Gaixotasun ez kutsakorrak (organikoak eta minbizia)

Agente kantzerigenoak ADN zelularrean alterazio genetikoa eragiten du. Honekin erlazionatuta bi gene mota aipatu behar dira

Onkogeneak

Gene Supresore Antionkogeneak

Zelula onkogeneen aktibazio progresibo eta independientegatik minbizi zelulan trasformatzen da.Ugaltzen da. hasieran tumore onbehera eratzen da eta bukaeran tumore gaiztoa.

Inguruko zelula edo organoen inbasioa

Eskualdeko gongoil linfatikoen inbasioa

Odoleko trasmisioa

Honela minbizi zelulek eskualde urrunetan tumore berriak sortzen dituzte, metastasiak

Kausak

Minbizia edukitzeko probabilitatea handiagotzen dute; astean zehar haragi gorriko bost errazio baino gehiago jateak, loditasunak, erretzeak eta alkohola neurririk gabe edateak.

Sintomak

Gorotzean odol hondakinak egotea

Tratamendua

Medikamentu edo kimioterapia, kirurgikoki, radioterapia, terapia biologiko eta terapia integratzaileak bidez

Prebentzio neurriak

Azterketak egin polipoak aurkitzeko, oraindik garatu gabeko fasean ere tratamenduen bidez sahiestea posible delako

Kausak

minbizia mota honen eragilerik garrantzitsuena tabakismoa da.

Sintomak

bularreko mina, ezohiko eztula, hemoptisia, eta beste sintoma orokor ekar ditzake; pisua galtzea, jangura urritzea...

Tratamendua

Kirurgia planteatu daiteke zelula ez txikietako kartzinomaren kasuetan. Kimioterapia eta erradioterapia beste aukerak dira

Prebentzio neurriak

Erretzeari uztea

Kausak

Eguzkitan denbora askoaegotea Belzteko kabinen eta lanparen erradiazio ultramoreak Zenbait produktu kimiko enesposizioa Gaixotasun heredagarriak -Xeroder mapigmentarioa- “Síndrome del nevodecélulas basales-Psoriasia Azaleko lesioedo hanturalarriak:erredurak

Sintomak

Orban motak: Zelula basaleko kartzinoma: gorri koloreko orbanak, Zelula ez kataduneko kartzinoma: azaleko protuberantziak (handipenak)Kaposi-rensarkoma:orbanmoreak tumoreetan bilakatu Mikrosifungoidea: gorputzeko atal jakinetako erupzioak (pikorraketazauriak) Karposi-rensarkoma, Zelula basaleko kartzinoma.

Tratamendua

Erauzketa simplea

Mohs-enerauzketa

Laserbidez kokirurgia

Elektrodesekazioa

Kimioterapia Radioterapia

Prebentzio neurriak

Arroparekin babestea eta eguzki-izpien kontrako kremen aplikazioa Belzteko kabinenera bilpen desegokia

Zer da?

Diabetesa, odolean glukosa maila altua edukitzearekin lotuta dagoen gaixotasun bat da eta intsulinaren produkzioa egokia ez denean gertatzen da. Azukrearen erregulazioa ez da ongi ematen gorabeheratsua izaten da.

Motak

1 motakoa

Haur eta gazteengan eman, faktore genetikoekin lotuta. Jaiotzean, gorputzeko zelulek ez dute intsulinarik egiten edo oso gutxi egiten dute eta horregatik ematen da txikitatik. Gorputzeko inmunitate sistemak, pankreasean daukagun zelula suntsitzen duenean garatzen da, zelula horrek intsulina ekoizten bait du.

2 motakoa

Helduengan eta paziente loditsuengan (hipertentso,aktibitate fisiko gutxi egiten dutenak,..) agertzen da, gorputzak ekoitzitako intsulina ez duelako ondo aprobetxatzen eta gaixotasunak aurrera egiten duen heinean, pankreak intsulina produzitzeko duen gaitasuna galdu egiten du.

Zer da intsulina?

HORMONA bat da , mezulari kimiko bat hain zuzen. Jaterakoan, odolean azukre maila oso altua izaten dugu, eta alderantziz, jaten ez badugu kantitate oso baxua. Intsulinak odoleko glukosa zeluletan sartzeko mezua ematen du, horrela odolean horrenbesteko azukre kantitatea ez izateko. Odolean dagoen glukosa maila jaisten du. Zuzenago esanda, jeistea eragiten du.

Tasa populazioan

2010. urtean 25,8 milioi pertsonek, adin guztitakoak, diabetesa zeukaten, Estatu Batuen biztanleriaren %8,3ak. Urte horretan,gaixotasun honen 1,9 milioi kasu berri diagnostikatu ziren, 20 urtetik gorako pertsonengan. Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) kalkuluen arabera, 2025. urtean mundu osoan diabetesa daukaten pertsonen kantitatea bikoiztu egingo dela prebistatzen da, 140 milioitik 300 milioi pertsonetara igaroz.

Diabetesa2 prebentzioa

Hasieran dieta egoki batekin kontrolatu daiteke (inbestigazioek frogatu dute, pisua jaistean, pertsonek diabetesa edukitzeko arriskua askoz ere txikiagoa dela) baina aurrerago beharrezkoa izaten da intsulina injektatzea.

Zeintzuk dira odoleko glukosa maila egokiak?

Normalean, odolean izaten dugun azukre kantitatea jasiten denean gertatzen da hipogluzemia, hain zuzen, 70mg/dl baino gutxiago daukagunean. Bestetik hipergluzemia dago eta hau, berriz, azukre maila altuekin lotuta dago. Gorputzak glukosa erregulatzeko beharrezkoa den intsulina ez daukanean gertatzen da. Beraz, odoleko glukosa maila egokia 70 mg/dl dela esan daiteke.

Zer da kolesterola?

Kolesterola gorputz-ehunetan eta odol-plasman dagoen esterola (lipidoa) da eta batez ere, gibel, bizkarezur-muin, are eta garunean dago.Ezin bestekoa da, organoetan hainbat funtzio betetzen dituelako. Gibelean sintetizatzen da.

Funtzioak

Nerbio-zuntzen mielinazko bandena eta hormonak ekoizteko oinarrizkoak dira. Animalia zelulen mintzen osagaia da. Beste molelula askoren sorrera eragiten du: hormonak, bitaminak, gantz biliarrak...

Lortzeko moduak

Endogenoa

Gorputza sortzen duena da

Exogenoa

Jakiek berez duten kolesterola da

Zer dira triglizeridoak?

Triglizeridoak gorputzean eta elikagaietan gehien agertzen diren gantzen forma kimikoak dira. Odol plasman ere agertzen dira eta kolesterolarekin batera plasma lipidikoa osatzen dute. Lipoproteina modura garraiatzen dira odolean.

Lortzeko modua

Plasman dauden triglizeridoak elikagaietatik datozen gantzetatik eratorriak dira edo gorputzak karbohidratoetatik energia lortzerakoan sortzen dira.

Zergatik gertatzen da gaixotasuna ?

Otorduetan eskuratzen ditugun kaloriak ez badira ehunetan berehala erabiltzen, triglizerido bihurtzen dira eta gantz zeluletara garraiatzen dira bertan biltegiratzeko. Gantz ehunetatik triglizeridoak askatzeko prozesua hormonen bidez dago erregulatuta. Plasman triglizeridoen maila altuegia izateari hipertriglizeridemia deitzen zaio.

Tasa populazioan

1000 gizonetatik 1 jasaten du eta 1000 emakumeetatik 0,3

Zer eragiten dute?

Organismoko arteriak oztopatu eta gortzen ditu,beraz, odola ez da ondo garraiatzen. plaka txikiak askatu egiten dira tronbo forman eta garuneko edota bihotzeko odol-hodiak oztopatzen ditu. Odolean triglizeridoak edo kolesterol gehiegi badago, ezin da garraiatu eta odol hodie paretetan metatzen da. Metaketa horrek odol hodietako presioa;tentsioa, igotzea eragiten du. HIPERTENTSIOA, BIHOTZEKOA, INFARTOAK, ICTUSA ETA DIABETEA dira eragiten dituen gaitz ohikoenak

Zein gaixotasunarekin daude erlazionatuta?

Arteria koronarioetan arazoak zor ditzake.

tratatu gabeko diabetes mellitusa

bularreko angina edo infartoak eragin ditzakete

Prebetzioa

Dieta osasuntsua

Gatz gutxi erabiltzea

Fruitu lehorrak jatea batez ere intxaurrak

Ariketa fisikoak egitea