I. Mundu Gerra (1914-1918)
Lehiakideak
Entente Hirukoitza
Helburua
Aliantza Hirukoitzari aurre egiteko sortu zen.
Parte-hartzaileak
Erresuma Batua
Frantzia
Errusia
Herrialde Nuetralak
Aliantza Hirukoitza
Helburua
Frantziak edo Errusiak erasoz gero, laguntza ematea adostu zuten.
Parte-hartzaileak
Alemania
Italia
Austria-Hungaria
Gatazkaren eragileak
Eragile sakonak
Gatazka politikoak
Lurraldeak
Italiak eta eta Austria-Hungariak Istria eta Trento lurraldeak nahi zituzten.
Frantziak Alsazia eta Lorrena aldarrikatzen zizkion Alemaniari.
Nazionalistak
Balakanetako gerrak
(Austria-Hungaria, Turkiaren kontra)
Kolonialak
Lehia ekonomikoa
(Inperialismoa)
Aliantza militarren
Bake Armatua
Txinparta
Austria-Hungariako kororaren oinorde Franz Ferdinand printzea Sarajevon erailtzea izan zen.
Ondorioz, aliantzen sistema martxan jarri zen.
Ezaugarriak
Lurralde-hedadura handia
(16 nazio)
Arma berriak
(metrailadoreak, gar-jaurtigailuak, gastoxikoak, minak, urpekariak, hagazkinak)
Defentsa sistema berriak eta borroka modalitate berriak
(adibidez, gerra psikologikoa)
Eraldaketa ekonomikoak eta sozialak
Gatazkaren etapak eta gertakizunak
Mugimenduen gerra
(1914)
Gerra, ekialdean eta mendebaldean ia aldi berean hasi zen.
Alemania, Errusia zapaldu nahi zuen, baina, ez zuen lortu.
Posizioen gerra
(1915-1916)
Lubakiak
Gatazka mundu-mailakoa bilakatu zen, herrialde gehiago sartu zirelako.
Gerraren amaiaera
(1917-1918)
AEB gerran sartu Aliatuen alderdian
Errusiak atzera egin zuen iraultza komunistaren eta Brest-Litovskeko bakea sinatzearen ondoren.
AEBko presidente Woodrow Wilsonek bakearen oinarrirako Hamalau Puntuak adierazi zituen.
Bake Itunak
(1919-1920)
Pariseko Konferentzia
Garaituek beren armadak murriztera, gerraren ondoko konponketak ordaintzera eta Europako mapa berria egitaratu zuten.
Versaillesko Ituna
Bereziki oso gogorra izan zen Alemaniarentzat
Nazioen Elkartea
Bakea sustzeko nazioarteko erakunde gisa, eta egoitza Genevan ezarri zen.
Ondorioak
Geografiko
Europako mapa berria
Estadu berriak
Alsacia eta Lorrena Frantziara
Sozial
Emakume-lana saritzeko, botoa eman zieten.
Langile-klaseen eta erdiko klase pobretuen eta negozio belikoekin aberastatutako gutxiengoaren arteko aldeak areagotu.
Medukuntzan tekinak berriak garatu ziren.
Demografiko
9 milioi hildako baino gehiago
Politioko-Ekonomiko
Inperioen jausi aldia
(Alemania, Austrai-Hungaria, Otomanoa eta Errusia)
Alemania zigor gogorrak izan zituen.
(Alsazia eta Lorrena galdu, beste herrialdeen aitorpena, kolonia guztiak galdu, umiliatuta eta mendeku-gogoarekin utzi)
Europaren munduko hegemonia Estatu Batuen hegemoniarekin ordeztu zen.