ENERGIA ZENTZUZ ERABILTZEA

Mere som dette

Enegia zentzuz erabiltzea

af Imanol Martin

Industria iraultza

af Jorge Ruiz

NERBIO SISTEMA PERIFERIKOA

af Nerea Arostegui Martínez

LANA, ENERIA ETA POTENTZIA

af Alain Ojinaga

ENERGIA ZENTZUZ ERABILTZEA

Ener. Kontserbazioan eta degradazioa

Unibertsoan dagoen guztiko energia kantitateak konstante irauten du.

Adibidez: Beroa energiaren forma degradatu bat da.

Nola trukatezn da energia?

Energia gorputzen edo sistemen artean eraldatzen da forma bat baino geihagotan, baina nola gertatzen da aldaketa horiek?

Energia tranferitzea gertatu ahal dira gorputzen artean eta truke hori lanaren eta beroaren bidez gertatzen da.

Hauek bi ez dira enrgia forma, bakarrik energia transmititzeko forma bat.

Beroa

Beroa, energia transmititzeko modu bat da eta bi gorputzek edo gorputz baten bi atalek tenperatura desberdina dutenean gertatzen dena.

Hiru modutan hera daiteke:

• Eroapenez: Ingurune solido batean tenperatura diferentzia bat dagoenean, beroa tenperatura altueneko zonatik tenperatura baxueneko zonara transmititzen denean
• Konbekzioa: Fluidoetan, tenperatutara diferentziak konbekzioz berdintzen dira, materiaren zati bat lekualdatuta.
• Erradiazioz: Energia erradiazio bidez hedatzen da, argiaren abiaduran higitzen ºdiren uhin elektromagnetikoen bidez; adb, eguzki datorkigun beroa.

Lana

Gorputz baten gainean indar bat egiten duhunean gorputza lekualdatu egiten bada, lana egin dugula egiten esaren da.

Formula bat du:

W=F·Ax

Gai NagORDEZKO ENERGI ITURRIAK

BIOMASA

MAREA-ENERGIA

ENERGIA GEOTERMIKOA

ENERGIA EOLIKOA

EGUZKI ENERGIA

Enegia iturriak

Enegia iturria deritzo zuzenean edo eraldaketa prozesu batean bidez energia lortzeko aukera ematen duen baliabide natural edo material orori.

Energia Iturri konbentzionala

HIDRAULIKOA

ENERGIA NUKLEARRA

GAS NATURALA

PETROLIOA

HARRIKATZA

SUTAKO EGURRA

Kontsum o arduratsua

Etxeetan energi erabiltzen diren gailu asko daude, energia aurresteko formula bat dago:

E=P · T

eNERGIA KILIWATT-HORDUTAN(kWh) adierazten da.

Ener. Konbentzionala eta ordezkoa

Ordezko energia iturria

E.iturri konbentsionalak

ENERGIA ELEKTRIKOA

Erabiltzen dugun energia gehiena da, eta forma batzueki egiten da lan energia elektrikoarekin.

Gas naturala, Petrolioa, ikatza eta biomasa egiteko:zentral kimikotan egiten dira.

Haizea eta ura: Zentral eolikotan,marea-zentraletan, eta zentral hidroelektrikoan egiten da.

Uranio eta fisio materialak: Zentral nuklearretan egiten da.

Eguzkia: Zentral fotovoltaikoetan.

Zer da energia?

Enegia, gorputzek edo sistemek duten propietatea da, naturan gertatzen diren fenomenoen bidez jartzen da agerian.

Ener.transferitzeak erreakzio kimikoetan

Erreakzio exotermikoa

Enegia bero moduan askatuta gertatzen dirennak.

Adibidez: Erreakzio fotosintesia

Erreakzio endotermiko

Energia bero moduan xurgatuta gertatzen direnak.

Adibidez:Errekuntza erreakzioak

Energiaren formak:

Ener.termikoa

Gorputzen tenperatura aldarazten duen energia da.

Ener.kimikoa

Materiale bizigabe zein izaki bizidunekin gertatzen diren erreakzio kimikoen bidez jartzen da agerian

Erradiazio energia

Uhin elektrikoekk duten energia da. Eguzki-energia garrantzitzuena da, hartatik baitatoz gainerakoak zuzen

Ener.nuklearra

Nukleo atomikoen fusio eta fisio-prozesuen bidez lrtzen da, masaren parte bat energia bihurtzen da.

Ener.elektrikoa

Sorgaili elktrikoek sortzen duten energia da

Ener.mekanikoa

Higiduraren bidez trukatzen diren energia mota guztiak dira, hiru motatakoak daude:

1. Energia potentzial elastikoa: Deformatzen diren gorputzak edo sistemak duten energia da.
2. Energia zinetikoa: Gorputzek higidura egoteagatik duten enrgia
3. Energia potentzial grabitatorioa: Gorputzek lurraren gainazaletik altuera batera egoteagatik duten energia da.

Ener.Garraiatzea, metatzea eta kontsumitzea

Kontsumoa

Energia fizakion ongizatera lortzeko erabiltzen da.

Pentsatu behar dugu muga bat pintzea ideia oni, geroago, ondorio oso larriak ergin daiteke;adb: Euri azidoa, erreaktibitatea eta berotegia efektua handiagoa egin.

Metatzea

Energia arazo bat du; ezin da metatu kontsumo modu hedatuenean, bakarrik baterietan eta pilan baino ezin da metatu energia elektrikoa.

horiek ez dute premietara egokitzen, horrgatiik irtenbide hau aurkituda: Energia-baliabideak etatzea, elektrizitate bihurtu aurretik.

Garraioa

Inguruan daude jarrita, goi -tentsio banaketa-serekin partekatzen eta jarraiatzen dute energia elektrikoa.

ere urarekin erabiltzen da ur-preserkin, kontsumo-gunerako.

Orain azterketa medikoak esan dute goi-tentsio banakta-sareak lurperatzea komeni dela, osasunerako kaltegarriak izan daitezkelako.