por NESTOR GOIKOETXEA AMIANO hace 6 meses
46
Ver más
Antzinako musika tresna bat da, lamelofonoa da ,mihiaz edo behatzez jotzen da. Giltza zahar baten itxura du, erdian bibratzen duen altzairuzko mihizka bat duena. Haginen artean jartzen da eta metalezko mihia atzamarrekin jotzen da, hau dardararaziz. Euskal herrian asko jotzen da batez ere Durango aldetik.
Haizeko musika tresna da. Zazpi zulo ditu, sei goialdean eta bat behealdean. Batzuetan metalezko aro txiki batzuk ditu instrumentua inguratzen. Pita kainaberaz egina dago, lehen bakoitzak egiten zuen bere dultzaina baino gaur egun erosita saltzen dira. Euskal herritik dultzaina Araban eta Nafarroan da famatuena.
Tobera bi pertsonen artean jo behar da.Metro bat eta erdi luzerako burdinezko hodi edo palanka batean osatzen du.Burdinezko hodiak jotzeko metalezko 30 zentimetrokolau haga erabiltzen dira. Tobera festa giroan jotzen da.
Txalaparta perkusiozko euskal musika tresna da , idofonoa da. Bi egurrezko euskarrirekin jotzen da .Txalaparta zahar gehienek ez zuten bi edo hiru ohol baino gehiago izaten, baina egun dozena bat oholez osatutako txalaparta afinatuak ere aurki daitezke.
Airezko musika tresna da, Euskal Herriko musika tresna tradizionaletatik garrantzitsuenetarikoa. Batzuek esaten dute, lehen aztarna Nafarroa behereko Izturitze eta Otsozelaiko harpeetan agertutako hezurrezko txilibitua da .
Bere jatorria Erdi arokoa da. Zurezkoa da eta tarteka jarritako metalezko eraztun batzuek inguratzen dute.
Tresna hau landare edo zuhaitz adarren azalarekin egindako
oboea da. Oboe mota hau munduan zehar ezaguna da.
Sunpriñua ez da batere ezaguna gaur egun, erabat galdua dago eta. Nafarroako Larraungo bailaran, Aralar mendian ibiltzen ziren artzainak izan dira azkeneko sunpriñu jotzaileak.
936ko gerra bitartean normaltasun osoz jo izan dute, geroago ere baten batek jo izan du noizbait.
Alboka euskal herriko haize instrumendua da.Bi tutu ditu eta ez da oso handia.Alboka normalean panderoarekin jotzen da eta bizka aldetik jotzen da gehien.Alboka festa giroan jotzen da.
Gaita mihi bikoitzeko kono formako aerofonoa da. Gaita-dultzaina aspaldidanik Euskal Herri osoan erabili izan da. Egurrez egina dago,
haize emisioz jotzen da eta gainontzeko jotzeko teknikak dultzainarenak bezalakoak dira .Jotzeko maila tekniko altuena XIX. mendean lortu zen, Lizarrako Julian Romano gaiteroaren partiturek erakusten dutenez. Gaur egun ez dira gaitero-dultzainero asko partitura horiek ondo jotzeko gai direnak.
Trikiti musika, Euskal Herrikomusika herrikoia da.Trikitia gehienetan panderoarekin jotzen da Trikitia metalez egin dago eta aizezko istrumendu bat da.Trikitia festa giroan jotzen da.
Perkusiozko musika tresna kordofonoa da, pirinioaren mendebaldean ezaguna da, gure inguruan Zuberoan bereziki. Normalean ttun-ttunak sei soka ditu eta makila batez, aldi berean, erritmoa markatzen eta oinarri harmonikoa ipintzen da. Txirula ezker eskuaz jo bitartean, eskuin eskuaz ttun-ttuna kolpatzen da, normalean txistua eta danbolinarekin batera jotzen da.
Txanbela dultzainaren antzeko Euskal Herriko musika tresna
aerofono tradizional bat da, normalean Zuberoan jotzen zen.
8 zuloko musika tresna da, dultzainaren antzekoa da baino pixka bat motzagoa. Pita kainaberaz edo adarrez egina dago.
Txirula haize istrumendu bat da eta egurrez eginda dago. Txirula ez da oso handia,Txirulak zulo asko ditu eta goitik putz egiten baduzu soinu bat ateratzen da.
Panderoa perkusioko musika tresna da,esku batekin heldu eta bestearekin jotzen da.Tresna gaingarrietako eraztun batek edo biz osatuta dago, zentimetro bateko lodiera edo gutxiagokoa.Panderoa katejiretan asko erabiltzen da.
Danbolina perkusiosko musika tresna da, Euskal herrian tradizionalki oso hedatua dena. Txistua laguntzeko erabili ohi da, erritmoa markatzen. Txistulariak ezkerreko eskuinaz txistua jotzen du, eta, eskuineko eskuaz, danbolina, doinuaren erritmoa markatzeko.Atabalarekin, aldea nabaria da, altuagoa eta estuagoa baita; halere, adabakiak eta tentsore-sistema bera ditu.
