Lehen Mundu Gerra MAPA KONTZEPTUALA

Mere som dette

1.MUNDU GERRA

af JANIRE RUIZ

Lana eta energia

af elena y irati

Nazioak eta Inperioak (1850-1914)

af Lidia Paredes

Musika Iberoamerikarra

af Carlos Alonso

I MUNDU GERRA

ONDORIOAK

Artea

Abangoardismoa

Arte-arau zorrotzak apurtu zituzten gizartea auzitan jartzeko eta "zibilizazio" terminoa birplanteatzeko. Hala islatu zen musikan, pinturan, literaturan, zinematografian... Inkonformismo hau gerraren aurkakotasunetik zetorren, ideologia bakezaleagatik.

eta abangoardismoko beste azpigenero asko

...

Abangoardiako arkitektura

Futurismoa

Abangoardiako literatura

Surrealismoa

Dadaismoa

Sozialak

Milaka hilketak eta biktimak egon ziren.

Garapen kirurgia-tekniketan

Hainbat hilketa egonda, medikuak ebakuntza asko egiten zituzten jendea salbatzeko. Honela, teknika berriak garatu ziren.

Geografikoak

Europaren banaketa geografiko berria

Inperioen jausialdiaren ondorioz hainbat herrialde berriak sortu ziren, eta mugak aldatu ziren.

Politikoak - ekonomikoak

Zorionezko 20. ureteak

AEBk oso urte oparoak izan zituen ekonomian 1922tik 1929ra, non 29aren crack-a gertatu zen. Oparotasun honek gerra Europan gertatu zelako eta hango lurraldea oraindik egoera onean zegoelako etorri zen. Horregatik, garaipenaren zoriontasunak bultzatutako kontsumismo-bolada bat etorri zen.

Burbuila espekulatibo bat sortzen ari zen, eta zoritxarrez hori ustiatu egin zen eta herrialde horretako ekonomia kolapsatu egin zen, lanpostu asko kenduz eta gainditu beharreko arazo berri bat planteatuz.

Alemaniaren hiperinflazioa

Irabazleek Alemaniari hainbat isun jarri ziolten, eta hau Alemaniaren krisialdi oso handi bat ekarri zuena.

4 Imperioen jausialdia

Otomanoa

Austria-Hungaria

ETAPAK ETA GERTAKIZUNAK

Bakea lortzeko prozesuak

Nazioen Elkartea

Bakea sustatzeko erakundea izan zen, NBE-ren arbasoa

Versallesko Ituna

1919

1919ko ekainaren 28an I Mundu Gerra amaitarazi zuen ituna da. Ez zen itun "garbia" izan, gauza asko oker eta desorekaz itxi baitziren. Azkenean, akats horiek izan ziren Bigarren Mundu Gerra eragin zuten faktoreetako batzuk.

Pariseko konferentzia

Bando irabazlearen 4 nagusiek zuzendu zuten hitzaldia izan zen, bake-itunak egiteko. Galtzaileek ezin izan zuten parte hartu, ez ahotsik izan, eta irabazleek jarritako baldintzak sinatu behar izan zuten. Azkenean baldintza hauek derrigorreztuta sinatu zituztenez, arazoak ekarri zituzten.

3. Gerraren amaiera

Garai hartan, AEBak gerran sartu ziren Aliatuen alderdian, eta Errusiak handik alde egin behar izan zuen Iraultza Komunista eta Brest-Litovske-ren bakea direla kausa. 1918an aliatuak fronte guztiei eraso egiten hasi ziren, eta potentzia zentralek beren kontra ezin zutelako errenditu behar izan ziren. Urte horretan, Woodrow Wilson AEBko lehendakariak 14 puntu egin zituen gerra honetako bakea adierazteko.

1917-1918

2. Posizioen gerra

Oraindik irabazlerik ez zegoenez, fronteak lokatzez indartutako lubaki luzeetan sartu ziren. Gainera, metrailadoreak eraman ziren, baina erasoak higadurazkoak ziren, ahultzeko, ez garaitzeko.

Eraso hauek mundu mailakoak ziren, Fase honetan gero eta herrialde gehiago sartu zirelako. Herrialde hauek Bulgaria, Italia, Errumania, Portugal eta Japonia izan ziren esaterako.

1915-1916

1. Mugimendu gerra

Guda bi frontetan ia aldi berean hasi zen. Alemania Frantzia askar irabaztea nahi zuen, baina Frantzia ondo eutsi zion borrokari. Gainera, Frantzia eta Alemania borroka ari ziren bitartean, Errusiak Prusiatik Alemaniara heldu zen. Hau Alemaniak tropak bi lekuetara bidaltzea eragin zuen.

Uretearen amaieraTurkia Aliantza Hirukoitzan sartu zen.

1914

TXINPARTA

Franz Ferdind Austriako Artxidukearen hilketa.

Aliantza sistemak martxan jarri ziren

ERAGILEAK

Gatazka politikoak

Borroka kolonialak

Nazionalismoa

Austria Hungaria VS. Turkia balkanetako gudan

Lurraldeen aldarrikapenak

Frantzia Alsazia eta Lorrena aldarrikatzen zuen. Italia eta Austria-Hungaria Istria eta Trento nahi zuten.

Inperialismoa

Alemania botere handia hartzen hasi zen ekonomia arloan eta Frantzia eta Erresuma Batua mehatxatuta sentitu ziren.

Bake Armatua eta aliantza militarrak

Tentsio asko sortu ziren eta guztiek gerra baterako prest zeuden

LEHIAKIDEAK

Herrialde Neutralak

Entente Hirukoitza

Errusia

Erresuma Batua

Frantzia

Aliantza Hirukoitza

Austria-hungaria

Italia

Alemania