ENERGIA: gorputzek beren barbean eta beste gorputzetan aldaketak eragiteko duten ahalmena. Zenbat eta energia handiagoa izan gorputz batek, orduan eta ahalmen handiagoa izango du aldaketak egiteko.

Mere som dette

Raum und Austausch 2019

af Tuillet Véronique

Produktoptionen-brest

af Stephan Brechbuehl

Atome + Radioaktivität

af XXX YYY

ENERGIA

af imontana001@ikasle.ehu.eu i

ENERGIA: gorputzek beren barbean eta beste gorputzetan aldaketak eragiteko duten ahalmena. Zenbat eta energia handiagoa izan gorputz batek, orduan eta ahalmen handiagoa izango du aldaketak egiteko.

SI sisteman, energiaren unitatea joulea (J) da

ENERGIA FORMAK

Energia nuklearra: atomoen nukleotan metatuta dagoena da.

Fusiozkoa: atomo arinen bi nukleo astunago bat osatzeko elkartzen direnean sortzen da. Izarretan gertatzen da

Fisiozkoa: atomo astun baten nukleoa bi arinago lortzeko hausten denean. Zentral nuklearretan gertatzen da

Energia kimikoa: erreakzio kimikoetan sortzen dena

Energia termikoa: gorputz bat osatzen duten partikulen higiduraren ondorioz sortzen duen energia. Energia hori gorputz bero baten eta hotz baten artean dagoen energia transferentziari deritzo.

Efektuak:

Dilatazioa: beroaren eraginez gorputz baten dimentsioak handitzea

Egoera aldaketak:

Tenperatura aldaketa: Gorputz batek energia termikoa bereganatzean, igo egiten da haren tenperatura; aldiz, energia termikoa galtzen duenean, hoztu egiten da

Beroa: gorputz batetik bestera energia termikoa transferitzea, gorputz biek tenperatura desberdina dutenean

Tenperatura: gorputz baten partikulen higidura mailoa adierazten duen magnitudea da

Energia elektromagnetikoa: uhin elektromagnetikoek garraiatzen dutena da; Eguzkiaren argia, adibidez

Energia elektrikoa: mugitzen ari diren karga elektrikoek daukaten energia da

Energia mekanikoa (Em): gorputz baten energia zinetikoaren eta energia potentzialaren baturari deritzo. Em= Ez + Ep

Energia potentziala (Ep): gorputz baten espazioan duen posizioaren arabera duen energia.

Energia potentzial grabitatorioa (Epg): gorputz hori dagoen altueraren araberakoada

Energia potentzial elastikoa (Epe): gorputz batek jasaten duen deformazioarekin erlazionatuta dago.

Energia zinetikoa (Ez): Higitzen diren gorputzek duten energia