IPUINA

Mere som dette

ERAGIKETA KOGNITIBOAK

af Alaitz Egaña Pagoaga

Bitartekaritza

af angharad arambalza

HAUR HEZKUNTZA TXOKOAK

af Hirune zabala

tutoretza proiektua

af anlegama Heramafe

TRISTURA

SORPRESA

POZA

IRA

ABERTSIOA

BELDURRA

OSAGAIAK

Fisiologikoak: estimulu baten aurrean dagoen lehen erreakzioa da, eta nahigabekoak dira: arnasketa handitu egiten da, aldaketak hormona mailan, eta abar. Kognitiboak: informazioa maila kontzientean eta inkontzientean prozesatzen da. Eragina du gure esperientzia subjektiboan. Jokabidezkoak: portaeran aldaketa eragiten du: aurpegiko keinuak, gorputzaren mugimendua...

ZER DIRA EMOZIOAK?

Emozioak gizakiaren berezkoak dira. Positibo gisa sailkatzen dira Eta negatiboak, ongizateari edo ondoezari egiten dioten ekarpenaren arabera Baina horiek guztiak, positiboak zein izaera dutenak Negatiboa. Bizitzarako garrantzitsuak diren funtzioak betetzen dituzte.

IPUINA

HELBURUAK

EMOZIOAK IDENTIFIKATU

- Ikaskuntza; irakurtzeko gogoak piztea eta formakuntza kulturala aberasten du.

Entretenimendua

- Haurrak animatzea ahozko tradizioaren bidez jaso duten ondarea balora dezaten, batzuetan herrikoiaren gainean eta beste batzuetan literarioaren aurrean planifikatzen duen arruntasun eta kultura ezaren konplexu bat gainditzen lagunduz.

- Oinarrizko gaitasunak garatzea, hala nola arreta, kontzentrazioa, adierazpena eta ahozko ulermena.

- Autoestimua garatzea, bai banaka, bai gizarte-talde gisa.

- Birsortzea eta ulertzea.

- Haurrengan ohiturak eta gaitasunak garatzea.

- Hezkuntza-helburuak izatea.

KOMUNIKAZIOA

KOMUNIKATZEKO TREBETASUNAK

- Entzute aktiboa - Enpatia - Balidazio emozionala - Hitzik gabeko hizkuntza - Gatazkak konpontzea - Negoziazioa - Ahozko hizkuntza - Irakurri - Idatzi - Errespetua - Pertsuasio-gaitasuna - Sinesgarritasuna

KOMUNIKAZIO ELEMENTUAK

Atzeraelikadura

Testuingurua

Kodea

Kanala

Mezua

Hartzailea

Igorlea

Hitzezkoa ez den komunikazioa

Ahozko komunikazioa

Komunikazioa informazioa transmititzearen jarduera da.

MOTAK

BAT BATEKO IPUINAK: inprobisazioak dira eta hurbiltasun pertsonalizatua sortzen dute.

KONDARIAZKO IPUINAK: Mito misteriotsuetan oinarritzen dira, adibidez, sekula betiko lurraldea ipuina.

ALEGIAK: protagonistak pertsona gisa jokatzen duten animaliak dira eta bakoitzak bere rola dauka. Amaieran iksabide morala daukate beti. Adibidez, otsoa eta txakurra.

IPUIN HERRIKOIAK: Unibertsalak dira eta anonimoak edo ahoz transmititutakoak izan ahal dira. Adibidez, Hansel eta Gretel.

ATALAK

Amaiera

klimaxa eman ohi den zatia, istorioaren konponbidea, eta narrazioa amaitzen da. Amaiera irekia duten testuetan ere, amaiera bat dago. Amaiera zoriontsu batean amaitu daiteke, edo ez.

Garapena edo korapiloa

historiaren gatazka edo arazoa aurkeztu, forma hartu eta gertakari garrantzitsuenak gertatzen diren zatia da.

Sarrera edo planteamendua

istorioaren hasierako zatia, non pertsonaia guztiak eta euren asmoak aurkezten diren. Sarreran aurkezten dena korapiloan hausten edo aldatzen dena da. Sarrerak oinarriak ezartzen ditu korapiloak zentzua izan dezan.

KONTATZEKO MODUAK

Soilik entzunezkoa den grabaketa.

Ikus-entzunezko grabaketak

Zuzenean kontatutakoak.

HIZKUNTZA BALIABIDEAK

Onomatopeia:Aasko erabiltzen dira ipuinak kontatzeko.

Exagerazioa: askotan ipuineko pertsonaiaren deskribaketa fisiko nahiz psikikoa egiteko erabiltzen da.

Erritmoa:Ipuina aspergarria izan ez dadin kontakizuneri erritmoa jarraitu behar zaio.

Tonua: pertsonaren sentimenduak adierazteko erabiltzen da batzuetan.

Errepikapena:Normalean haurrrentzako zuzeneko kontakizunetan erabiltzen da beraien parte hartzea eraginez arreta mantentzeko.

EZAUGARRIAK

- Laburra: ezaugarri horiek betetzeko, ipuina laburra da.

- Prosa: ipuin modernoen formatua (idazketa agertzen denetik aurrera) prosa izan ohi da.

- Efektu unitatea: ezaugarri hori poesiarekin partekatzen du. Hasieratik amaierara irakurtzeko idatzita dago. Batek irakurketa mozten badu, oso litekeena da narrazio efektua galtzea. Nobelaren egiturak, aldiz, zatika irakurtzeko aukera ematen du.

- Pertsonaia nagusia: beste pertsonaia batzuk egon daitezkeen arren, istorioak bati buruz hitz egiten du bereziki, gertaerak nori gertatzen zaizkion.

- Egitura zentripetoa: ipuinaren narrazioan aipatzen diren elementu guztiak lotuta daude, eta argumentuaren zantzu gisa funtzionatzen dute.

- Argumentuzko lerro bakarra: nobelan gertatzen dena ez bezala, ipuinean gertaera guztiak bata bestearen segidan kateatzen dira.

- Argumentuzkoa: ipuinak elkarrekin lotutako gertakarien egitura bat du (ekintza – Ondorioak), honako formatu honetan: planteamendua – Korapiloa – Amaiera.

- Fikzioa: benetako gertakarietan inspiratu daitekeen arren, ipuin batek, bere horretan funtzionatzeko, errealitatetik murriztu behar du.

ZER DA?