OSASUNA ESTA GAIXOTASUNA
5-LESIOAK ETA GAIXOTASUN
EZ-INFEKZIOSOAK
Gaixotasun ez infekziosoak
Zelula ugalketagatiko gaixotasunak
Adibidea: Minbizia
Zelulak neurriz kanpo ugaltzen dira, tumore bat(kontrolik gabe hasten den zelula masa) sortuz. Tumore gaiztoak: Inguruko zelulak hiltzen baditu
Gaixotasun autoinmuneak
Inmunitate sistemak organismoaren beraren aurka jardute du. Ehun batzuetako zelulak hiltzen dira
Endekapenezko gaixotasunak
Adibidea: Artrosia, Alzheimerra...
Organo bateko zelulak pixkanaka hiltzen dira
Gaixotasun genetikoak
Adibidea: Daltonismoa, Hemofilia...
Informazio genetikoaren akatsek sortutakoak
Gaixotasun metabolikoak
Adibidea: Diabetesa
Metabollismoaren akatsek sortutakoak
Lesioak
Gaixotasun askok ehunetako eta organoetako zelulak hiltzen dituzte lezioak sortzen
Zelulak hiltzeko kausak
Oxigeno falta
Urritasun metabolikoak
Traumatismoak: Organoetan edo ehunetan kolpeek eragindakoak lesioak
3-GAIXOTSUN INFEKZIOSOEN
TRANSMISIOA TRATAMENDUA ETA PREBENTZIOA
Tratamendua eta prebentzioa
Prebentzioa
Txertoak prebentziorik eraginkorrena da gaixotasun jakin batzuk saihesteko
Tratamendua
Birusek eragindakoak
Organismoak eratzen dituen antigorputzen bidez
Protozooek sortutakoak
Substantzia kimiko espezifikoen bidez
Bakterioek eragindakoak
Antibiotikoen bidez
Onddoak sortutakoak
Fungiziden bidez
Transmizioa
Sexu-transmizioko gaixotasunak
Sexu harremanetan gaixotasun infekziosoak transmititzeko arrisku handia dago
Kutsatzea, epidemiak eta pandemiak
Pandemiak:
Epidemia mota bat mundu osoan zabaltzen bada
Epidemiak:
Gaixotasun infekzioso bat eremu batean zabaltzen bada eta pertsona askori eragiten badie
Kutsatzea:
Pertsona gaixo batengandik pertsona osasuntsu batengana transmititu daitezkeen gaixotasun infekziosoak, kutsakorrak esaten zaie
Organismo bektoreak
Gaixoaren eta osasuntsuaren kontaktu fisikoa edota agente patogenoa transmititzen duten animaliei gaixotasun bektorea
2-GAIXOTASUN INFEKZIOSOAK
Kutsatutako objekturen baten bidez
Mahai-tresnak, edalontziak, xiringak, objektu zorrotz zikinak... Horixe bera gertatzen da birus eta bakterio askorekin; tetanosaren bakterioarekin, adibidez
Elikagai kutsatuak hartuz
Hala bada, infekzioak sor daitezke, bakterioen (adibidez, salmonella), birusen (esaterako, tifusarena), protozooen (hala nola, ameba) eta abarren eraginez
Airearen bidez
Gripearen birusa, adibidez
Zuzeneko kontaktu fisikoaren bidez
Pertsona gaixo baten eta pertsona osasuntsu baten arteko zuzeneko kontaktu fisikoaren bidez. Hala transmititzen dira birus, bakterio eta onddo batzuk. Sexu-harremanen bidez kutsatutako gaixotasunei sexu-transmisioko gaixotasunak (STG) esaten zaie
6-GAIXOTASUNEN PREBENTZIOAK.
OHITURA OSASUNGARRIAK
Bide-zirkulazioko arauak betetzea
Lan baldintza osasuntsuak
Toxikapenak eta menpekotasunak ekiditea
Bizi-plangintza orekatua
Dieta orekatua
Ariketa fisikoa
4-GURE ORGANISMOAREN
DEFENTSAK
garapena sahiesteko defentsa batzuk
inmunitate sistema
globulo zuri batzuk inmunitate sistme dute
B linfozitoek
inmunitate sistema ondo funtzionatzeko, antigenoak barneratu, antigorputzak sortu eta odolean infekzio horren aurkako inmunitate egoera sortu
antigorputzak sortu
zelula inbaditzaileak desegin
antigenoak indargabetu
T linfozitoek
substantzi arrotzak
T/B linfozitoen ekoizpena aktibatu
mikroorganismo batzuk desegin
neutrofilek eta monozitoek
zelula arrotzak fagozitu
mikroorganismo, minbizi-zelula edo ehun arrotz
suntsitu
ezagutu
barneratzen diren zelula arrotzei aurre unitate sistema
larruazala eta mukosak
Larruazalaren edo mukosen haustura --> mikroorganismo inbasio bat
bakterizidak jariatu
azal jarraia osatu
hezi naturalak
mikroorganismo patogenoak barneratzeari eta garatzeari infekzioa da
gure organismoan gertatzen denean,gaixotasu n infekziosoa da
1-Osasuna erabateko ongizate fisiko, mentala eta soziala da.
Osasun-arazoak (fisikoak, mentalak edota sozialak) dituen
pertsonaren egoera da.
GERNU KOMPOZIZIO
KIMIKOA
iraizketa prozesuaren datuak eman.
Gernuaren analisi kimikoa
PLASMAREN KOMPOZIZIO
KIMIKOA
Odol-plasmaren zehaztapen koantitatiboa
HEMOGRAMA
Odol zelulei buruzko zehaztapen analitikoa
Zehaztpen analitiko
BIZI EDUKIERA
Biriki-airezpapen batean truka daitekeen aire bolumena
Epirometro
PRESIO
ARTERIALA
Arteria nagusien artean dago odol presioa
Esfigmomanometro
PULTSUA
Bihotzaren frekuentzia neurtu
Arterien pareten dilatazioa eta uzkurdura
PISUA
Oso aldakorra da
Organismoaen nutrizio maila adierazi
GORPUTZAREN
TEMPERATURA
Termometro kliniko
37º ingurutik
Egonkorra da
