von Jon Basterra Valbuena Vor 5 Jahren
548
Mehr dazu
Solidoa
Likidoa
Gehiena burdina
Dentsoagoa
Repittiren eta Guterberg etenen artean
Zurruna
Uhin sismikoak bizkortu
Litosferaren oinarriaren eta Repitti etenaren artean
30-50 km lodi
100-300 km lodi
10 km
Ozeanoaren ondoa
Basaltozkoa
30-70 km
Kontinenteak eratu
Granitozkoa
Zenbait eremuen hazkuntza azaltzeko
Subtema
Arkimedesen printzioa
lurrazalari eta matuari aplikatzearen emaitza
Lurrazala
azpian mantua egoera likidoan dago
mantuaren gainean flotatzen
lurrazalaren hondoratze eta goratze bertikala azaltzeko
Erliebea aldatu
Sedimentuak jalkitzerakoan haren pisua hondoratzen da (subsidentzia)
Material ugari pilatu arro sedimentarioan
Talka-oregenoaren pisua azpian dagoen plaka hondoratu
Subsidentzia-arroa sortu
Sedimenduak pilatu
Higidurak goraguneak sortzerakoan pisua higotzen da eta sustraiak ahultzen dira
Sustraiak eta erliebea desagertu
Litosfera lau gelditu
Litosfera kontinentala edo ozeanikoa loditzean, presioarengatik, mantua sustraiatzen da eta gorakada isostatikoa jasan
Horrela uharte-arku bat sortu
Arro sedimeentarioarekin baldintzatuta
Distentsioak eragindako faila handiak daude ere
Iberiar penintsula osoa gora egiten dago
Barnealdean
ordokiak
Kostaldean
itsasoak
hondartzak
Wilsom zikloa
4. Ozeanoaren hondoa txikitu eta kontinenteak talka egin
3. Litosfera ozeanikoa hautsi eta subdukzio eremua sortu
2. Ahuzturatik magma basaltikoa atera eta litosfera ozeanikoa eratzen hasi
1. Distentzio esfortzuek koninteen ahustura sortu, Riftak eratuz
Beroa kontinentearen azpian pilatu
Zaila zulatzeko
Presioarengatik lurrazala ahuztu eta sabaldura handiak sortu
Rift deitu ahuztura-eremuari
Xurrunagoa eta hotzagoa
Erraz zeharkatu
Basaltozko goi lautadak
Zumendi uharteak sortu
Gandorra mugitzen bada zumendia itzaliko da
Ebaki-esfortzuak sortu failetan
Distentzioa
Goratze -prozesuak
Iberiar plakaren muturra mantuaren azpian hondoratu Talkaren ondorioz
Higidura areagotu
Orogenoei pisua kendu
Plataforma kontinentaletan pilatutako sedimentuak->
arroka sedimentarioak, Mendikate prebetikoan eta subbetikoan
Alborango plakaren kontra--> talka egin zuen--> Sierra Nevada
Iberiar plaka Europako kontinenteen azpian sartu
Talka ondoren itsasoko sedimentuak tolestu eta Pirineoak sortu
Magmatismoak
Pirinio axialak sortu
Aspiratzen den plaka
oso okertuta pisuarengatik
Ez da akrezio-prisma handirik sortzen
Subdukzio-eremuan
Ozeano-fosa oso sakon sortu
Mineralak urtzeak
Magma-ganberak gainazalera igotzea eragin
Azpiratzen ez den plakan
uharte-arku bat sorrarazi
litosfera ozeanikoaren azpian azpiratu
Subsidentzia termikoaren ondorioz
hautsi eta espontaneoki azpiratu
dortsaletik hurrundu ahala hoztu eta loditu
Geruzatik ateratako material gainberotua
Mantua gorantz joan
Litosferaren oinarrira heldu
Berotu leku hori
Arrokak dilatatu
Aspiratzen diren plaka ozeanikoak
Deshidratazioa
Aspiratutako sedimentuak plakak busti
pLAKA OZEANOA ERATU
Mineralak hidratatu
Presioa eta tenperatura:
Faktore hauek asko iraun
Repitti etenaren gainean bermatu
Urtze partziala
Likidotzen diren mineralak magma bihurtu
Gainazalera igo magma
Plaka litosferikoen higidura
Haren ondorioz
Lurraren gainazalean
sakabanatu
elkartu
kontinenteak posizio erlatiboz aldatu--> denborarekin
Mantuko konbekzioaren goiko aldeko higidura da
Basaltozko lurrazalaren birziklapena
Lurrazal kontinentala granitozkoa da
ez da mantuan hondoratzeko bezain dentsoa
Ozeanoen hondoa eratu basaltozko lurrazalak
Jarduera bolkanikoa
Gasak atmosferara isuritzen ditu
Bero asko kanpora bota
Nukleoko tenperatura altua denez
Lurrak gradiente geotermiko handia du
Gradiente horrek eragiten du konbekzioa mantuan
Nukleo metalikoaren kristalizazioa
Kanpo nukleoko burdina kristaltzen ari da
Kristaltze prozesuan
Nukleoa hozteko prozesua luzatu
Burdinaren fusioaren bero sorra askatu
Barne-nukleoa loditzen ari delako
Lurraren barneko eremuetan presio altuak direlako
Elementu erradioaktiboen desintegrazioa
Uranio, Plutonio eta Erradio atomo ezegonkorren fisio espontaneoa gertazean,
Partikula subatomikoak askatu
Duela 4.500 milioi urte Lurra urtututa zegoen
Fisikariak esan zuen moduan
Hala ere, haren kalkulua ez zen zuzena
Lurra arroka urtuzko esfera zela pentsatuz
Kalkulatu zuen zenbat denbora behar zuen planetak hozteko
Faila eraldatzaileak
Granitoaren dentsitatea nabarmen txikiagoa delako mantuarena baino.
Plaka-ertz pasiboa ere deitu diezaiokegu.
Azkenean 90 milioi urte behar zituela ondorioztatu
Litosfera ez da sortzen
Faila eremu bat sortzen denean eta ebaki-igidura sortzen denean
Ozeanoareen hondoaren hedaduran sortzen dira
Dortsal ozeanikoa
Magma basiltikoa isuri
Haustura eta eten ikaragarriak
Plaka-ertz eraikitzailea
Dortsal ozeanikoetan sortzen den litosfera
Subdukzio eremuak
Prozezua
Litosfera ozeanikoa goi-mantuan ondoratu eta lurraren gainazaletik dezagertu
Horregatik
Plaka suntsitzaile deritzo
Aspiratzen diren litosferak gero eta presioa handiagoa
Konprimatu eta trinkotu
Ondoratze prosezua azkarragoa horregatik
Dortsaletik hurrundu ahala ertza trinkotu
Plaka ozeanikoa litosfera azkpiko mantuan ondoratzeko prozezua
Plaka ozeaniko baten ertza loditzean edo hoztean
Lurrazaleko litosfera osatu
Plaka desberdinak
Ertainak ere
Zazpi plaka nagusi
Basaltozko lurrazala eta mantuaren lehen kilometroek osatzen dute
Dortsaletik zenbat eta urrunago egon, lodi eta dentsoagoa da
ezin da hondoratu mantuan
Lurra handituko da
- Harry Hess
Zenbat eta urrunago egon dortsaletik, basoltozko arrokak antzinagoak dira
Zerrenda paleomagnetiko simetrikoak dituzte
Magnetismo handia
Ez daude sedimentuz estalita
Lokatzez edo hautsez
Jatorri bolkanikoko leku handiak
Izaki bizidunen mugimenduen arabera
Kontinenteen arteko klima antzekoak
Kontinenteak bateratu ahal puzle bat bezala
Geologia kontinente desberdinetan
