HISTORIAURREA

Zeri esaten diogu historiaurrea ?

Zer da historioaurrea ?

Historiaurrea deritzogu Afrika gizakiaren lehen arbasoak agertu zirenetik (duela 5milioi urte inguru) idazketa agertu zenera arte (orain dela 5.000 urte inguru) igarota denboratarteari.historiaurrea ez zen garai berean amaitu toki guztietan .

Etapak

paleolitoa

duela 5 milioi urte ingurutik nekazaritza eta abeltzaintza agertu zirenera arteko (orain dela 10.000urte inguru)garaia.

hiru azpietapatan bereiz dezakegu

behe paleolitoa

erdi paleolitoa

goi paleolitoa

paleolitoa etaparik luzeena da .

neolitoa

nekazaritza eta abeltzaintza asmatu zirenetik metalezko lehen objetuak fabrikatu zirenera arteko (orain dela 7.000urte inguru)garaia.

metal aroa

metalezko lehen objetuak fabrikatu zirenean hasi zen , eta idazketa asmatu zenean amaitu.

Gizakiaren eboluzioa

gizakiak eboluzio-prozesu luze baten ondorioz sortu ginen .eboluzio-prozesu horri hominizazio deritzo,eta,horren bidez, gaur egun gainerako primateetatik bereizten gaituzten ezaugarriak hartu zituzten gure arbasoek apurka-apurka.

hankabiko

bihurtu ginenean ,hots , eskuak erabili gabe bi hanketan ibiltzen hasi ginenean ,eskuak libre geratu zitzaizkigun eta gure ikuseremua eragotu egin zen .

kontrajar daitezkeen erpuruekin

eskuak doitasun handiko pintza bihurtu ziren , objetuak manipulatu eta tresnak sortzeko.

gure garuna handi eta konplexuagoa egin zenean ,pentsatzeko eta hitz egiteko gaitasunak garatu genituen.

Paleolitoa

ehiztariak eta biltzaileak

paleolitoko gizakiak bilketari ,ehizari eta arrantzari esker bizi ziren .Elikagai gehienak fruituak eta sustraiak bilduz lortzen zituzten garai hartako gizakiek .

ehiza funtsezko jarduera zen.Harrizko punta zuten egurrezko lantzak erabiltzen zituzten ,mota guztietako animaliak ehizatzeko

arrantza duela 70.000 urte inguru praktikatzen hasi ziren . ibai eta itsasertzetan arrantzatzen zuten .Batzuetan ,arrainak eskuekin harrapatzen zituzten ;baina,beste batzuetan tranpak eta hezurrezko arpoi sinpleak erabiltzen zituzten. itsaskiak ere jaten zituzten .

Bizimodu nomada

paleolitoan toki batetik bestera ibiltzen ziren ,horregatik nomadak ziren.

normalean ,ibai edo laku baten alboan kokatzen ziren . Leku epeletan bizi ziren .

duela 500.000 urte inguru , sua kontrolatzen ikasi zuten .

harrizko eta hezurrezko tresnak

ehizatzeko ,arrantzatzeko edo animalien larruekin arropak egiteko ,hainbat tresna erabiltzen zituzten .

paleolito hitzak (aintzinako harri) esan nahi du ,Harrizko tresnegatik erabiltzen zutelako .

harrizko lehen tresnak oso zakarrak ziren.Errekarri sinpleak ziren.

harri motak: silexa ,harri puska ,labanak ,puntak ,bi aldeko aizkorrak,orratzak ,arpoiak eta amuak .

beste trezna batzuk animalizko hezurrez eta adarrez egiten zituzten.

neolitoko iraultza

sedentario bihurtu ziren,lehen herrixkak sortu ziren,jabetza pribatua sortu zen eta desberdintasun sozialak eragin zituzten.

nekazaritza asmatu zen.animaliak hezten hasi ziren.

metal aroa

metalezko objetuak fabrikatu ziren :lehenik kobrea ,gero brontzea eta azkenik burdina.Merkataritza garatu zen.hiri txiki bihurtu ziren .lanbide berriak sortu ziren:gerrariak ,apaizak eta merkatariak .Gizarte-banaketa areagotu egin zen.Hiru asmakizun berri agertu ziren :gurpilak ,belarri eta goldea .Beste aurrepauso batzuk:ureztatzea eta kanalak asmatu ziren.,hiri eta soroetara ura eramateko.