OSASUNA

Mere som dette

Jarduera Fisikoa eta Osasuna

af janire telleria

ibai,laku eta urtegietan eragindako inpaktua

af WEN KAI CHEN

OSASUNA ETA GAIXOTASUNA

af GORKA BILBAO ZAROBE

IKASGAIA GIZA HARREMANA ETA KOORDINAZIOA (I): NERBIO-SISTEMA ETA SISTEMA ENDOKRINOA

af VICTOR FERNANDEZ BELLIDO

OSASUNA

Gripe espainiarra, zer da? Noiz gertatu zen? Zenbat jende hil zen?

Gripe espainiarra, influenzavirusak sortutako gripea da. 1918 eta 1920 urteen artean eman zen. Gripe honen eraginez, 500 milioi pertsona kutsatu ziren eta 70 milioi pertsona inguru hil ziren.

Endemia, epidemia eta pandemia

PANDEMIA

Pandemia bat bezala identifikatzeko bi irizpide bete behar dira: gaixotasunak kontinente bat baino gehiagori eragitea eta herrialde bakoitzeko kasuak inportatuak ez izatea, hau da komunitatearen barruan transmititzea.

EPIDEMIA

Toki jakin batean ematen den gaixotasuna da, azkar eta aktiboki garatzen dena.

ENDEMIA

Eremu geografiko edo biztanleria-talde batean gaixotasun bat etengabe agertzea da. Horretarako bi irizpide hartu behar dira kontuan: gaixotasuna denboran zehar irautea eta talde jakin bati eragitea

Gaixotasunak:

Infekziosoak

Tratamenduak

Antiparasitalak

gaixotasun horiek tratatzeko sendagai batzuk

Antifungikoak

onddoek eta infekzio mikotikoek eragindako larruazaleko edo azazkaletako infekzioak tratatzeko eta birikei edo muki-mintzei eragiten dietenak

Antibiralak

birus-infekzioak tratatzeko

Antibiotikoak

bakterio-infekzioetarako

Prebentzioa

Gaixotasun infekziozoak prebenitzeko: -Higiene on bat izan -Txertoak jarri -Arrisku-faktore komunak murriztuz; --> tabakoaren kontsumoa -->alkoholaren kontsumoa -->jarduera fisiko eza -->osasungarriak ez diren elikagaiak jatea

Tranmisioa

-Pertsona batetik beste batera -Animali batetik beste batera -Intsektuen ziztaden ondorioz -Kutsatutako ura edo elikagaiak ukitun edo jatearen ondorioz

Zein organismok sortzen dituzte? Motak:

Protozooak

zelulabakarreko zelula eukariotoak dira

Adib.: Malaria eta loaren gaixotasuna

Onddoak

zelula eukariotoak dira, zelulabakarrak edo zelulaniztunak izan daitezke

Adib.: Oinetan onddoak eta kandidiasia

Birusak

ez dira izaki bizidunak eta ugaltzeko beste zelula baten beharra dute

Adib.: Gripea eta barizela

Bakterioak

zelulabakarreko zelula prokariotoak dira

Adib.: Tuberkulosia eta meningitisa

Zer dira?

Gaixotasun infekziosoak, mikroorganismo patogenoek eragindako patologiak dira, birusak, bakterioak, onddoak eta parasitoak(protozooak) barne; beraz, mota askotakoak daude.

Ez-infekziosoak

Kutsagarriak ez diren gaixotasunak dira; hau da, ez dira bakterio baten eraginez sortzen, epe luzerako ondorioak dituzte osasunean eta maiz epe luzerako tratamendu- eta zaintza-beharra sortzen dute.

Zer da (OME)?

Osasuna erabateko ongizate fisiko, mental eta sozialeko egoera da, eta ez bakarrik afekzioak edo gaixotasunak ez izatea.