por oier iridoy hace 6 meses
75
Ver más
Hurritz-azalaz egindako hodi konikoa da. Goiko muturra berdinduta dago, kanabera bikoitzeko ahokoa osatuz. Nota desberdinak emateko bi zulo ditu.
Tobera perkusiozko musika tresna nafar idiofonoa da, bi lagunen artean airean jotzen dena, txalapartaren antzera. Metro eta erdiko luzera duen burdinazko hodi batez osatua izan ohi da. Jokatzeko, 30 zentimetroko luzera duten metalezko lau haga erabiltzen dira, esku bakoitzean bana. Batzuetan, tobera jotzearekin tartekatuta, pertsona batek abestiak bozkatzen ditu, bai bertso zaharrak, saiorako prestatuak edo inprobisatuak. Jai giroan jokatzen da, batez ere ezkontzetan edo bileretan
Aho-harpa metalezko edo banbuko lamelofono mota bat da. "guimbarda", "birimbao", "tronpe", "jew's harp" (ingelesez) ere esaten zaio, besteak beste.
Idiofono musika tresna txiki eta nahiko sinplea da. Metalezko arku batez osatuta dago —hego-ekialdeko Asian arku edo marko hau banbuzkoa izan ohi da—, erdian altzairuzko mihia duena. Instrumentu osoaren formak φ bat gogorarazten du. Normalean koska musikariaren ahoak eusten du, eta aho-barrunbeak soinu-kutxa gisa jokatzen du.
Gaur egun, aho-harpadiapasoi gisa erabiltzen da. gehienek palanka txiki mota bat dute ihiaren goiko aldean perpendikularki aplikatuta, eta horri esker, hatz batekin, normalean, hatz erakuslea errazago jotzea.
Bere soinua baxua eta monotonoa da, eta askotan
Gaita nafarra egurraren familiako tresna da. Familia honen barruan, zeinetan Valentziako dultzaina, Aragoiko gaita, Kataluniako gralla eta Gaztelako dultzaina, besteak beste, ere jar daitezkeen, kanabera bikoitzeko multzoan kokatzen da. Tresna-mota honek soinua sortzen du, haietatik airea bota ondoren ahoko bi kanabera edo paletan sortzen den bibrazioari esker. Txikitan denok noizbait egin dugun jolas horren antzeko zerbaiten antzekoa da: bi hosto hartu, elkartu eta, haien artean geratzen den espazio ojibal txiki horretan zehar, airea kanporatzea sortu arte. soinua. Sistema hori bera da Nafarroako gaiteroek soinua egiteko erabiltzen dutena.
Dultzaina edo txaramita1 oboe familiako haize-instrumentua da. 30 zentimetro inguruko luzera duen egurrezko hodi koniko batez osatuta dago eta bertan 6-8 hatz-zulo eta 1-4 erresonantziadun kanpaian daude. Eskualde batzuetan dultzainak erabiltzen dituzte kromatiko bihurtzen diren teklak. Instrumentu hau Espainiako musika tradizionalean erabiltzen da normalean. Leku ezberdinetan gaita ere deitzen zaio gaztelaniaz eta bere aldaerak beste hizkuntza batzuetan, hain hedatuta ez dauden tokiko beste izenez gain, autonomia erkidegoen atalean azaldu bezala.
Txanbela aerofonoen familiako kanabera bikoitzeko tresna da. Lein bikoitzeko aerofonoa da, denok ezagutzen dugun gaita-dultzainaren antzekoa, baina pixka bat txikiagoa. Ihiak kanaberaz, adarrez eta plastikoz ere egiten ziren, azkenean Caubet-ek egin baitzituen.
Panderoa perkusio-instrumentu landatarra da, menbrofonoen familiako marko danbor taldekoa. Espainian ezaguna da, eta zehazkiago Euskal Herrian, bertako instrumentu tradizionalen parte baita. Panderoaren berdina ez den arren, bi instrumentuen artean antzekotasunak daude eta Mesopotamian, Ekialde Hurbilean, Indian, Grezian eta Erroman ere sortu zela jakina da[1], nahiz eta orain arte ezagutzen diren lehen erregistroek erabilera datatzen duten ( Espainian) XVI. mendeaz geroztik.1.
Ttun-ttun edo danburia kolpatutako kordofonoen familiako tresna bat da. Europan oso erabilia izan da, batez ere Pirinioen bi aldeetan. Euskal Herrian bereziki Zuberoan kontserbatu da, nahiz eta iraganean hedatuago egon. Batez ere hiru zuloko txirularekin batera jo izan da, instrumentu parea osatuz. Harizko danbor hau Euskal Herrian izen ezberdinekin ezaguna izan da: tumbaril, ttun ttun, soinu, arrabita, salterio, tambourin.
Txalaparta Euskal Herriko, Nafarroako eta Frantziako Euskal Herriko perkusio tresna tradizionala da. Orokorrean bi euskarriz osatuta dago (saski, aulkiak, tabureteak, etab.), horien gainean material isolatzaileren bat (arto-hostoak, bildutako zaku zaharrak, belar lehorra, etab.) eta honen gainean laurekin kolpatzen den ohol bat. makilak (bi txalapartari). Ohola egiteko gehien erabiltzen diren basoak haltza, gaztainondoa, lizarra eta herrialdeko beste batzuk izan dira. Tradizionalki txalaparta bakoitzak egurrezko bizpahiru ohol izaten bazituen ere, azkenaldian ohikoa da dozena bat oholez osatutako txalapartak aurkitzea.
Trikitixa ("akordeoi txikia") botoi akordeoi diatonikoa da, jatorri italiarra duena. mendetik Euskal Herrian erabiltzen den haize-instrumentua da. Europako eta Amerikako beste leku batzuetan ere ezaguna da aldaketa askorekin.
Gehienetan pandero batekin batera jotzen da, hau da, panderoarekin batera. Horregatik, instrumentua baino gehiago, bikote honek sortzen duen musika mota da trikiti izen onomatopeikoak deitzen duena. Euskal Herrian erromerietan jotzen den musika tresna da.
Alboka haize-instrumentu bat da, Europan tradizioz ezaguna, eta gaur egun ia Euskal Herrira soilik murriztu den erabilera. 2 eta 3 urte bitarteko adar baten bi adar, zurezko gorputz bat eta material ezberdinez egin daitezkeen bi hodiz (bizkaierazko bertsioan) edo adar bakar bat edo “adar handi” eta egurrezko gorputz batez osatu daiteke. eta ahoa pieza bakarrean eta bi hodiak (gipuzkoar bertsioa). Azkenik, kanabera bakarreko bi fitak ditu, soinua sortzeaz arduratzen direnak.
Txistua Euskal Herriko haize instrumentua da, ikasi, hiru zuloko flauta. Euskal Herriko eskualde oso nabarmena da hiru zuloko txirulen presentzia aspalditik, izen, material, joera, style and function anitzekin. Bi dira nagusiki gurean ezagutzen: txistua eta xirula.
Txirulak edo flautak aire-laster fina ertz baterantz zuzenduta, hodi edo ontzi baten barruko aire-gorputza dardaraztean hotsa ematen duten haize-instrumentuak dira. Aldagai horiek guztiak eta Euskal Herrian ezagutzen diren flautek dituzten ezaugarriak kontutan izanda, sail hauek bereiz daitezke: 1.Esku bateko ahokodun txirula zuzenak: txistua eta xirula, esaterako. 2.Bi eskuko ahokodun txirula zuzenak 3.Zeharkako txirulak 4.Erdi zeharkako txirula edo flauta zeiharrak 5.Okarinak 6.Panen txirulak 7.Organo eramangarriak 8.Txirula motako hots jostailuak
