von agarcia536@ikasle.ehu.eus a Vor 10 Jahren
497
Mehr dazu
Hizkuntza-aurreiritziak: Hizkuntza edo aldaera zehatz baten inguruan orokortu diren uste edo sinesteak.
Lan sakona egin du mito, aurreiritzi eta topiko faltsuak agerian jartzeko.
Aurreiritzi oztopatzaileak
Aurreiritzi mesedegarriak
Lan sakona egindu mito, aurreiritzi eta topiko faltsuak agerian jartzeko.
Aurreiritziek baio-judizio bihurtzen dira egitate diren ala ez kontuan izan gabe, hauek jarreretan dute eragina eta mesedegarriak edo kaltegarriak izan daitezke.
Egokitazunaren arabera
Kalifikatzaile subjetiboen arabera
Hiztun-kopuruaren arabera
Hizkuntza edo aldaera zehatz baten aurrean, alde edo kontra erantzuteko edo ekiteko joera da.
Ikasleari dagokionez jarrera integratzailea instruentala baino garrantzi handiagoa du.
Arratibel eta bestek 2001
Motibazioa modu ezberdinetan uler daiteke.
Gizabanako nortasunaren alagaiak eta irakaskuntz-ikaskuntzaren aldagaiak garrantzi handia dute.
Gizartearen egoera indibiduala baino garrantzi gutxiagoa du
Motibazioa testu inguruaren arabera alda daiteke
Motibazio intrintseko eta estrinseoko
Martinez de Luna 1996
Lehen hezkuntzan motibazioa ez da kontzientea baina bigarren hezkuntzan bai, horregatik sustau behar da.
Sánchez Carrión 1991
Hizkuntza bat ikasteko edo eusteko eragina duten hiru faktoretan banatu ditu.
Erabilera
Ezagutza
Istvan Ottó 1998
Motibazioaren bilakaera hiru fasetan banatu ditu.
Hirugarrena
Ikaslea bere buruaren ebaluazioa.
Bigarrena
Motibazioa elikatu.
Lehena
Motibazioa sortu.
Dörney 1994
Motibazioaren kontzeptualizazioa hiru mailatan banatzen ditu.
Ikasteko egoeraren mailan
Egoera bakoitzari lotutako motiboak.
Ikaslearen mailan
Bere ezaugarri indibidualak jasotzen dira.
Hizkuntza-mailan
Jarrera instrumentalak eta integratzaileak.
Gardnerd 1985
Motibazio integratzailearen eredua.
Ikasteko egoeraren aurreko jarrerak
Integratibotasuna
Kanpo eta barne motibazioak
Euskara ez du balio instrumentalik baina bai integratzailea.
Kanpo
Norberengandik at dagoen presioa dela eta gertatzen den motibazioa da
Barne
Norbanakoaren barnean norbere uste, afeektu eta nahietatik sortzen den motibazioa da.
Instrumetala
Hizkuntza edo aldaera zehatz hori hitz egiteak dakartzan honurak kontuan hartuz, horren alde ekiteko jorrera. Onura horiek ekonomikoak edo sozialak izan daitezke.
Motibazio pragmatikoa
Inguruneko baldintzek sortzen dituztenak
Integratzailea
Hizkuntza horretako erkidegoaren parte izateare edo izan nahiari erantzuten dio.
Euskaran
Bai-bainako jarrera
Iritzi-sorta konplexu bat da. Euskerarekiko eta euskeraren aldeko jarrera da, baina ez grinatsua dena.
Arrakasta-motibazioa
Gizartearen elite sozio-ekonomiko eta politikoen hizkuntza-eredua jarraitzea.
Motibazio sinbolikoa
Euskal Herriaren partaidea sentitzea
Negatiboak
Hizkuntzaren ordezkatze-prozesuak eragundako lotsa-sentimenduaetan dute iturburua.
Positiboak
Hizkuntz ofizialen babesa.
Jarrera positiboena ofizialtazuna lortzea da.
Bestelako eraginak
Eskolaren eragina
Gurasoen eragina
Konatiboa
Jokaera eta ekintzak.
Afektiboa
Sentimenduak
Kogitiboa
Iritziak eta sinesmenak.
Hizkuntza-jokaera: Hiztunak egoera soziolinguistiko jakin batean dituen aukerak, ad: hizkuntza, erregistroa...
Motibazioa, izaki bizidun bati buruz, bere portaera eta jokabidea zuzendu egiten duten prozesuen multzoa da. Jarduera bat abiarazi eta, beharreko intentsitatean, horren jarraipena eragiten du, jarduera burutu arte
Hizkuntza horrekiko norbere sentimenduen eta ideien adierazpenak dira, ahoz adierazi daitezkeenak
Hizkuntza Komunitatea: Lehen hizkuntza bera duten edo hizkuntza berean mintzatzen diren pertsonen multzoa
Hizkuntza nortasuna: Pertsona edo giza talde baten identitatearen eta hizkuntza baten artean dagoen lotura
Komunitate batean dauden hizkuntzek merkatuan indar-harreman bat dute. Harreman horretan, botere eta prestigio handiena duenak erabakitzen du baita nola hitz egin behar den ere
IDEOLOGIA
Garai, gizarte, talde, klase edo pertsona baten ideia sistema.
HIZKUNTZA IDEOLOGIA
Pertsona edo giza talde batek hizkuntzei buruz dituen ideien multzoa.
EZTABAIDAK EKARRI DITZAKE
IRITZI PUBLIKOA
Talde jakin baten uste balio eta aurreiritziak
Euskal Herriko iritzi publikoak eta hizkuntzak
Maila Ideologikoa
Maila linguistikoa
Maila Politikoa
IDEOLOGIA EKOLINGUISTIKOA
Hizkunza aniztasuna eta hizkuntzen arteko oreka gorde behar direla aldarrikatzen duen hizkuntza-ideologia
HIZKUNTZA PLURALISMOA
Gizarte bateko hizkuntza komunitatean berdintasuna erakusten du (hizkuntza guztiek eskubide berberak)
HIZKUNTZA LIBERALISMOA
Gatazkako egoeretan inolako esku hartzerik ez egitea babesten duen hizkuntza ideologia
HIZKUNTZA DARWINISMOA
Hizkuntzek Darwinen eboluzio teorien araberako bilaketa dutela pentsatzen duen hizkuntza-ideologia
HIZKUNTZA ABERTZALETASUNA
Hizkuntza beriaren gorengo ezaugarritzat jotzen duen ideologia
EKOLOGISMO GLOTIKOA
Egozentrismo glotikoari kontrajarritako hizkuntza ideologia. Balio eta indar bereko bi behar hauek bateragarri egitean du oinarriaz hizkuntzen ekologia naturalari eustea
EGOZENTRISMO GLOTIKOA
Norberak nahi duen ideologia mota ezarri.
ALDAKORRAK ETA INTERAKTIBOAK
IDEOLOGIA LINGUISTIKOAK
Hizkuntzaz hiztunak dituen sinesmen multzoak dira estruktura eta erabilera linguistikoa hautemateko duen modua arrazionalizatzeko edo justifikatzeko
Ipar Euskal Herriko euskaldunen hizkera berriak aztertzeko tresna sortzea
Baionako IKER taldea
Gazteek erabiltzen duten aldaeraren ezaugarrien azterketa
Imanol Esnaola
Oiartzunen egindako elkarrizketa sozioliguistikoen bitartez lortutako datuen azterketa kuantitatiboa
Bill Haddican
Gazteen hizkeraren gaineko zenbaitohar eginez, hausnarketa eta eztabaida proposatzea.
Estibaliz Amorrortu
Hego Euskal Herriko helduen eta gazteen hizkeren arteko desberdintasun fonologiko, morfologiko, sintaktiko eta lexikoa ikertzeko.
Jose Luis Ormaetxea
Gotzon Aurrekoetxea
Bilbon espainolez foneman gertatzen den aldagarritasun fonologikoaren eragile linguistiko eta estralinguistikoakaztertu ditu.
Maitena Etxebarria
Prestigioa
Erabilera baten aurrean, hiztunek jarrera ezberdinak har ditzakete
Gizartearen egituraketak zerikusi handia daukate hizkuntzan ematen diren aldaketekin.
Gizarte klaseen sailkapenak egiteko, heziketa, irabaziak eta lanbiadean oinarritzen da
BIZIMODUA
Berezko bereizgarri ekonomiko eta sozialak dituzten hiru taldeetan banatu
gizarte.
HIZKUNTZA-MERKATUA
Hiztunek, Gizartean duten funtzioen araberakoa izango da euren jarduera linguistikoa
GIZARTE-SAREA
Gizabanakoen arteko harreman zuzenen egitura. Betebeharrak, eskubideak... onartzeko eragilemoduanfuntzionatzen du.
HELDUEN ETA ZAHARREN HIZKERA
Hizkera nolabait egonkortzen da, lan merkatua estandarra erabiltzera bultzatzen du.
GAZTE-HIZKERA
Gazteek euren pentsamoldeak eta jarrerak adierazteko erabil duten euren soziolektoa.
HAUR-HIZKERA
Umeek bizitzaren hasierako tartean erabiltzen dutena.
Gizabanakoen jokabideetan aurki daitezkeen ezberdintasunik unibertsalenak generoaren inguruan antolatzen dira. Ezberdintasun hauek hizkuntzan eraguina daukate.
Diskurtso batean ematen diren aldaerak, adibidez tonu aldaketa.
Sarritan estralinguistikoak edo maileguak dira. Carné, carnet.
Gauzak adierazteko anistasuna, Tipo hori super majoa da edo "Mutil hori oso jatorra da"
Estilistikoa, euskeraz nigaz, umegaz, deutset, deutsut
Ahoskera
ALDAKIA
Aldagaiak izaten dituen emaitzetako bakoitza da.
ALDAGAIA
Emaitza ezberdinak eman ditzakeen balioa da.
Hizkera komunitate jakin batean komunikatzeko, bertako partaideek ondo ezagutu behar ditu konbentzioak; elkarreraginerako komunikazio arau linguistikoak, kulturalak, sozialak. Gizabanakoek duten ezagutza orokor hori da gaiatsun soziolinguistikoa.
Hizkuntza elkarri lotuta dauden zeinuen sistema da.
Gutxienez hizkuntza bat paretkatzen duten hiztunen multzoa da. Talde batean egonda nortasuna garatzen da. Komunitate bakoitzean erabilera-arauak daude. Nahiko heterogeneoak.
Hiztun bakoitza komunitate bat baino gehiagotan egon daiteke eta aldaera ezberdinak erabili dezake une bakoitzean.
ALDAERA DIAFASIKO
Hizkuntza ekintza jakin batean, testuingurua kontuan izanda(igorlea, hartzailea, helburua, erabilera-esparrua) erabiltzen den hizkera.
Norbanakoen aldaera da, hiztun bakoitzaren hizkera. Ez da estatikoa hiztunaren esperientziak bizipenak eragingo baitiote.
Gizarte-talde jakin baten aldaera linguistikoa da.
ALDAERA DIASTRATIKOA
Gizarte-talde jakin baten aldaera linguistikoa da; hiztunaren ezaugarri sozialen araberako aldaki multzoa.
Muga geografiko batean erabiltzen den sistema lexiko, fonetiko eta morfosintaktiko daukan aldaera.
ALDAERA DIATOPIKOA
Dialektoa berezko sistema lexiko, morfosintaktikoa daukan aldaera da eta hizkuntza baino eremu geografiko mugatuagoan erabiltzen da.
HIZKUNTZA ALDAKORRA DA
ALDAERA
Aldagai multzo batean aldaki jakin batzuk hautatuz sortzen den hizkuntzaren erabilera sailkagarria, nolabaiteko sistema osatzen duena.
