hastapenak.
Gizaki-objektuen dependentzia: berokia.
Bere nahietan ezin itzaron.
Inguruko pertsonen imitazioa.
Komunikazio gaitasuna hasi.
1. URTEA
Inguruarekiko tarteko harremana.
Bitartekariak
PIAGET-EN GARAPEN ETAPAK
OPERAZIO FORMALAK
OPERAZIO ZEHATZEN GARAIA
DESZENTRALIZAZIOA
Haurra ez da espazioaren oinarrizko erreferentea.
OPERAZIOEN AURREKO GARAIA
EGOZENTRISMOA GAINDITZEN
Denboraren unitateetara gerturatu.
Espazioaren kontzeptu ordenatua.
SENTSORIOMOTORA
EGOZENTRIKOA
Erritmo biologikoa denboraren zentsua markatu.
Mugimendu autonomoekin kontzeptua zabaltzen du.
Gorputza espazioaren erreferente.
ERREALISMOA
Haurrak ez dagokion errealitate bat egozten dio itxurari.
Haurrak ez ditu bereizten objektuan zer den funtsezkoa eta zer den itxura iragankorra.
FINALISMOA
Ez ditu bereizten helburua eta ondorioa.
Haurrak helburu jakin bat lortzeko egindako gertaeratzat hartzen ditu gertaera naturalak, berak nahita egiten dituen ekintzen modura.
ANIMISMOA
Ez du bereizten bizia dena eta bizigabea dena.
Haurrak izaki animatutzat du mundua, bera bezala.
ARTIFIZIALISMOA
Ez du bereizten naturala dena eta artifiziala dena.
Haurrak borondate mitiko edo humano batek eragindako gertaeratzat ditu gertaera naturalak.
SINKRETISMOA
Haurrak mundu global / nahasi bat hautematen du.
Ojektuak elkarrekin nahastea eta objektuak berak nahastea.
EGOZENTRISMOA
Haurrak bere irudiaren arabera hautematen du mundua.
Norbera eta mundua nahasi.
Ulermen subjektibotik objektiboetara pasatzen lagundu behar zaio.
Non eta noiz kontzeptu abstraktuak ez ditu ulertzen.
ESKOLAREN EGITEKOA
Inguruaren ezagutza ahalik eta era egokienean eta errazenean hurbildu haurrari.
GARRANTZIA
Garapena ez da automatikoki gertatzen. Gizabanakoa eta inguruaren arteko harremanetik eratortzen da ezagutza.
OSAGAIAK
GERTAERAK
Urtebetetzea
BALDINTZAK
Argia
HARREMANAK
Maitasuna
ELEMENTUAK
Pertsonak
ESPAZIOAK
Etxea
Haurren testuingurua osatzen duten elementuek, baldintzek eta gertaerek eta hauek sortutako giroa osatzen dute.
ESPAZIOA ETA DENBORA KONTZEPTUAK
Komunikaziorako beharrezkoak.
Ingurua menperatu eta ezagutzeko beharrezkoak.
Gure pentsamenduaren ardatz orokorrak.
Ohiturak eta esperientzia ezberdinez ohartarazteko.
Inguruko elementuen ugaritasunaz antzemateko.
Inguru sozialera hurbildu eta honekin dituen harremanez jabetzeko.
IRAKASTEKO ARRAZOIAK
Hiritartasun demokratikorako hezkuntzan sakontzeko eta bizikidetzan laguntzeko.
Pentsamendu kritikoa garatzeko.
Inguruko gizarte errealitatea ulertzeko.
Inguru sozial eta kulturalean murgiltzen laguntzeko.
Kultura ulertzeko
Umeen sozializaziorako
EKONOMIA
Ekonomiaren oinarrizko elementu batzuk erabiltzen dituzte.
SOZIOLOGIA
Gizarte-taldeen antolaketaren lehen arauak ikasten dituzte.
ANTROPOLOGIA
Haurrak gizarte-ohituretan hezten dira.
HISTORIA
Denbora pasa ahala, gauzetan eta pertsonengan gertatzen diren aldaketez ohartzen hasten dira.
GEOGRAFIA
Zenbait gertaera non eta zergatik gertatzen diren galdetzen ikasten dute.
BENETAKO ZIENTZIAK OTE DIRA?
BAI
Ikerketa-objektua desberdina da, beraz, hura aztertzeko modua ere desberdina da.
Gizarte Zientziak
Portaera sozialak ulertzen saiatzen dira.
Natur Zientziak
Naturaren legeak azaltzeko teoriak luzatzen dituzte.
Natur Zientzien oinarri berdina dute: metodo zientifikoa.
JAKINTZAGAIAK
BESTE BATZUK
Hezkuntza teoriak ...
DEMOGRAFIAREN AZTERGAIAK
Jaiotza-tasa, heriotza-tasa, fekunditatea ...
PSIKOLOGIAREN AZTERGAIAK
Pertzepzioa, arrtea, emozioak ...
POLITIKAREN AZTERGAIAK
Hauteskundeak, bakearen eraikuntza ...
ANTROPOLOGIAREN AZTERGAIAK
Eboluzioa, hizkuntzak, kultura ...
SOZIOLOGIAREN AZTERGAIAK
Aktore eta mugimendo sozialak, gatazkak ...
Ideologia, metodo eta ikuspuntu desberdinak: positibista, marxista, postmodernoa ...
Ezagutza zabala eta anitza.
Pertsonen arteko eta pertsonen edo gizarteen eta inguruaren arteko harremanak aztertzen dituzten zientziak dira.
Umeen beharrak asetzeko
MUGIMENDUA
Psikomotrizitatea landu.
JARDUERA-EKIMENA
Jolasaren bidez ezagutza eraiki, esplorazio-behaketa ahalbidetu.
AFEKTIBOAK
Giro afektibo egokia, ulertzea, maitasuna, motibatzea, errespetatzea ...
FISIKOAK
Jarduerak kanpoaldean antolatu eta espazio zabalen beharra.
Gizartearen garapeneralp positiboki arituko diren herritarrak sortzea.
Sortzen zaizkien arazoei aurre egitea
Bizi diren errealitate ezagutzea.
Langile profesionalek gidatua.
Derrigorrezko eskolaren aurreko prozesu arautua.
Haurraren ikasketak eta garapen ahalmenak bultzatzen dituena.
Umeari Hezkuntza esperientzien multzo koherentea eskaintzen dion eskola garaia.
