Topic flotante
GIZA GORPUTZAREN ANTOLAKETA
ORGANOAK, SISTEMAK ETA APARATUAK
Aparatuak
Lokomozio-aparatua: gihar sistemak (giharrek) eta eskeleto-sistemak (hezurrek) osatzen dute.
Ugal-aparatua: arra edo emea izan daiteke
Zirkulazio-aparatua: bihotzak, odol hodiek eta odolak osatzen dute
Iraitz-aparatua: zelulek sortutako hondakinak eta odolean
dauden soberakinak kanpoaldera bidaltzen ditu
Arnas-aparatua: arnasbideek eta birikek osatzen dute
Digestio-aparatua: digestio-hodiak eta guruin erantsiek osatzen dute
Sistemak
Sistema endokrinoa: ehun epitelialez osaturik dago
Nerbio-sistema: nerbio-ehunez osatuta, hiru atal ditu: entzefaloa, bizkarrezur muina eta nerbioak
Eskeletu-sistema: lokomozio-aparatuaren alde pasiboaa da
Gihar-sistema: lokomozio-aparatuaren atal aktiboa da
ANTOLAKUNTZA MAILAK
ORGANISMO MAILA
Izaki bizidunaren osotasuna adierazten du.
SISTEMA ETA APARATU-MAILA
Hainbat organoz osatutako egiturak dira.
ORGANO-MAILA
Hainbat ehunez osatutako egitura.
EHUN-MAILA
Jatorri eta funtzio bereko zelula
espezializatuz osatuta daude.
ZELULA-MAILA
Lehen maila biziduna da, atalez eta organuluz osatuta dago.
MAILA MOLEKULARRA
Organikoak: materia bizidunetan baino ez daude
Ez-organikoak: ura eta gatz mineralak dira.
MAILA ATOMIKOA
Atomoek osatzen dute: C, O, Fe, Al, Cl… Beren
propietateei eusten dieten materiaren zatikirik
txikienak dira.
MAILA SUBATOMIKOA:
Atomoak osatzen dituzten
zatikiak dira.
EHUNAK
Nerbio- ehuna
Gila-zelula
Neuronak babesten ditu.
Neuronak
Zentzumen neuronak/ Neuro motorrak
Gihar ehuna
Bihotzeko gihar ehuna
Itxura ildaskatua duten zelulak.
Gihar ehun ildaskatua
Nukleo bat baino gehiago duten oso zelula luzeek osatzen dute.
Gihar ehun leuna
Nahi duenean mugitzen da ezin da kontrolatu
Ehun konektiboa
Odola
Likidoa den ehun bakarra
Hezur-ehuna
Zatirik handiena osatzen duena da.
Kartilago-ehuna
Belarrietan dagoena
Gantz-ehuna
Adipozitoak, organobatzuk metatu
Ehun konjutiboa
Organo batzuetan dago eta beste batzuetanlotzeko adibidez tendoia.
Ehun epiletala
Guruin epitelioa
Exokrinkoak: arteriak adibidez kontaktuan daho odolarekin
Estadura epitelioa
Epidemisa: ahurra
Endotelioak: membrana bat dago arol batean
Muku-mintza: sudurretako odiak
GIZA-ZELULEN EGITURA
NUKLEOA
NUKLEOROA
ARN eratua -Erribosomen sorkuntzari zuzenu.
UROMATINA
Zelula zuzentzen du, material genetikioa dago eta ADN suntzizzez osatua( 46 kromosoma eratu)
NUKLEO PLASMA
nukleoaren atal likidoa
MINTZ NUKLEARRA
mintz bikoitza poroak substantzia arttea
ZITOPLASMA
ORGANULUAK:
Zentrosomak
Zelularen ugalketa (erdibikatuz) lagundu.
Bankoloak
Erreserbak edo ondakin substantziak gorde.
Lisosomak
Substantziak dijeritzen ditu.
Mitokondriak
Arnasketa zelularra.
Ereibosomak
Erretikulu endoplasmatikoan pikordunean edo aske proteinak sintetizatu.
Golgi-ren aparatua
Gluzidoak fabrikatzen ditu.
Erretikulu endoplasmatikoa
Leuna: lipidoak sintetizatu, garraiatu eta gorde.
Pikorduna: proteinak sintetizatu, garraiatu eta gorde.
ZITOESKELETOA: proteina fibrak, zelulak konzientzia eman
HIALOPLASMA: ur eta materia organikoaren disoluzioa bertan organuluak murgilduta.
ZELULA-MINTZA
EGITURA: Hiru geruza ditu, bi fosfolipidoz eta proteinaz osatuta dago eta ptoteinatik substrukea
FUNTZIOAK: zelua inguratu eta babestu. Substantzien elkartrukeak ahalbidetzen ditu.
ZELULA-ANIZTASUNA
60 bilioi zelula daude eta 250 mota desberdin.
Celullae= zelula (eukariotoak dira, izaki bizidunen unitate
anatomikoa, funtzionala eta genetikoa eta bizi funtzioak dituen unitaterik txikiena)
