PERIODNI SUSTAV
ELEMENATA

1-3 min. od Velikog praska
-> neutroni i protoni
=> jezgre deuterija, tricija i He

nekoliko stotina tisuća godina
-> atomi H i He

1.nukelosinteza

tri prvobitna elementa: H, He i Li

2.nukleosinteza

He -> C, O, Ne, Mg, Si (crveni div)

He -> Fe (super div)

supernova
=
visoke temperature
-> Au i teži el.

litosfera

O, Si, Al, Fe, Ca, Na, K, Mg, Ti, P, Mn

kruta jezgra

Fe i Ni

atmosfera

N, O, Ar, plemeniti plinovi,
C02, CH4, H, N2O, O3, CO...

hidrosfera

Ca2+, Mg2+, Cl-, Na+, K+...

u elementarnom stanju pojavljuju

N, O, C, S, plemeniti plinovi, plemeniti metali

izgled tokom vremena

Lavois

metali i nemetali

Dobereiner

trijade

Newlands

zakon oktava

Mendeljev

periodni zakon

poredak po relativnim atomskim
masama u grupe sličnih svojstva

poredani po protonskom br.
i sličnosti kemijskih svojstva

kemijska svojstva ovise o broju valentnih e-

porast p+ = porast e-

broja valentnih e- mijenja periodički (0-8)
=
mijenjanje svojstava el.

položaj el. određen brojem ljusaka i valentnih e-

dublet i oktet stabilne konfiguracije

oktet - plemeniti plinovi

7 perioda i 18 skupina

metali, nemetali i polumetali

izoelektronske čestice

jednak br. e-, jednaka konfiguracija

MIJENJAJU PERIODIČKI

Polumjer atoma

bez oštre granice = nema pravi polumjer

ovisi o vrsti veze

metalna, ionska, kovalentna

porast protonskog br. unutar periode
raste pozitivan naboj jezgre (privlačna sila jača)
=
smanjen polumjer

porast protonskog br. u skupini
=
porast polumjera zbog porasta ljuska

kation manji radijus od početnog atoma, anion obrnuto

polovica razmaka dvaju susjednih atoma (jezgara) u strukturi

Energija ionizacije

privlačne sile između p+ i e-
-> dovođenjem dovoljno energije
=
e- odvaja od jezgre - pozitivno nabijen ion

naboj ovisi koliko el. atoma otpustio

smanjenjem broja e-
=
povećava E ionizacije

pozitivnoj čestici teže
oduzet e- nego neutralnoj

najmanja E koju je potrebno dovesti do
izoliranog atoma / iona u plinovitom staju za udaljavanje 1e-

porast protonskog br. u skupini
(povećava udaljenost valentnih e-)
=
smanjena sila jezgre i e-

porast protonskog br. u periodi (jezgra jače privlači e-)
=
jača sila jezgre i e-

izuzetci porasta E ionizacije : Be, Mg

jaka E ionizacije: plemenite plinove

Afinitet prema e-

nemetali
=
veliki afinitet - lako tvore negativne ione

E koja oslobodi pri prijelazu neutralnog atoma(g) u anion

porast protonskog br. afinitet prema
e- u periodi poveća, u skupini smanjuje

E koju je potrebno dovesti negativno nabijenom ionu(g) za odvajanje e-

E koja se oslobađa ili veže kada  atom(g) primi e-

Elektronegativnost

sposobnost jezgre jednog el. da privlači e- iz veze s drugim el.

velika E ionizacije i afinitet = velika
elektronegativnost- nemetali

cbrnuto za metale

razlika u elektronegativnosti određuje veze

nepolarna / polarna kovalentna ili ionska